Ramazanda tutulamayan oruçların fidyesi Ramazandan önce verilebilir mi?
Koronavirüs mağdurlarına Ramazanı beklemeden fidye verilebilir mi? Hanefi Mezhebine göre yaşlılığından ya da hastalığından dolayı oruç tutamayan ve iyileşme de ihtimali olmayan kişilerin tutamadıkları her gün için birer fidye miktarı vermelidir. Bu fidye miktarı Hanifi Mezhebine göre, sabah, akşam bir fakiri doyurma miktarıdır. Diyanet 2020 fidye miktarını 27 TL olarak açıkladı. Bu fidye miktarı Hanefi Mezhebine göre, Ramazanın başında ortasında veya Ramazanın sonunda verilecektir. Peki Ramazanda tutulamayan oruçların fidyesi Ramazandan önce verilebilir mi?
Fidye nedir, hangi durumlarda gerekir? Fidye, bir kimseyi bulunduğu sıkıntılı durumdan kurtarmak için ödenen bedel demektir. Dinî bir terim olarak ise, oruç ibadetinin eda edilememesi sebebiyle veya hac ibadetinin edası sırasında işlenen birtakım kusurların giderilmesi için ödenen maddi bedeli ifade eder.
Kur’an-ı Kerim’de, “Oruç tutmaya güç yetiremeyenler, bir yoksul doyumu fidye öder.” (Bakara, 2/184) buyrulmaktadır. Buna göre ihtiyarlık ve şifa ümidi olmayan bir hastalık sebebiyle oruç tutamayan kimse, daha sonra bu oruçları kaza etme imkânı bulamazsa, her gününe karşılık bir fidye öder (Serahsî, el-Mebsût, III, 100; İbn Kudâme, el-Muğnî, IV, 395-397).
Öte yandan Şâfiîlere göre Ramazan ayının kaza borcu herhangi bir mazeret olmaksızın yerine getirilmeden, öteki Ramazan gelecek olursa, kaza borcuna ilaveten bir de fidye ödeme yükümlülüğü ortaya çıkar (Nevevî, el-Mecmû’, VI, 364; Şirbînî, Muğni’l-muhtâc, I, 645). Şâfiî mezhebinde fidye ödeme yükümlüğünün ortaya çıktığı bir diğer mesele de gebe ve emzikli kadınlarla ilgilidir. Emzirme ve hamilelik sebebiyle çocuğunun sağlığı hakkında endişe duyan annelerin, oruç tutamadıkları günleri hem kaza etmeleri hem de fidye vermeleri gerekir. Fakat çocuk hakkında değil de kendileri hakkında endişe ederlerse o zaman sadece kaza gerekir (Nevevî, el-Mecmû’, VI, 267). Bir fidye, bir kişiyi bir gün doyuracak yiyecek miktarı veya bunun ücretidir. Bu da “sadaka-i fıtır” ile aynı miktarı ifade eder. Bu, fidyenin asgari ölçüsüdür. İmkânı olanların daha fazla vermesi daha iyidir (Bakara, 2/184; Merğînânî, el-Hidâye, II, 270).
Ramazanda tutulamayan oruçların fidyesi Ramazandan önce verilebilir mi?
Koronavirüs salgını hastalığından dolayı ihtiyaç sahibi ya da fakirlerin ihtiyacını gidermek için bir akrabam var, bir komşum var onun ihtiyaçları var. Tutamayacağım oruçların fidyesini Ramazandan önce tutup vereyim şeklinde bir davranış doğru değildir. Eğer Ramazandan önce tutulamayan oruçların fidyesi verilecek olursa bu fidye geçersiz olur. Tekrardan fidye verilmesi gerekecektir. Ancak Ramazan başladıktan sonra Ramazan ayı girdiği an otuz günlük Ramazan fidyesi verilebilir. İlla Ramazanın şu gününde verilecek diye bir şart yoktur. Onun için fidye verecekler Ramazanın girmesini beklesin. Ramazan ayı girdikten sonra ihtiyaç sahibi ya da fakirlere tutulamayan orucun fidyesi verilebilecektir.
