18 Eylül 1812: Safranbolulu İzzet Mehmed Paşa (Sadrazam)
Onlar; yaşadıkları döneme çalışmalarıyla, eserleriyle damga vurarak iz bırakıp gittiler. Bugün, Sadrazam Safranbolulu İzzet Mehmed Paşa’yı hayırla yâd ediyoruz.
Safranbolulu İzzet Mehmed Paşa, 1743 yılı ortalarında Safranbolu’da doğdu. Zülüflü baltacılardan silahdar ağa kapıcısı İbrahim Ağazâde Ali Ağa’nın oğludur. 1760’ta İstanbul’a gelip San Mustafa Paşa Kethüdası diye bilinen amcası Kaptan-ı derya Benli Hacı Mustafa Paşa’nın yanında yaşamaya başladı. Amcazadesi İbrahim Efendi ile birlikte kitabet ve inşa eğitimi gördü.
Daha sonra III. Mustafa döneminde kapatılan Baltacılar Ocağı I. Abdülhamid döneminde tekrar açılınca oraya çırak olarak girdi ve burada Kaptan-ı derya Mustafa Paşa Biraderzâdesi diye anıldı. Sonra Silâhdar Seyyid Mehmed Efendi’ye intisap etti ve orada yazıcılıkta halife unvanıyla anılmaya başlandı. Bir süre kapı hasekiliği, Dârussaâde ağası yazıcılığı yaptı.
Bu görevi sırasında Harem gelirlerinin toplanmasındaki hizmetlerine mükâfat olarak 20 Mayıs 1779 kendisine “Mühâsebei Evvel” payesi hilatiyle samür kürk giydirildi. Eylül 1778’de Darphâne eminliğine ve Şah Sultan kethüdalığına getirildi. Bu arada Halil Hamid Paşa’nın kızı ile evlendi. 26 Mart 1786’da Tersane emini oldu.
Temmuz 1786’da vezirlik rütbesi de verilerek Hanya muhafızlığına getirildi. 23 Kasım’da Diyarbekir Valiliğine atandı. 5 Ocak 1787’de Mersin sancak beyliğine nakledildi. Bir ay sonra Bender Kalesi muhafızlığı görevi verildi. 21 Nisan 1787’de ise Cidde Valiliğine yollandı. Ardından da Boğaz Hisarı muhafızlığına getirildi.
Mart 1791’de Mısır valiliğine tayin edildi. Bu görevi sırasında başarılı hizmetlerde bulundu ve bazı ayaklanmaları bastırdı.
Safranbolulu İzzet Mehmed Paşa Camii
Nizâm-i Cedîd çerçevesinde yapılmakta olan yenilikler için yeni gelir kaynaklan bulabilecek yetenekli bir sadrazam aranırken iki yıldan fazla bir süredir Mısır’daki hizmetleriyle adı duyulan Safranbolulu İzzet Mehmed Paşa hatıra geldi. 16 Mayıs 1793 Anadolu Beylerbeyliğine getirildi. Mısır’dan gemiyle gelip daha görev yeri olan Kütahya’ya ulaşmadan Üsküdar’da iken çağrılarak Melek Mehmed Paşa’nın yerine ilk kez Sadrazamlığa tayin edildi.
Safranbolulu İzzet Mehmed Paşa’nın sadrazamlığı Nizâm-i Cedîd faaliyetleri içinde geçti. Onun zamanında Tersane’de yapımına başlanan büyük havuz için Fransa’dan ve İsveç’ten uzmanlar getirtildi. Nizâm-i Cedîd askerleriyle de yakından ilgilenmesi dolayısıyla paşa III. Selim tarafından değerli bir hançer. istiklâlini hâvi bir hatt-ı humâyün ve samur kürkle taltif edildi.
Fransa’nın Mısır’a saldıracağı söylentilerine rağmen tedbir almayan, Safranbolulu İzzet Mehmed Paşa 30 Ağustos 1798’de sadrazamlıktan azledildi. Sadrazamlıktan azledilmesinden sonra Safranbolulu İzzet Mehmed Paşa Sakız Adası’na sürüldü ve fazla miktardaki serveti devletçe müsadere edildi. Buradan da arpalık mukataası bulunan Manisa’ya gönderildi ve 1812 tarihinde orada vefat etti.
