Eğer Şam, bu arada düşmez ise…

Eğer Şam, bu arada düşmez ise…

MEHMET KOÇAK

Suriye’deki gelişmeleri kontrol altına almaya yönelik bölgesel çabalar  yoğunlaştı.

Suriye’nin ikinci büyük kenti ve ekonomik başkenti olan, stratejik öneme sahip Halep başta olmak üzere İdlib ve Hama ve en son olarak Humus’u ele geçiren rejim muhalifleri   başkent Şam’a doğru ilerleyişiyle Şam diktatörü Beşşar Esed’in devrilmesinin yakın olduğunu gösteriyor.

Hiç kimse rejim güçlerinin bu denli bir çöküş yaşayacağını ve rejime muhalif güçlerin birbirini izleyen zaferler elde edeceklerini tahmin etmemişti. 

Çünkü rejim güçleri Rusya ve İran desteğiyle iki yılda alabildiği bu yerleri 72 saat gibi kısa sürede kaybetmesi gerçekten de şaşılacak bir gelişmedir. 

Büyük bir şaşkınlık içindeki Şam destekçisi İran ve Rusya, Esed’e desteği ise başka savaşlara müdahil olmaları nedeniyle yetersiz kalması Şam yönetimini endişelendiriyor. Kimi haberlere göre rejim muhalif güçleri kuzeyden Şam’a doğru ilerlerken, diğer yanda ise güneydeki Dera şehrini ele geçiren muhalif güçlerinin Şam’a doğru harekete geçmeleri üzerine Şam’da sıkışan hükümet güçleri kaçışa hazırlanıyor.

Çelişkili haberler gelmeye devam etse de eğer, dışarından güçlü bir yardım ulaşmaz ise Şam’ın kısa bir süre sonra kuşatılacağı kuvvetle muhtemeldir. 

*

Şam yönetimi ile destekçileri Tahran ile Moskova, Ankara’dan Esed yönetimine saldıran (onlara göre) “terörist” grupları durdurmasını isterken, Ankara ise Tahran ve Moskova’dan Şam’ı bir uzlaşmaya varılması için muhalefetle masaya oturması konusunda ikna etmeleri gerektiği görüşünde ısrarlı.

Şimdi ise son bir şans olarak tüm umutlar, garantör ülkeler Türkiye, İran ve Rusya’dan oluşan üçlünün dışişleri bakanları düzeyinde tekrar bir araya gelecekleri Katar’ın başkenti Doha’daki ‘Astana Zirvesi’nde.  Ancak, rejim muhaliflerinin hızlı ilerleyişi devam eder ise geç kalınmış ve her şey bitmiş de olabilir.

*

Türkiye, İran ve Rusya, Suriye’deki krize nasıl yaklaşıyor, fikir ayrılıkları ne kadar derin? Soruları, Suriye’de rejim karşıtlarının sahadaki ciddi kazanımları dikkate alınarak yeniden değerlendirildikten sonraki süreçte belirlenmiş olacak.

Suriye’nin 2011 öncesi haline dönmesi mümkün değil. Eski yapısı daha 2011’den önce iflas etmiş olan Arap Sosyalist Baas Partisi’nin yeniden iktidara geleceğini veya despotik yapının bu tarihten sonra ayakta kalabileceğini aklı başında hiç kimse iddia etmez.

Doha’da gerçekleşecek olan ‘Astana Zirvesi’ daha önceki zirvelerden çok daha farklı olacaktır.

Zira, hem sahada hem de masadaki şartlar çok değişti. Şam yönetimi ile destekçisi İran ve Rusya önceki zirvelerde olduğu gibi minnetsiz ve oyalayıcı cümleler kuramayacakları gibi karşılarında eli daha güçlü bir Türkiye olacak.

Bu gerçekten hareketle mevcut şartlar üzerinden yapılacak değerlendirmelerle “Suriye rejiminin siyasi çözüm sürecine angaje olması” adına Birleşmiş Milletler, 2254 sayılı Güvenlik Konseyi kararı uyarınca Suriye’de rejim ve muhalefeti siyasi bir çözüm için bir araya getiren Cenevre Süreci’ni başlatmak, Türkiye’nin önerisi olarak ‘Astana Zirvesi’nde görüşülecek konuların başında gelecektir. (eğer bu zaman içinde Şam düşmez ise)…

Çatışmaları sonlandıracak ateşkesin sağlanması ve belirlenecek yeni rejimin ilkeleri olacak yeni bir anayasa çalışmalarının başlanması için öncelikli olarak ‘Cenevre Süreci’ olarak adlandırılan ‘muhalefetle masaya oturmayı’ Şam yönetiminin kabulü ise görüşmelerin devamı için şarttır.

Bu şartlar yerine getirilmez ise Türkiye zirveden çekilmek zorunda kalacaktır. Tekraren ifade etmek isterim ki, eğer Şam bu arada düşmez ve zirve gerçekleşir ise bu zirve Şam yönetiminin son şansı olacaktır.