Çok yakınınızda oturuyor ya da tuhaf bir biçimde gülüyor… Her ne durumda olursa olsun, farkındasınız ve rahatsız oluyorsunuz. Bazı insanları ürpertici bulmak oldukça yaygın bir deneyim ve bu duyguya dair psikologlar herhangi bir çalışma yürütmemişlerdi.
New Ideas in Psychology‘de yayımlanan yeni bir çalışmaya göre; herhangi bir insanın bir tehdit olabileceğini düşündüğümüzde ama bu durumdan pek de emin olmadığımızda; hissettiğimiz duygu; ürpermek –belirsizliğin bizde bıraktığı tedirginlik hali– oluyor.
1341 insanla (ortalama 29 yaşlarındaki 312’si erkek olan) yürütülen çalışmada, katılımcılardan, ürpertici bir kişinin gösterebileceği 44 farklı davranış örgüsünü (örneğin; göz temasından kaçınmak gibi) ve farklı uğraş ya da hobilerin ürpertici olmalarına göre oylamaları istendi.
TİPİK BİR ÜRPERTİCİ KİŞİLİK
Çeşitli davranışlar ve dış görünüşler; katılımcıların oyladığı ürpertici insan karakteristikleriyle tutarlı bir biçimde uyuşma gösterdi. Bu karakteristikler; çok yakında durmak, yağlı saçlar, olağan dışı gülüş, şişkin gözler, mental bir hastalığa sahiplik, uzun parmaklılık, düzensiz saçlar, soluk deri, göz altı torbaları, tuhaf ve kirli kıyafetler, sıklıkla dudaklarını yalamak, istenmeyen cinsel ilgi göstermek, fotoğraf çekinmek istemek, aşırı zayıf olmak gibi hal ve görünüşleri içeriyor. Öte yandan, katılımcıların –hem erkek hem de kadınlar– büyük çoğunluğu tipik bir ürpertici kişinin, erkek olmasının daha muhtemel olduğunu belirtiyorlar.
Araştırmaya göre, bu karakteristiklere sahip insanlar açık bir şekilde tehditkâr olmasalar da, olağan olmayan sözsüz davranış biçimleri, tuhaf duygusal karakteristikler ya da olağan dışı fiziksel karakteristiklerin sergilenmesi, kişinin rahatsız edici insanı saptamasında etkinlik gösteriyor.
(İslam ve İhsan)
