2015 yılında kaydedilen %4’lük büyüme ile OVP hedefini yakalayan Türkiye, G20 ülkeleri arasında geçen yıl en hızlı büyüyen dördüncü ülke oldu. Büyümeyi sanayi, hizmet ve tarımdaki yüksek performans tetikledi. Kesintisiz 25 çeyrektir gelişim kaydeden Türkiye ekonomisi, 2015’in 4. çeyreğinde beklentilerin üzerine çıkarak yüzde 5,7’lik GSYH artışı ile 17 çeyreğin en yüksek performansını da sergiledi.
Türkiye ekonomisi iki genel seçimin yapıldığı 2015 yılında siyasi belirsizlikler, jeopolitik riskler ve piyasalardaki dalgalanmaya rağmen iç talebin katkısı ile dördüncü çeyrekte yüzde 5.7, yılın tamamında da yüzde 4 ile beklentilerin üzerinde büyüdü. Yüzde 4'lük performansıyla G20 içinde en hızlı büyüyen dördüncü ülke konumuna ulaşan Türkiye, dünya ekonomisinin yüzde 85'ini oluşturan bu G20 ülkelerinin 2015'teki ortalama yüzde 3,2'lik büyümesini de aşmayı başardı. Ekonomimiz, geçen yıl ortalama yüzde 1,9 gelişen Avrupa Birliği ülkelerinin ise, iki katından fazla hızda büyüme kaydetti.
SANAYİ, HİZMETLER VE TARIM ETKİLİ OLDU
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2015 yılına ilişkin üretim yöntemiyle hesaplanan gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) sonuçlarına göre, büyümede sanayi, hizmet ve tarım sektörlerindeki yüksek performans etkili oldu. Tarım sektörünü oluşturan faaliyetlerin toplam katma değeri, 2015'te bir önceki yıla göre sabit fiyatlarla yüzde 7,6'lık artışla 11 milyar 926 milyon lira olarak gerçekleşti. Yine sanayi sektörünü oluşturan faaliyetlerin toplam katma değeri, 2015'te bir önceki yıla göre sabit fiyatlarla yüzde 3,3'lük artışla 42 milyar 889 milyon liraya yükseldi. Hizmet sektörünü oluşturan faaliyetlerin toplam katma değeri de, 2015'te bir önceki yıla göre sabit fiyatlarla yüzde 4,8'lik artışla 78 milyar 257 milyon liraya çıktı.
KİŞİ BAŞI GELİR TL'DE ARTTI DOLARDA İSE GERİLEDİ
TÜİK verilerine göre, kişi başına GSYH değeri 2015 yılında cari fiyatlarla 25 bin 130 TL, dolar bazında ise 9 bin 261 dolar oldu. Kişi başı GSYH 2014 yılında 22 bin 732 TL, dolar bazında ise 10 bin 395 dolar olmuştu. Geçen yıla 2,34 seviyesinden başlayan dolar, eylül ayında 3 lirayı aşıp yıl sonunda 2,92 dolaylarında 2015'i kapatmıştı. Kurdaki bu aşırı değerlenme nedeniyle TL bazında artan kişi başı milli gelir miktarı, dolar bazında ise gerileme yaşamış oldu. Üretim yöntemiyle milli gelir de, 2015'te bir önceki yıla göre GSYH'de sabit fiyatlarla yüzde 4 artarak 131 milyar 289 milyon liraya yükseldi.
BEKLENTİLERİN ÇOĞUNU AŞTI
Hem geçen yılın son çeyreğinde hem de 2015 yılı genelinde büyümenin, çoğu beklentiyi aşması da dikkat çekti. Dünya Bankası, Türkiye'nin 2015'te yüzde 4,2 büyüyeceği tahminiyle en iyimser oldu. IMF ise bu rakamı yüzde 3,8'de tutmuştu. AA Finans'ın “Büyüme Beklenti Anketi”ne katılan ekonomistlerin, 2015 sonu büyüme beklentilerinin ortalaması yüzde 3,8 olmuştu. Reuters'ın yaptığı ankette, son çeyrek büyüme beklentileri yüzde 3,0-6,2; 2015 sonu için büyüme beklentileri ise yüzde 3,3-4,13 aralığında yer alıyordu. Hükümetin 2016-2018 dönemini Orta Vadeli Program'daki (OVP) büyüme hedefi ise 2015 yılı için yüzde 3'ten yüzde 4'e yükseltilmişti.
SURİYELİLER de katkı sağladı
Ulaşım, sağlık, eğitim ve giyimdeki hızlı büyümenin özel tüketim ve GSYH büyümesine pozitif katkı sağladığını aktaran ekonomistler, özel tüketime pozitif katkı sunan Türkiye'deki Suriyeli mültecilerin de büyümeyi olumlu etkilediklerini kaydetti. Ekonomistler, söz konusu gelişim rakamlarıyla Türkiye ekonomisinin şoklara karşı dayanaklılığını ortaya koyduğunu vurguladı. TÜİK verilerinden bankacıların yaptığı hesaplamaya göre ise, 2015'te büyümeyi yurtiçi tüketim 3 puan, devletin nihai tüketim harcamaları 0.7 puan, sermaye oluşumu 0.9 puan yukarı çekerken, stok değişmeleri 0,3 puan, net ihracat 0,3 puan aşağı çekti.
Net ihracat katkısı her zaman sürmeli
2015'in son çeyreğinde net ihracatın büyümeye %1,3 katkı verdiğine değinen TİM Başkanı Mehmet Büyükekşi, şöyle dedi: “Son aylarda turizm gelirlerindeki düşüş olmasaydı daha yüksek net ihracat katkısı da görebilirdik. Biz istiyoruz ki; net ihracat büyümeye her zaman pozitif katkı versin.”
Sanayinin pozitif katkısı değerli
İstanbul Sanayi Odası Başkanı Erdal Bahçıvan, Türkiye'nin zorlu bir yılda elde ettiği %4'lük büyümeyi ekonominin geleceği adına önemli bulduğunu söyledi. Bahçıvan, özellikle sanayinin, yaşadığı sıkıntılara rağmen büyümeye son çeyrekte 2 puanlık katkısının değerli olduğunu vurguladı.
Dönem itibariyle ümit verici
Anadolu Aslanları ve İş Adamları Derneği Başkanı Mustafa Koca, krizlerin üst üste yaşandığı bir dönemde, dünyanın biribirine girdiği bir coğrafyada ve ateşin önemli bir kısmının kendi sınırı içine düştüğü bir ülke yüzde 4 büyüme gösteriyorsa, bunun çok ümit verici bir durum anlamına geldiğini bildirdi.
%5'i de görmeyi diliyoruz
Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği Başkan Yardımcısı Alipınar Topdaş, “2015'in tamamını %4 olarak tamamlamış oldu. %4 rakamını önümüzdeki yıllarda %5 olarak revize etmeyi diliyoruz” diye konuştu. Topdaş, büyüme rakamlarının faizi düşürmek için Merkez Bankası'na yeterli veriyi sunduğunu da vurguladı.
Negatif net dış talep büyümeyi sınırladı
Ekonomiden Sorumlu Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, 2015'te büyümenin kapsayıcı niteliğinin devam ettiğini vurgulayarak, geçen yıl Türkiye'de 700 bin kişiye, küresel krizden bu yana ise 6,7 milyon kişiye ilave istihdam imkanı sağladıklarını kaydetti. Şimşek, “Net dış talep 0,3 puan negatif katkı ile büyümeyi sınırlandırmıştır. Bunda, en büyük ticaret ortağımız olan AB'deki yavaş toparlanma ile çevre ülkelerde yaşanan sorunlar etkili olmuştur” dedi.
Ar-Ge ve üretim reformları fırsat
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fikri Işık, %4'lük büyümenin Türkiye ekonomisinin gücünü gösterdiğini söyledi. Işık, “Türkiye, birçok uluslararası kuruluşun ve finans kurumunun yıl başında ve ortasındaki tahminlerinden daha hızlı büyüdü” dedi. Ar-Ge Reform Paketinin AB'ye mal satma adına önem taşıdığına dikkat çeken Işık, "Patent Kanunu ve Üretim Reform Paketi de Türkiye'deki iş ve yatırım ortamını geliştirmemize katkı sağlayacaktır” diye konuştu.
Yurt içi talepte canlanma başladı
Kalkınma Bakanı Cevdet Yılmaz, geçen yılın dördüncü çeyreğinde sanayide takvim etkisinden arındırılmış brüt maaş-ücret endeksinin (SA) %12,7 artarak büyümeyi desteklediğini aktardı. Yılmaz, şöyle konuştu: “2015'in dördüncü çeyreğinde yurt içi talepte canlanma gözlenmiştir. Toplam tüketim, 2015 yılının dördüncü çeyreğinde %5,3 artarken, toplam sabit sermaye yatırımları özel kesim kaynaklı olmak üzere %3,5 artmıştır. Özel inşaat yatırımlarında ise %2,5 artış söz konusudur."
Bütüncül ekonomi politikası sürecek
Ekonomi Bakanı Mustafa Elitaş, küresel ticaretin daraldığı, yatırım iştahının azaldığı ve sermaye piyasalarında sert çalkantıların olduğu bir dönemde %4'lük büyümenin, Türkiye ekonomisini olumlu ayrıştırdığını kaydetti. Son iki yıldır Türkiye'nin ekonomisini büyüttüğüne, dış ticaret açığını azalttığına ve uluslararası doğrudan yatırımın arttırdığına dikkat çeken Elitaş, bu üç parametrede kaydedilen gelişmenin, bütüncül ekonomi politikalarıyla süreceğini söyledi.
Gümrük kapılarımız ticarete ivme katıyor
Gümrük ve Ticaret Bakanı Bülent Tüfenkci, bölgenin parlayan yıldızı olan Türkiye'nin büyümeye, kalkınmaya, gelişmeye devam edeceğini anlattı. Tüfenkci, şöyle devam etti: “Kapılarımızda modernizasyon çalışmalarımıza hız verdik. Daha yeni ve daha teknolojik sistemlerin kullanıldığı gümrük kapılarımız sayesinde dış ticaretimiz ivme kazanacak."
