Öncelikle İran’da yaşayan Kürt nüfusa bakmak gerekiyor. Ülkede 10 ila 12 milyon arasında Kürt kökenli vatandaşın yaşadığı biliniyor.
Kürtler, Farslar ve Azerilerden sonra ülkenin en büyük üçüncü etnik grubunu temsil ediyor. Kürtler, Irak ve Türkiye sınırındaki dağlık kuzeybatı illerinde yaşıyor. Kürt bölgelerinde ise sosyolojik sorundan çok ekonomik bir dar boğaz var. Bölgede ciddi bir işsizlik ve devlet hizmetinde sıkıntılar yaşanıyor. Savaşla birlikte Kürtler kendi aralarında ‘’özerklik’’ ve ‘’ayaklanma’’ konusunu yüksek sesle olmasa da konuşmaya başladı.
MAHABAD CUMHURİYETİ ETKİSİ
Sovyetler Birliği 25 Ağustos 1941’de İran’ı Almanya’ya karşı tutumu ve petrol hatlarının yakın bölgesinde olması sebebi ile işgal etmişti. Sovyetler Birliği, işgali 25 Mart 1946 günü yapılan açıklamanın ardından İran'dan çekildiğinde, geride Mahabad Cumhuriyeti’ni bıraktı. Ülkenin kuzeybatı kesiminde bulunan Mahabad kentinde, Sovyet destekli bir “Kürt cumhuriyeti” kurulmuştu. Cumhurbaşkanlığını Kadı Muhammed isimli bir Kürt liderin üstlendiği cumhuriyetin ordusu, oldukça tanıdık bir isme emanetti: Mustafa Barzani. Devletin destekçileri bölgedeki Kürt aşiretleriyle orta ve alt sınıftan halk tabakalarıydı.
cumhuriyetin ilânının üzerinden birkaç ay geçtikten sonra İran bölgeye askeri harekat düzenledi. Şah Muhammed Rıza Pehlevi’nin emrindeki merkezi İran ordusu bölgeye askeri operasyon düzenledi. Kadı Muhammed, İran ordusu’nun bölgede katliam yapmaması için teslim oldu. Kadı Muhammed, yaklaşık üç aylık bir yargılama sürecinin ardından, 31 Mart 1947 günü, Çarçıra Meydanı’nda kurulan darağacında idam edildi. Böylece Mahabad Cumhuriyeti sona erdi. Ancak bölgedeki Kürtlerin aklında hala Mahabad Cumhuriyeti’nin mirası var.
KÜRT GRUPLAR NE DİYOR?
İran Kürdistan Demokrat Partisi bu konuda ilk olarak açıklama yapan grup oldu. Yürütme Komitesi saldırının ilk günlerinde yaptığı açıklamada “Bu rejim iktidarda kaldığı sürece durum daha da kötüye gidecektir. Bu nedenle İran vatandaşlarını bu krizden, yıkımdan ve karanlıktan kurtarmanın ilk ve en önemli ön koşulu bu rejimin tamamen ortadan kaldırılmasıdır’’ açıklaması yapıldı.
Kürdistan Özgürlük Partisi kısa adıyla PAK’ta İran’da söz sahibi Kürt gruplar arasında yer alıyor. PAK, İsrail saldırıları sonucunda İran’ın askeri altyapısının ciddi şekilde zarar gördüğünü, çok sayıda Devrim Muhafızları komutanının öldürüldüğünü ifade etti. Açıklamada, “İran’ın nükleer ve füze silahı üretme çabaları, bölgesel güvenliğe tehdit oluşturması ve terör örgütlerini desteklemesi nedeniyle bu savaşın sorumluluğu tamamen Tahran'a aittir” denildi.
Ve PJAK. PKK'nın İran kolu olarak bilinene PJAK’ta "Başta İranlı kadınlar olmak üzere tüm güçleri, partileri ve sivil toplum örgütlerini ‘Jin, Jiyan, Azadi’ devriminin yeni bir aşamasını başlatmaya çağırıyoruz. Bunu başlatmaya yardımcı olmaya hazır olduğumuzu ilan ediyoruz" açıklamasında bulundu.
Şimdi gözler savaşın sonunda ne olacağında? Kürtler için bir fırsat mı? yoksa sonsuza kadar kapanacak bir mesele mi bunu zaman gösterecek.
