Bir Hac Geleneği Yeniden Hayat Buluyor: Yüzlerce Yıllık Hac Geleneği Semerşah’la Yeniden Canlanıyor

Hac ibadetini tamamlayan hacılar için özel olarak hazırlanan ve ilk örnekleri 11. yüzyıla kadar uzanan hac şehadetnameleri (sertifikaları), 20. yüzyılın sonlarına kadar matbu bir gelenek olarak varlıklarını sürdürse de son yıllarda elektronik sistemler ve dijitalleşmenin etkisiyle adeta unutulmaya yüz tutmuş durumda.

Buna karşın bu kadim hac geleneğinin kaybolmaması ve manevi hatıraların yaşatılması amacıyla harekete geçen Semerşah Grup, hacılarına bu yıl itibarıyla özel basım hac sertifikası vermeye hazırlanıyor. Böylece bir yönüyle manevi bir hatıra, diğer yönüyle ise toplumsal bir şahitlik belgesi niteliği taşıyan hac sertifikası geleneği, Semerşah Grup’un sosyal sorumluluk anlayışıyla yeniden hayat buluyor.  

Asırlar boyunca sosyal hayatta yer bulan, ancak son yıllarda unutulmaya yüz tutan hac sertifikası geleneğinin önemine dikkat çekmeyi amaçlayan Semerşah Grup, aynı zamanda orijinalleri çeşitli müzelerde korunan tarihi hac sertifikalarının özel basım kopyalarını da Mekke-i Mükerreme’deki otellerinde sergiliyor.

Hacıların hac ibadetlerini tamamladıklarına dair şahitlik belgesi niteliği taşıyan ve çoğunluğu 14. ile 20. yüzyıllar arasında tarihlenen, tarihi hac sertifikalarının çeşitli örneklerini Türkçe çevirileriyle birlikte şu anda Mekke’deki otellerinde sergilemekte olan Semerşah Grup, manevi geleneklere yönelik duyarlılığı çerçevesindeki sosyal sorumluluk anlayışıyla toplumsal farkındalık oluşturmayı hedefliyor.

Semerşah tarafından düzenlenen sergide, orijinali bugün Türk ve İslam Eserleri Müzesi’nde korunan ve Eyyübîler dönemine ait 1206 tarihli (Hicri 602) bir hac şehadetnamesinin görseli ile Türkçe açıklamalarını içeren özel bir baskı da yer alıyor. Sergide ayrıca, bu yıl hac ibadetini yerine getirecek hacı adayları için özel olarak hazırlanan “Semerşah Grup 2025 Hac Sertifikası” da tanıtılıyor. Söz konusu sertifikaların, Arafat vakfesi ve ziyaret tavafının tamamlanmasının ardından hacı adaylarına takdim edilmesi planlanıyor.

Hac sertifikası uygulamasına Emevîler, Abbâsîler ve Eyyûbîler gibi İslam medeniyetlerinde rastlansa da bu geleneğin özellikle Osmanlı döneminde kurumsal bir yapıya kavuştuğunu belirten Semerşah Grup Hac & Umre Değerler Eğitimi Müdürü Ali Alış, sertifikaların kullanım amacı ve tarihsel süreciyle ilgili şu bilgileri paylaşıyor:

“Hac ibadeti maddi imkanlarla ve bedenen yapılan bir ibadet olması hasebiyle bizzat kişinin kendisi tarafından yapılması gereken bir ibadettir. Ancak bazı durumlarda ve şer’i temelde; hastalık veya yaşlılık gibi sebeplerle kişi kendi yerine başka bir kişiyi bedel hac yaptırmak üzere Mekke-i Mükkereme’ye gönderebilir. Sahabe-i Kiram zamanında bu uygulama daha çok sözlü olarak yapılırken, daha sonraki dönemlerde yazılı ve mühürlü belgeler kullanılmıştır. Bu uygulama Eyyübiler, Emeviler ve Abbasiler gibi dönemlerde karşımıza çıksa da daha kurumsal bir yapıya Osmanlı döneminde ulaşıyor. O dönemde bedel hac yaptıranlar ile bedel haccı yapanlar arasında düzenlenecek olan vekaletnameler kadıların huzurunda hazırlanıyor ve bu belgeler sicil kaydı olarak kayıt altına alınıyor. Tabii günümüzde birçok şey dijital olarak kayıt altına alınabildiğinden bu uygulama zaman içerisinden unutulmaya yüz tutmuş durumda. Biz Semerşah ailesi olarak unutulmaya yüz tutan bu uygulamayı tekrar hayata geçirmek ve bir noktada bu geleneğin yaşatılmasını sağlamak amacıyla bir adım attık. Bunun için tarihi örnekleri de inceleyerek özgün tasarımımızla bütün hacılarımıza hem kendilerine bir hatıra kalması noktasında hem de hac yaptıklarına dair bir alamet ve işaret olması bakımından hac sertifikası verme kararı aldık.”

Sergideki tarihi hac şehadetnamelerini inceleyen ve özellikle 1900’lü yıllara ait bazı sertifikaların benzerlerini çocukluk yıllarında ailelerinde veya yakın çevrelerinde gördüklerini belirten hacı adayları, Semerşah Grup tarafından kendilerine takdim edilecek sertifikaları gelecek kuşaklara manevi bir miras olarak bırakmayı hedeflediklerini ifade ediyor.

Hac ibadetini bu yıl Semerşah Grup organizasyonuyla yerine getiren Mustafa Çimen, 14 yıl süren hac bekleyişinin ardından kutsal topraklara gelmenin heyecanını yaşadığını belirterek, duygu ve düşüncelerini şu şekilde dile getiriyor:

“Hacca gelmeyi 14 yıl heyecanla bekledim. Şu anda Semerşah’la birlikte hac ibadetimi yerine getiriyorum. Otel lobimizde bulunan tarihi sertifikalar sergisini görünce çok duygulandım. Sergide Hicri 602 yılından, Miladi 2025 yılına kadar hac sertifikaları bulunmakta. Sertifikalardan bir tanesini 1975 yılında dedemin hacdan eve getirdiği bir görsele çok benzettim. İnanın çok duygulandım. Böyle bir çalışma için Semerşah yetkililerine teşekkür ediyorum.”