Bilgi kirliliğinden beslenen ciddi bir hastalık Siberkondri nedir? Buna inanıyorsunuz diyerek uyarı yapıldı
Bilgi kirliliğinden beslenen ciddi bir kaygı bozukluğu olan Siberkondri nedir? Uzmanı internetten hastalık araştırma, sağlık anksiyetesi ve Dijital İkiz teknolojisi ile chatbot riskleri konusunda ciddi bir kaygı bozukluğu olduğu uyarısında uyarısında bulundu. Basit bir belirtiyi internette aratıp en kötüsüne mi inanıyorsunuz? Ciddi durumun uyarısı yapıldı.
Basit bir baş ağrısını internette aratıp, kendinize beyin tümörü teşhisi koydunuz mu? Dijital çağın getirdiği bilgi kolaylığı, “siberkondri” adı verilen yeni bir sağlık anksiyetesi dalgasını tetikliyor. Uzmanlar, güvenilir olmayan sağlık bilgilerine sürekli maruz kalmanın, bu kaygı bozukluğunu besleyerek gereksiz doktor ziyaretlerine yol açtığı konusunda uyarıyor.
Siberkondri, sıradan fiziksel belirtileri internette aratarak en kötü senaryoları düşünme eğilimi olarak tanımlanıyor. Sağlık alanında yapay zeka çözümleri sunan Opinion AI Kurucu Ortağı ve CTO’su Burhan İnal, genel amaçlı chatbot risklerinin bu durumu farklı bir boyuta taşıdığını belirtiyor. İnal’a göre çözüm, bireyin genetik ve klinik verilerini analiz eden “Dijital İkiz” teknolojisi ve Kişiselleştirilmiş Yapay Zekada yatıyor.
Opinion AI CTO’su Burhan İnal, siberkondrinin bilgi kirliliğinden beslenen ciddi bir kaygı bozukluğu olduğu uyarısında bulunuyor.
Siberkondri, internette hastalık araştırarak en kötü senaryoya inanma ve yoğun sağlık kaygısı yaşama durumu olarak tanımlanıyor.
Burhan İnal, genel amaçlı yapay zeka chatbotlarının, kişiselleştirilmemiş yanıtlar vererek siberkondrik döngüyü besleyebileceğini ve yanlış güvence riski taşıdığını belirtiyor.
Çözüm olarak sunulan “Dijital İkiz” teknolojisi, bireyin genetik ve klinik verilerinden sanal bir kopya oluşturarak, semptomları kişiye özel analiz eder.
Kişiselleştirilmiş Yapay Zeka, panik yaratıcı internet bilgileri yerine, bilimsel referanslı ve bireye özgü sonuçlar sunarak kaygıyı azaltmayı hedefler.
Siberkondri, “siber” (dijital dünya) ve “hipokondri” (hastalık hastalığı) kelimelerinin birleşimidir. İnternetteki sağlık bilgilerine aşırı ve takıntılı bir şekilde odaklanma, sıradan belirtileri (kas seğirmesi, baş ağrısı vb.) ciddi ve ölümcül hastalıkların (ALS, kanser vb.) belirtisi olarak yorumlama ve bu konuda yoğun kaygı duyma durumudur.
Opinion AI CTO’su Burhan İnal, bu durumu “dijital çağın getirdiği, bilgi kirliliğinden beslenen ciddi bir kaygı bozukluğu” olarak tanımlıyor. Arama motorları, en kötü senaryoları öne çıkarma eğilimindedir. Kaygılı bir zihin, bu bilgiler arasında “onaylama önyargısı” ile çalışır; yani, zaten korktuğu teşhisi doğrulayan linklere tıklar. Bu, hızla büyüyen bir kaygı ve panik döngüsü yaratır.
Sağlık anksiyetesi (hipokondri), siberkondrinin psikolojik temelini oluşturur. Bu kaygıyı yaşayan kişilerin zihni, belirsizliğe tahammül edemez ve sürekli olarak “en kötü senaryoya” odaklanır. Bunun birkaç temel nedeni vardır: Vitamin ve takviye satın alın
Felaketleştirme (Catastrophizing): Zihnin, “Bu baş ağrısı muhtemelen strestendir” demek yerine, “Bu kesinlikle beyin tümörü” sonucuna atlamasıdır.
Kontrol İhtiyacı: Birey, sağlığı üzerinde tam kontrol sahibi olmak ister. Bilgi aramak, geçici bir “kontrol” hissi verir, ancak bulunan belirsiz bilgiler kaygıyı daha da artırır.
Vücut Sinyallerine Aşırı Odaklanma: Kaygılı zihin, vücudu sürekli “tarar”. Normalde fark edilmeyecek küçük bir kas seyirmesi veya kalp çarpıntısı, “büyük bir sorunun” işareti olarak algılanır.
İnternet, bu kaygılı zihne sonsuz miktarda “kanıt” sunarak ateşe benzin döker.
Son dönemde popülerleşen yapay zeka destekli sohbet robotları (chatbotlar), siberkondri riskini farklı bir boyuta taşıyor. Burhan İnal, kullanıcıların bu sistemlerden “ön teşhis” alma beklentisinin tehlikelerine dikkat çekiyor.
Burhan İnal, siberkondriye karşı en etkili çözümün, “Kişiselleştirilmiş Yapay Zeka” olduğunu belirtiyor. Bu yaklaşımın merkezinde ise “Dijital İkiz” (Digital Twin) konsepti yer alıyor. Dijital İkiz, bir bireyin tüm sağlık verilerinin birleştirilerek oluşturulmuş sanal bir kopyasıdır.
Bu teknoloji, bir semptomu analiz ederken şunları dikkate alır:
Genetik Veriler (Belirli hastalıklara yatkınlık)
Klinik Geçmiş (Daha önceki hastalıklar)
Yaşam Tarzı (Beslenme, egzersiz, stres)
Gerçek Zamanlı Biyobelirteçler (Akıllı saat verileri vb.)
İnal, bu sistemi şöyle açıklıyor: “Bu sistemle, kullanıcılar bir semptom arattığında karşılarına binlerce belirsiz hastalık senaryosu çıkmaz; aksine, kendi dijital ikizleri üzerinden analiz edilmiş, durumu netleştiren ve kaygıyı azaltan, uzmanlar tarafından onaylanmış rehberlik sunulur… Siberkondrinin beslendiği bilgi belirsizliği ve anksiyete ortamını ortadan kaldırırız.”
İnternetteki bilgi kirliliğinden kaynaklanan sağlık anksiyetesi ile başa çıkmak için bilinçli adımlar atmak şarttır:
Belirtileri Semptom Arama Motorlarına Yazmayın: Kaygılı olduğunuzu fark ettiğinizde “Dr. Google”a başvurmak yerine, belirtilerinizi bir kağıda not edin ve birkaç gün boyunca gözlemleyin.
Güvenilir Kaynakları Kullanın: Bilgi arıyorsanız, arama motorları yerine doğrudan üniversite hastanelerinin, Sağlık Bakanlığı’nın (.gov) veya tıp derneklerinin (.org) web sitelerine gidin.
Chatbotların Tıbbi Cihaz Olmadığını Unutmayın: Yapay zeka sohbet robotları “bilgi” verebilir, ancak “teşhis” koyamaz. Tıbbi tavsiye için eğitilmemişlerdir.
Gerçek Bir Uzmana Başvurun: Bir belirti 1-2 haftadan uzun sürüyorsa veya günlük yaşamınızı etkiliyorsa, internette vakit kaybetmek yerine bir aile hekiminden randevu alın.
Dijital Detoks Yapın: Sağlıkla ilgili içerikleri ve forumları takip etmeye bilinçli olarak ara verin.
Siberkondri nedir?
Kişinin, internette (Google, chatbotlar vb.) sağlık belirtilerini araştırarak en kötü teşhislere inanması ve bu konuda yoğun, kontrol edilemez bir sağlık kaygısı yaşamasıdır.
Chatbotlara sağlık sorusu sormak neden tehlikeli?
Çünkü genel amaçlı chatbotlar, sizin kişisel sağlık geçmişinizi, genetiğinizi veya anlık durumunuzu bilmez. Verdikleri yanıtlar genelleme içerir, ciddi bir hastalığı atlayabilir (yanlış güvence) veya basit bir durumu felaketleştirebilir (kaygıyı artırma).
“Dijital İkiz” (Digital Twin) teknolojisi nedir?
Sağlıkta “Dijital İkiz”, bir bireyin genetik, klinik ve yaşam tarzı verilerinin tamamını içeren kişisel bir sanal modelidir. Yapay zeka, bir semptomu bu kişisel model üzerinden analiz ederek, genel internet verilerinden çok daha doğru bir sonuç sunar.
Siberkondri ile nasıl başa çıkılır?
Güvenilir olmayan kaynaklardan kaçınmak, belirtileri internette aratmak yerine gözlemlemek ve geçmeyen şikayetlerde mutlaka gerçek bir doktora başvurmak gerekir.
NOT: Siberkondria, hipokondriyazın dijital bir versiyonu olan, bir kişinin sağlığına ilişkin kaygı ile beslenen ve bu belirli kaygıyı güçlendiren çevrimiçi sağlıkla ilgili bilgi arayışı olarak tanımlanmaktadır. Son dönemde giderek sıklığı artmaktadır. Etyolojisinde sağlık kaygısının ön planda olduğu vurgulanmaktadır.
