Mini drone ‘Steve’ ilk uçuşunu yaptı: Geleceğin dev yolcu uçağı olympic’in yolu açıldı
ABD’de ‘Steve’ isimli mini insansız uçak ilk uçuşunu gerçekleştirdi; bu küçük test, 2030’larda 200 koltuklu blended-wing yolcu uçağı Olympic’in geliştirilmesinde kritik adım olacak. Startup Outbound Aerospace, radikal tasarımıyla havacılıkta yakıt tasarrufu ve emisyon azaltımı hedefliyor.
Mart 2025’te ABD'nin Oregon eyaletinin doğusundaki Pendleton UAS Range’den küçük bir V şekilli uzaktan kumandalı uçak ilk kez havalandı. “Steve” kod adlı insansız araç, ilk uçuşunda yalnızca 16 saniye havada kaldı, ancak bu süre, uçuşun önemini hiç de azaltmadı.
Steve’in bu ve sonraki uçuşları, Outbound Aerospace’in 2030’larda 200-250 koltuk kapasiteli radikal bir blended-wing yolcu uçağı olan Olympic’i geliştirme yolundaki ilk adımlarını temsil ediyor. Olympic, 171 ft (52 m) kanat açıklığıyla Steve’in boyutunun yaklaşık sekiz katı olacak.
BLENDED-WİNG KONSEPTİ TAM OLARAK NE?
BBC'nin haberine göre,uçak kanatları ile gövdesinin sorunsuz şekilde birleştiği ve belirgin bir ayrım çizgisi olmayan blended-wing tasarımı, aerodinamik verimliliği artırmak amacıyla yüzyıldan uzun bir süredir araştırılıyor. İlk kayıtlı blended-wing uçağı 1924’te uçtu, ancak uçuşu bir kaza ile sona erdi.
O tarihten bu yana, blended-wing teknolojisi öncelikle ABD askeri güçleri tarafından bombardıman uçakları için geliştirildi. Günümüz havacılık endüstrisinin emisyonları azaltma gerekliliği, ilk blended-wing ticari yolcu uçağının zamanının gelmiş olabileceğini gösteriyor. Ancak Outbound Aerospace gibi startup’ların bu ciddi zorlukların üstesinden gelip gelemeyeceği halen soru işareti.
STEVE NELER SUNUYOR?
Steve’in uçuşları, Seattle merkezli startup’ın yenilikçi blended-wing tasarımının çalıştığını göstermek amacı taşıyor. Ayrıca şirket, yeni tip orta ölçekli yolcu uçağını Airbus ve Boeing gibi büyük üreticilere kıyasla daha hızlı ve daha ucuz geliştirebileceklerini kanıtlamaya çalışıyor.
Outbound Aerospace’in kurucu ortağı ve teknoloji direktörü Jake Armenta, eski Boeing mühendisi olarak şunları söylüyor:
"Sıfırdan bir tasarımdan bir protatipe geçiş yaklaşık 12 ay sürdü. İlk uçuş, fabrikanın kapılarını açtığımız günden tam dokuz ay sonra gerçekleşti."
Steve şimdi ayrıca bir kargo dronu olarak da kullanılacak. Aaron Boysen, şirketin iş geliştirme direktörü, konuyla ilgili şunları ekliyor:
'Steve, geniş kargo bölmesi ve geleneksel tasarımlara kıyasla daha ucuz olması nedeniyle ABD Savunma Bakanlığı ve sivil müşteriler için ilgi çekici hale geldi. Bu, piyasaya sunduğumuz ilk ürün olacak'
Outbound, blended-wing uçak geliştirme yolunda yalnız değil. En az iki startup daha, ilk blended-wing yolcu uçağını üretme hedefinde. Analist Bill Sweetman, bu hedefi “havacılığın kutsal kasesi” olarak nitelendiriyor.
Outbound’un tasarladığı konsept, kanat ve gövdenin birbirine sorunsuz şekilde birleştiği, geleneksel yolcu uçaklarından tamamen farklı bir görünüme sahip. Olympic’in 2030’larda nasıl görüneceğini gösteren CGI görüntüleri, Boeing ve Airbus’ın mevcut tüp ve kanat tasarımlarından büyük ölçüde ayrılıyor.
NASA araştırmaları, doğru bir blended-wing tasarımıyla yakıt tüketiminin %50’ye kadar azalabileceğini, emisyonların benzer oranda düşeceğini, gürültünün ciddi şekilde azalacağını ve kabinlerin %40 daha geniş olabileceğini öngörüyor. Ayrıca bu tasarım, yeni uçuş rotalarının açılmasına da imkan verebilir.
PAZAR VE REKABET
Startup’lar sadece tasarım için değil, aynı zamanda Airbus ve Boeing’in hakimiyetine alternatif oluşturmak için de yarışıyor. JetZero, bu startuplar arasında en yüksek profillilerden biri. Long Beach, California merkezli şirket, Z4 modelinin geliştirilmesi için ABD Hava Kuvvetleri’nden 235 milyon dolar ve United Airlines ile Alaska Airlines’tan ek yatırım aldı. United Airlines, Z4 için 200 uçak siparişi yoluna sahip.
JetZero ayrıca BAE, Northrup Grumman ve Pratt & Whitney gibi önde gelen havacılık şirketleriyle iş birliği yapıyor. Pathfinder I isimli küçük ölçekli protatipi uçurdu ve kritik tasarım değerlendirmesini tamamladı. Şirket, 2027’de tam boy protatip uçuşlarına başlamayı hedefliyor.
Outbound’un Boysen’i, rakiplerin ilerlemesinden etkilenmediklerini belirtiyor:
'JetZero’nun medya görünürlüğü, blended-wing uçakları endüstri ve havayolları konuşmalarına soktu. Bu, sertifikasyon ve kamu kabulü maliyetlerini onlardan önce yüklenmememizi sağlıyor'
TARİHSEL ARKA PLAN: BLENDED-WİNG TASARIMLARI
Blended-wing tasarımları, havacılık tarihinin en eski günlerinden bu yana tasarımcıların hedefi oldu. İlk kayıtlı uçuş, 1924’teki Westland Dreadnought tarafından gerçekleştirildi, ancak uçuş kazayla sona erdi ve pilot ağır şekilde yaralandı.
O günden sonra, karmaşık tasarım nedeniyle blended-wing uçaklar öncelikle askeri alanda geliştirildi. Rockwell B1-B Lancer ve Northrop B-21 Raider başarılı örnekler arasında.
NASA, 1988’de devrim niteliğinde uçak tasarımları çağrısında bulunarak yeni bir dalga başlattı. Boeing/NASA X-48 protatip uçakları, modern uçuş kontrol sistemleriyle blended-wing tasarımının uygulanabilirliğini test etti. 120 uçuşluk seri, motor arızaları ve stall gibi durumları test ederek yakıt tasarrufu ve gürültü azaltma yollarını araştırdı.
SÜREÇTEKİ ZORLUKLAR NELER?
Başlıca zorluk, basınçlı yolcu kabini tasarlamak. Basınçlı kabinler genellikle dairesel kesite sahip olmalı; düz yüzeyler yüksek yük altında yapısal sorun yaratıyor. Bu nedenle blended-wing ticari uçağı geliştirmek, askeri uçağa kıyasla çok daha karmaşık.
Outbound, Steve ile Boeing/NASA X-48 boyutlarını test etti ve bunu program bütçesinin çok altında ve yalnızca dokuz ayda gerçekleştirdi. Armenta:
"Radikal planlarımızı yatırımcılara sunarken bazı saldırılarla karşılaştık, ancak ekibimiz Olympic gibi radikal bir uçağı başarıyla geliştirebileceğine inanıyor."
Şirket, 3D baskı ve karbon fiber kullanarak kendi uçaklarını inşa etti ve bunu “herkesten çok daha ucuza” başardı. Steve, Gateway drone’a dönüştürülüyor ve daha sonra kanat açıklığı iki katına çıkarılmış, ultra uzun menzilli bir iş jeti ve Olympic’in geliştirilmesi planlanıyor. 2040’lar için daha büyük bir yolcu uçağı hedefleniyor.
Boysen son olarak, Seattle’daki yetenek havuzunun yenilik arayışında olduğunu şu sözlerle aktardı: 'Buradaki havacılık mühendisleri, yöneticiler ve liderler, gerçekten yeni bir şey için aç. Bu yüzden buradayız'
