İblis’in doğruları olur istikameti olmaz

İblis’in doğruları olur istikameti olmaz

MUSTAFA ÇELİK

Allah’ın arzında İblisleşmenin alâmetlerinden birisi de, yanlış bir istikamette ilerlemek için doğruları istismar edip kullanmaktır. Doğruyu yanlışa malzeme yapan herkeste İblisleşme vardır.

Fıtratı bozulmamış bir insandan hâsıl olacak en büyük kerâmet, istikâmettir. Yolsuz ve yönsüz deyişler ile eyleyişler cehâleti artırır. Bu nedenle bir sözün ya da eylemin yalnızca doğru olması yetmez; doğruların istikâmetine de dikkat kesilmelidir. Müslüman olarak yalnızca doğruyu değil, istikâmeti de önemsiyorsan, sadece söze ve eyleme değil söyleyene de eyleyene de dikkat et; zîrâ İblisin doğrusu olur ama istikâmeti olmaz. İblis’in de doğruları vardı ama istikameti yoktu. Rabbimiz haber veriyor:

“Andolsun, sizi yarattık. Sonra size şekil verdik. Sonra da meleklere, ‘Âdem için saygı ile eğilin’ dedik. İblis’ten başka hepsi saygı ile eğildiler. O, saygı ile eğilenlerden olmadı.

Allah, ‘Sana emrettiğim zaman seni secde etmekten/saygı ile eğilmekten ne alıkoydu?’ dedi. (O da) ‘Ben ondan hayırlıyım. Çünkü beni ateşten yarattın. Onu ise çamurdan yarattın’ dedi.” (A’raf Sûresi/11-12)

Günümüzde dini emir ve nehylerin makâsıtları üzerinden heva ve heveslerini vazgeçilmez kılmaya çalışanlar, bu ümmetin İblisleşenleridir. Makâsıt usul bağlarından koparılıp müstakil delil gibi işletilir, maslahatın neliği modern akla/modern paradigmalara teslim edilirse, yorum keyfileşir ve sonuçta devrilmedik duvar, aşılmadık eşik kalmaz. Dinde ıskonto veya zam yapma yetkisini kendilerinde görenler, dinin sahibine ortak olmaya kalkışan insi İblislerdir.

Bugün olduğu gibi her asırda inkârcıların müminlerden sayıca daha fazla olduğu bir gerçektir.

“(Rasûlüm unutma ki) Ne kadar hırs göstersen de insanların çoğu iman edecek değildir.” (Yusuf, 12/103),

“Elif Lâm Mîm Râ. Bunlar, Kitab›ın ayetleridir. Sana Rabbinden indirilen haktır, fakat insanların çoğu inanmazlar.” (Rad, 13/1) mealindeki ayetlerde de bu gerçeğin altı çizilmiştir.

- “Hakikaten iblis onlar hakkındaki zannı doğruladı. Müminlerden bir kısmı hariç, (hepsi) onun peşine düştüler.” (Sebe, 34/20) mealindeki ayette işaret edilen “iblisin zannı”, onun şu ayetlerdeki ifadelerindedir (bk. Taberi, 34/20. ayetin tefsiri):  

“Onları mutlaka saptıracağım, muhakkak onları boş kuruntulara boğacağım, kesinlikle onlara emredeceğim de hayvanların kulaklarını yaracaklar (putlar için nişanlayacaklar), şüphesiz onlara emredeceğim de Allah›ın yarattığını değiştirecekler. (dedi). Kim Allah›ı bırakır da şeytanı dost edinirse elbette apaçık bir ziyana düşmüştü.” (Nisa, 4/19)

“Öyle ise, dedi. Sen beni azgınlığa mahkûm ettiğin için, ben de onları gözetlemek üzere senin doğru yolunun üzerinde pusu kurup oturacağım. Sonra onların gâh önlerinden, gâh arkalarından, gâh sağlarından, gâh sollarından sokulacağım, vesvese verip pusu kuracağım, sen de onların çoğunu şükreden kullar bulmayacaksın.”(Araf, 7/16-17)

- Şeytanın zannında doğru çıkmasını sağlayan unsurlar, insandaki;

- Nefsani arzular,

- Kuvve-i şeheviye ve gadabiyenin varlığı,

- Hazır lezzetleri gelecek lezzetlere tercih eden kör hissiyatı gibi insanın zayıf damarı olan, hayvan ve bitkisel yanını teşkil eden iç dürtüleridir.

Şeytan bunların farkındaydı. Ayette yer alan “Onları mutlaka saptıracağım, muhakkak onları boş kuruntulara boğacağım” mealindeki -şeytana ait- ifadelerden de onun insanların zayıf karnını keşfettiğini göstermektedir. Denilebilir ki, iman şuuruna, İslam’ın emir ve yasaklarına aykırı olan her düşünce, her eylem bir “Kuruntu”dan ibarettir. Zira kâr niyetiyle yapılan ve neticesi zarardan başka bir şey olmayan her şey bir “kuruntu”dur.

- Şeytanın bu zannının gerçekleşmesine katkı sağlayan sebeplerden biri de müminin en büyük lojistik desteği olan ahirete iman konusundaki bilgisizlik ve samimiyetsizliktir.

“Aslında şeytanın onlar üzerinde bir sultası, zorlayıcı gücü yoktu. Ancak ahirete iman edeni, o konuda şüphe eden kimselerden ayırt edip ortaya çıkaralım diye ona bu fırsatı verdik. Rabbin her şeyi hakkıyla gözetlemektedir.” (Sebe, 34/21) mealindeki ayette buna vurgu yapılmıştır.

- Şeytanın Allah’a hitaben: “Senin halis / samimi olanları hariç bütün kullarını iğva edeceğim / hak yoldan saptıracağım.” (Hicr, 15/39-40) mealindeki ayette de şeytanın saptırdıklarının hepsi samimiyetten yoksun insanlar olduğuna işaret edilmiştir. (Ayrıca bk. Sad, 38/82-83) Ardından gelen ayetlerde de insanların bu samimiyetlerine ve samimi kulların şeytana yem olmayacaklarına dikkat çekilmiştir:

“Allah, ‘İşte bu bana ulaştıran dosdoğru yoldur. Azgınlardan sana uyanlar dışında, (samimi) kullarım üzerinde senin hiçbir hâkimiyetin yoktur’ dedi.” (Hicr, 15/41-42)

Dinin sabitelerine sadakatle bağlı kalıp dindarlıkta sade ve samimi olmak, İblisleşmeye engeldir. İstikametlerini imanlarından almayanların, almak istemeyenlerin, İblisleştiklerinden şüphe edilmez.