Likya salebinin nesli için önemli proje: "Bu toprakların mirasını koruyoruz"
Türkiye'nin önemli endemik bitki türlerinden biri olan ve dünyada sadece Antalya'nın Kaş ilçesinde yetişen Likya salebinin korunması için Akdeniz Koruma Derneği ve Ege Üniversitesi iş birliğinde kapsamlı bir proje yürütülüyor.
Bilimsel adı Ophrys lycia olan Likya salebi, ilk kez 1980 yılında İsviçreli botanikçi Jany Renz tarafından Kaş ilçesindeki bir köy mezarlığında keşfedildi. Tür, turizm kaynaklı yapılaşma, bilinçsiz salep toplanması ve mezarlıklarda kullanılan ot ilaçları nedeniyle yok olmanın eşiğine geldi. Doğadaki birey sayısı şu anda yüzlerle ifade ediliyor.
Kapsamlı koruma çalışmaları başladı
Akdeniz Koruma Derneği ve Ege Üniversitesi, Likya salebini kurtarmak amacıyla Uluslararası Doğayı Koruma Birliği'nin (IUCN) kritik seviyede tehdit altında kabul ettiği türü korumak üzere entegre bir yaklaşım geliştiriyor. Proje kapsamında, türün tohum ve polen örneklerinin uzun vadede Ulusal Gen Bankası'nda saklanması hedefleniyor.
Proje yürütücüsü Nejdet Bozkurt, Likya salebinin devamını sağlamak için yapay tozlaştırma yöntemiyle tohum elde ettiklerini belirterek, "Bugüne kadar Likya salebinin de dahil olduğu 40’tan fazla orkide türünden yapay tozlaştırmayla tohum elde ettik. Türkiye’de ilk kez yerel popülasyonların genetik çeşitliliğini koruma altına aldık. Yok olmanın eşiğindeki bir türü geri getirmenin ne denli zor olduğunun farkındayız, ancak bunun yapılabileceğini kanıtlamak istiyoruz" dedi.
Tohumlar laboratuvarda büyütülüyor
Yapay tozlaştırma yoluyla elde edilen tohumlar, Ege Üniversitesi Botanik Bahçesi ve Herbaryum Uygulama ve Araştırma Merkezi'nde oluşturulan mini tohum bankasında koruma altına alındı. Ayrıca tohumların bir kısmı özel laboratuvar ortamında çimlendirilerek, 5-6 cm uzunluğunda yeni bitkiler elde edildi. Gelecek aşamada, bu bitkilerin sera ve ardından doğal yaşam alanlarına adapte edilmesi planlanıyor.
Sanatla farkındalık artırıldı
Projenin önemli destekçilerinden biri de, Likya salebine dikkat çekmek amacıyla sanat çalışması yaptıran Haremlique Istanbul oldu. Marka, sanatçıyla iş birliğine giderek Likya salebini resmeden bir çalışma hazırlattı. Sanatçı tarafından resmedilen Likya salebi, Kaçkar Dağları'ndaki Fırtına Vadisi'nde düzenlenen "Habitat" sergisinde yer aldı.
Bu çalışmayla, Likya salebinin neslinin devamı için hem bilimsel yöntemlerle koruma altına alınması hem de toplumda farkındalık oluşturulması amaçlanıyor. Akdeniz Koruma Derneği ve Ege Üniversitesi’nin ortak yürüttüğü proje, Türkiye’nin biyolojik çeşitliliğini gelecek nesillere aktarmayı hedefliyor.
