Güneş tutulması depremi tetikler mi?
Güneş tutulması depremi tetikler mi?
Selma Savcı
Güneş tutulması öncesinde geri sayım devam ederken 21 Ağustos 2025’te yaşanacağı öne sürülen bir güneş tutulması hakkında yine dünyada ve sosyal medyada büyük ilgi var. Bu muhteşem doğa olayı eski bir tartışmanın da fitilini ateşlemiş durumda.
Dünyanın 6 dakika karanlığa bürüneceği, güneş tutulması depremin habercisi gibi iddialar yeniden alevlendi. Güneş tutulmasının Türkiye’den gözlenebileceği haberi ne zaman duyulsa, 17 Ağustos 1999 Marmara depreminden kalan acı anılarımız aklımıza geliyor. Çünkü Marmara depremini 11 Ağustos’ta meydana gelen tam güneş tutulmasına bağlayan kurgular sıkça gündeme gelmişti.
Peki depremlerle güneş veya ay tutulmalarının ilişkisi var mı? Bilimsel araştırmaların sonuçları neler?
Yaptığım incelemelerde; güneş tutulmalarının yaklaşık % 85’inde, tutulmadan önceki veya sonraki 10 günlük dönemde yeryüzünün herhangi bir yerinde 6.0 veya üzerinde büyüklüğe sahip en az bir deprem olduğu tespit edilmiş.
239 adet suni güneş tutulması tarihi verileri incelendiğinde, rastgele suni güneş tutulması tarihlerinin yaklaşık % 85’inde, her suni tarihten önceki veya sonraki 10 günlük dönemde yeryüzünün herhangi bir yerinde 6.0 veya üzerinde büyüklüğe sahip en az bir deprem olduğu görülmüş.
Peki son yaşanan depremler hakkında deprem uzmanlarımız neler dedi ve daha büyük bir deprem olur mu? Uzmanlar ne diyor gelin birlikte bakıp değerlendirelim…
Balıkesir depremi için günler öncesinden uyaran Prof. Dr. Şener Üşümezsoy; Balıkesir'de artçıların 2 ay daha sürebileceğini açıkladı. 23 Nisan'da yaşanan 6.2'lik İstanbul depremini önceden tahmin ederek hafızalara kazınan Jeoloji Mühendisi Prof. Dr. Şener, Sındırgı depremi sonrası bölgedeki diğer fayların da tetiklenebileceğine dikkat çekerek, "Deprem kuşakları müzik notalarına benziyor, Do, Re, Mi, Fa, Sol…” notalarından sonra “Sol’un da çalacağı beklentisinin doğal olduğunu" ifade etti. Üşümezsoy İstanbul'da olası büyük bir deprem için de, "Bunların piyano kırılma hikayeleri var. O yüzden 100 yıl kırılmaz görünüyor" ifadelerini kullandı.
Deprem Uzmanı Prof. Dr. Süleyman Pampal ise; deprem artçı mı öncü mü, bölgede depremler devam edecek mi? soruları soruldu ve Pampal da vatandaşları uyararak, "Bundan daha büyük deprem olabilir ancak çok güçlü değil" şeklinde açıklamalar yaptı.
Dokuz Eylül Üniversitesi Deprem Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Hasan Sözbilir de, Balıkesir'in Sındırgı ilçesinde meydana gelen 6,1 büyüklüğündeki depreme ilişkin, "Artçı depremler 5 büyüklüğüne ulaşacağından halkın resmi kurum ve kuruluşların bilgisi dâhilinde hareket etmesi gerekiyor" ifadelerini kullandı.
Prof. Dr. Naci Görür ise, sosyal medya hesabından; “Alakır-Sındırgı/Balıkesir depremleri İstanbul, Marmara’yı etkiler mi deniliyor. Marmara Bölgesindeki faylara stres yüklemiş, stres alanlarını etkilemiş olabilir ama ben KAF’ın kuzey kolunu etkileyeceğini sanmıyorum. geçmiş olsun” diye konuştu.
Prof. Dr. Ahmet Ercan deprem şiddetini, Marmara faylarına stres yüklenmiş olabilir sözleriyle yorumladı. Deprem Uzmanı Prof. Dr. Süha Özden de, depremin meydana geldiği fay hattının uzun segmentli olmadığını belirterek, daha büyük bir deprem üretmeyeceğini tahmin ettiğini söyledi.
Deprem Uzmanı Prof. Dr. Şükrü Ersoy ise, "Batı Anadolu depremleri genelde 7'yi geçmez. İstanbul ve çevresinde daha büyük depremler olabilir. Bununla özellikle mühendislik görmemiş kötü yapılarda hasar verebilir. Bu hasarlar özellikle kırsal kesimde fazla olabilir. Fakat 6.1 müstakil bir depreme benziyor" diye konuştu.
Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Şükrü Ersoy, "Marmara ve Kuzey Anadolu fayı sekiz büyüklüğüne kadar deprem üretebilir. Marmara'da büyük bir deprem bekleniyor. Şimdilerde depremin büyüklüğünün 7,2 büyüklüğünde olacağı konuşulmaya başladı. Marmara'da olacak bir depremde tsunami de olabilir” dedi.
Güneş sisteminin enerji kaynağı güneş, gök adamızdaki milyarlarca yıldızdan sadece biri. Bilim insanları 36 milyar güneş kütlesine sahip dev bir kara delik keşfettiklerini duyururken son araştırma sonuçlarına göre güneşten gelen ısının atmosferik sıcaklık değişimlerini tetikleyerek sismik hareketliliğe yol açabileceğini tespit etti. Yaşadığımız son depremler ve uzmanların çoğunlukla tekrar artçı depremler olabilir söylemlerini düşündüğümde, bu bir rastlantı olabilir mi sorusuna cevap olarak kendimce doğru olabilir fikrine kapıldım.
Mevlam neyler, neylerse güzel eyler kuşkusuz ama bu tür bilimsel veriler eşliğinde de daha da bu deprem bilinciyle kendimizi artık reset etmeliyiz. Alemlere rahmet olarak gönderilen Yüce Peygamberimiz ise güneş tutulması sonrası şunları yapmamızı tavsiye ediyor… Peygamberimiz; “Hiçbir insanın ölümüyle Güneş ve Ay tutulmaz. Bunlar Allah'ın kudretinin bir nişanesi olan ayetlerinden iki ayettir. Bu olayları gördüğünüzde namaz kılın.” Peygamberimiz ayrıca, Güneş tutulması esnasında Mescid'e çıkarak dört rekat, bazı rivayetlerde ise iki rekat namaz kılmıştır.
Deprem gerçeğine karşı deprem bilincinin şuuruyla hareket ederek bizler önlemlerimizi elimizden geldiğince alarak hareket etmeliyiz…
Selam ve dua ile…