Bilim insanları uyardı: İber yarımadası yavaşça dönüyor, Cebelitarık’ta deprem riski artıyor
Uydu ölçümleri ve deprem kayıtlarıyla desteklenen araştırma, Avrasya ile Afrika levhaları arasındaki hareketin İber Yarımadası’nı milimetrik ölçekte döndürdüğünü ortaya koyarken, özellikle Cebelitarık–Alboran hattında artan sismik tehlikeye dikkat çekiyor.
Bilim insanları, Avrupa’nın güneybatısında yer alan İber Yarımadası’nın jeolojik kuvvetler nedeniyle çok yavaş ama sürekli biçimde saat yönünde döndüğünü ortaya koydu. Yeni araştırmaya göre bu hareket, Avrasya ve Afrika levhaları arasındaki karmaşık etkileşimin sonucu.
Çalışma, İspanya’nın güneyi ile Kuzey Afrika arasında yer alan ve yüksek sismik aktivite ile bilinen Alboran alanına odaklanıyor. Bilim insanları, özellikle Cebelitarık Boğazı çevresindeki fay sistemlerinin hâlâ tam olarak çözülememiş olduğunu vurguluyor.
DEPREM KAYITLARI VE UYDU VERİLERİ İNCELENDİ
Araştırma, Bask Ülkesi Üniversitesi’nden jeofizikçi Asier Madarieta-Txurruka liderliğinde; Palermo ve Granada üniversitelerinden uzmanların katkısıyla yürütüldü. Ekip, iki ana veri kaynağını birlikte değerlendirdi:
Son birkaç on yıla ait deprem kayıtları
Uydular aracılığıyla elde edilen yüzey deformasyonu ölçümleri
Bu veriler, İber Yarımadası’nın tamamının çok düşük bir hızda saat yönünde rotasyon yaptığını gösterdi. Bulgular, bilimsel dergi Gondwana Research’te yayımlandı.
CEBELİTARIK BOĞAZI’NIN İKİ YAKASI FARKLI DAVRANIYOR
Araştırmacılar, hareketin mekanizmasını şöyle açıklıyor: Cebelitarık Boğazı’nın doğusunda, Cebelitarık Yayı’nın yer kabuğu, Avrasya ile Afrika arasındaki çarpışmanın yarattığı gerilimi büyük ölçüde emiyor. Bu durum, stresin İber Yarımadası’na aktarılmasını sınırlıyor.
Ancak boğazın batısında, İberya ve Afrika levhaları arasında doğrudan bir çarpışma yaşanıyor. Bilim insanlarına göre bu çarpışma, yarımadayı güneybatıdan iterek saat yönünde dönmesine neden oluyor.
MİLYONLARCA YILA YAYILAN BİR SÜREÇ
Araştırmacılar, insan ömrü ölçeğinde bakıldığında İber Yarımadası’nın sabitmiş gibi göründüğünü, ancak bu jeolojik hareketin milyonlarca yıl boyunca süreceğini belirtiyor. Yine de çalışmanın günümüz açısından pratik bir önemi var.
Bu yeni jeodinamik tablo sayesinde bilim insanları, bölgedeki fayların ve kıvrımların geometrisini daha iyi haritalamayı ve olası deprem risklerini daha net değerlendirmeyi hedefliyor.
Madarieta-Txurruka, konuyla ilgili açıklamasında şu ifadeleri kullandı: Bu stres ve deformasyon alanları, hangi yapılara odaklanmamız gerektiğini gösteriyor. Böylece hangi fayların ve kıvrımların bulunduğunu, nasıl hareket edebileceklerini ve ne büyüklükte depremler üretebileceklerini anlayabiliriz.
