Gluten tükettikten sonra başlayan baş ağrıları ve şiddetli ataklar, birçok kişiyi 'Acaba migrenimin altında çölyak mı var?' sorusuna yöneltiyor. Son araştırmalar gluten–migren ilişkisinin tahmin edilenden çok daha güçlü olabileceğini gösteriyor.
Migren ataklarının kimi zaman sebepsiz ortaya çıktığı düşünülse de bazı kişilerde tetikleyici olarak sindirim sistemi, hatta doğrudan gluten tüketimi öne çıkıyor. Özellikle çölyak hastalarında görülen yoğun baş ağrıları, bilim dünyasında yeni tartışmaların fitilini ateşlemiş durumda. Bağırsak-beyin hattı üzerindeki etkileri araştırılan glutenin, migreni nasıl etkilediği ise en çok merak edilen konular arasında. Peki, çölyaklılarda migren görülür mü?
Çölyak hastalarında migren neden daha sık görülüyor?
Araştırmalar, çölyak hastalarının toplum geneline kıyasla çok daha yüksek oranda migren yaşadığını gösteriyor. Çölyaklı yetişkinlerin dörtte birinden fazlasında düzenli baş ağrısı bulunurken, çocuklarda da benzer bir eğilim var. Üstelik migren özellikle kadın çölyak hastalarında belirgin şekilde daha yaygın. Uzmanlar bu artışın bağırsak-beyin etkileşimindeki bozulma, inflamasyonun yükselmesi, bağırsak florasındaki dengesizlik ve serotonin metabolizmasındaki değişikliklerle bağlantılı olabileceğini belirtiyor. Tüm bu süreçler, migren oluşumunu kolaylaştıran biyolojik bir zemin hazırlıyor.
Gluten nasıl migren atağını tetikliyor olabilir?
Gluten, çölyak hastalarında bağışıklık sistemini alarma geçiren bir protein. Bu alarm hali yalnızca bağırsaklarda değil, sinir sistemi ve damar yapısında da etkisini gösterebiliyor. Vücutta artan inflamasyon, histamin düzeylerinin yükselmesi ve nörolojik iletiyi etkileyen kimyasal değişiklikler migren ataklarını başlatan unsurlar arasında sayılıyor. Bazı kişilerin gluten tükettikten kısa süre sonra migren yaşaması da bu bağlantıyı güçlendiriyor. Üstelik sadece çölyak değil, çölyak dışı gluten hassasiyeti olan bireylerde de benzer tetikleyici etkiler görülebiliyor.
Glutensiz beslenme migreni azaltır mı?
Bilimsel bulgular, çölyak hastalarının büyük bir bölümünde glutensiz diyete geçişle birlikte migren şikayetlerinin belirgin şekilde azaldığını gösteriyor. Atak sayısı düşüyor, ağrı süresi kısalıyor ve günlük yaşam daha yönetilebilir hale geliyor. Bazı hastalar gluteni bıraktıktan sonra migrenin tamamen kaybolduğunu bile ifade ediyor. Ancak bu tür bir değişikliğe başlamadan önce mutlaka çölyak testinin yapılması öneriliyor; çünkü yanlış zamanda glutensiz diyete başlamak test sonuçlarını etkileyebiliyor.
Migrenin glutenle ilişkili olup olmadığı nasıl anlaşılır?
Gluten tüketimi sonrası şiddetli baş ağrıları, mide bulantısı, halsizlik, gaz ve şişkinlik gibi belirtiler eşlik ediyorsa bu tablo gluten duyarlılığına işaret edebilir. Uzmanlar hem çölyak testi yapılmasını hem de bir süre beslenme günlüğü tutulmasını öneriyor. Günlük kayıtlarda, glutenli bir öğünün ardından migren atağının tekrar ettiği fark edilirse ilişki daha net ortaya çıkabiliyor. Bazı durumlarda eliminasyon diyeti de glutenin etkisini görmek için kullanılan yöntemlerden biri.
Gluten tetikliyorsa tedavi nasıl ilerliyor?
Eğer migren ataklarının glutenle bağlantılı olduğu düşünülüyorsa en etkili yöntem tamamen glutensiz bir diyete geçmek. Buna ek olarak hekim kontrolünde uygulanan migren ilaçları, önleyici tedaviler, düzenli uyku, stres kontrolü ve sağlıklı beslenme de atakların kontrol altına alınmasında önemli rol oynuyor. Migreni tamamen ortadan kaldırmasa da tetikleyiciyi ortadan kaldırmak çoğu kişide yaşam kalitesini belirgin ölçüde yükseltiyor.
