ABD merkezli Delta Havayolları’na ait bir yolcu uçağı, şiddetli türbülansa girince büyük panik yaşandı. Olayda 25 yolcu çeşitli şekillerde yaralandı. Uçak, acil inişle güvenli şekilde yere inse de yolcuların yaşadığı korku gözlerinden okundu. Uzmanlar, iklim değişikliği nedeniyle türbülans vakalarının son yıllarda %55 oranında arttığına dikkat çekerek emniyet kemeri takmanın hayati önemde olduğunu vurguladı.
Türbülans, hava akımlarındaki ani değişimlerin uçağın dengesini bozmasıyla oluşan sarsıntılardır. Son yıllarda bu sarsıntılar daha sık ve şiddetli hale geldi. BBC’ye konuşan atmosfer bilimci Prof. Dr. Paul Williams, 1979’dan bu yana şiddetli açık hava türbülanslarının %55 arttığını ve bunun temel nedeninin iklim değişikliği olduğunu belirtti.
Yükselen sıcaklıklar ve değişen rüzgâr desenleri, jet akımlarında dengesizlik yaratıyor. Bu da uçuş rotalarında daha fazla türbülans anlamına geliyor. Prof. Williams, 2050 yılına kadar türbülansların üç katına çıkabileceğini ve süresinin 30 dakikaya kadar uzayabileceğini öngörüyor.
TÜRBÜLANSIN YARATTIĞI TEHLİKELER
-Yılda ortalama 35 milyon uçuş gerçekleşirken, yaklaşık 5.000 uçuşta şiddetli türbülans yaşanıyor.
-1981’den bu yana türbülans kaynaklı yalnızca dört ölüm kaydedildi. Ancak yaralanma sayısı oldukça yüksek.
-2023 yılında uçak içi ağır yaralanmaların %40’ı türbülans nedeniyle meydana geldi.
-Singapur Havayolları’na ait bir uçak, geçen yıl Hint Okyanusu üzerinde 4,6 saniyede 54 metre irtifa kaybetti. Olayda bir yolcu hayatını kaybetti, 144 kişi yaralandı.
Delta Uçağında Ne Oldu?
Salt Lake City’den Hollanda’ya gitmek üzere havalanan Delta Havayolları’na ait Airbus A330-900 tipi uçak, şiddetli türbülans nedeniyle Minneapolis-St. Paul Havalimanı’na acil iniş yaptı. Uçakta bulunan 275 yolcu ve 13 mürettebattan 25 kişi yaralandı. Yaralananların emniyet kemeri takmadığı, koltuklarından fırlayarak uçağın tavanına çarptıkları bildirildi.
TEKNOLOJİ TÜRBÜLANSA ÇÖZÜM OLABİLİR Mİ?
-Uçak üreticileri, türbülansın etkilerini azaltacak yeni teknolojiler üzerinde çalışıyor.
-Avusturyalı “Turbulence Solutions” şirketi, uçak kanatlarına monte edilebilen dengeleyici kanatçıklar geliştirdi.
-İsveç’teki KTH Kraliyet Teknoloji Enstitüsü, yapay zekânın türbülans tahmininde kullanılabileceğini belirtiyor.
-NASA, türbülans girdaplarını algılayabilen özel mikrofonlar test ediyor.
-Lidar teknolojisiyle uçağın çevresindeki hava akımı 3 boyutlu olarak haritalanabiliyor.
Yolcular ne yapmalı?
Uzmanların en temel önerisi: Emniyet kemerini uçuş boyunca takın. Türbülans sırasında kemer takılıysa, savrulma ve yaralanma riski büyük ölçüde azalıyor.
PİLOTLAR TÜRBÜLANSI ÖNCEDEN BİLEBİLİR Mİ?
-Kalkış öncesi hava durumu brifingleri, jet akımı haritaları ve uçuş planlama yazılımları kullanılıyor.
-20 yıl önce türbülansların %60’ı tahmin edilebilirken, bugün bu oran %75’e çıktı.
-IATA’nın “Turbulence Aware” uygulaması, gerçek zamanlı türbülans verilerini pilotlarla paylaşıyo
-Ancak açık hava türbülansları hâlâ öngörülemiyor. Bu nedenle ani sarsıntılar kaçınılmaz olabiliyor.
