Yeni doğan bebek bakımı püf noktaları! Evde bebek bakımında dikkat edilmesi gerekenler
Yenidoğan bebek bakımıyla ilgili bunları biliyor musunuz? Yenidoğan bebeklerin uykusu, beslenmesi, alt değişimi, banyosu, göbek bağı bakımı, oda ısısı ve lohusa annelere tavsiyeler...
Doğumdan sonraki ilk 28 günlük dönem, bebeğin yenidoğan dönemi kabul edilir. Bebeğin ilk 1 ayını kapsayan yenidoğan döneminde emzirme, alt temizliği, göbek bakımı, cilt bakımı ve banyo gibi konularda bilgilere ihtiyacınız olur. Merak etmeyin, birçok yeni anne ve baba bu konularda acemilik hisseder. Bebeğinizin ihtiyaçlarını anlamak için doğal bir yeteneğe ve donanıma sahipsiniz. Sadece biraz temel bilgiye ve pratiğe ihtiyacınız var!
Yeni doğan bebeklerin beslenmesi her anne için dönem dönem sıkıntı yaratabilir.Bebeğin sıklıkla 2-3 saat arayla emzirilmesi gerekmektedir. Emzirmek anne sütünün devamlılığı açısından da önemlidir ve ilk 6 ay sadece anne sütü ile beslenmelidir. Ek gıdalara 6 aydan sonra başlayabilirsiniz.
Erkek bebek bakımında dikkat edilmesi gerekenler
Emzirme düzeni
İlk haftalarda emzirme düzensizdir ve bebek her istediğinde emzirilmelidir. Her iki göğsü de eşit sürelerde emzirtmek idealdir. Ancak bu her zaman gerçekleşmez. Bebek bir seferde tek göğsü emerse bir sonraki sefer diğer taraftan emzirmek gerekir. İlk 10 dakikadan sonra gelen süt daha yağlıdır; bebekte doygunluk hissi uyandırır. Bir göğsü emmesi bu nedenle yeterli olabilir. Günde yaklaşık 10-12 kere emmesi ve ilk 4-6 ay gece beslenmesi normaldir. Emzirilen bebeğe su vermek gerekmez. Meyve püresi ve pirinçli mama benzeri ek besinler 6 aydan sonra verilmelidir.
1 aylık bebek ne kadar uyur?
“Yenidoğan bebeğin çok uyuması normal mi?” diye merak edenler için cevap rahatlatıcıdır; Evet. 1 aylık bebek ne kadar uyur ve kaç saat uyur diye merak ediyorsanız, şunu söylemek gerekir ki, bebeğiniz günün büyük kısmını, 12-18 saatini uyuyarak geçirir. Yeni doğmuş bir bebek ilk haftalar boyunca anne karnındaki ortamdan çok farklı bir dünyaya adapte olmaya çalışır. Bu dönemde bebek için uyku düzeninden pek de söz edilemez. Bebek sık sık acıkarak emmek için uyanır. Geçmiş yıllarda bebeğin kendi kendine uyanıp ağlaması beklenirken artık kan şekerinde aşırı düşme olmaması için belli bir düzende emzirme öneriliyor. Dolayısıyla bebeğin özellikle ilk 1 ay boyunca 2 saatte 1 periyodda emzirilmesi ve periyodun en fazla 3 saatte 1 olması söyleniyor. Dolayısıyla gündüz ve gece boyunca belli bir beslenme periyodu söz konusu oluyor. Bebeğinizin uykusu zamanla düzene girecek ancak ilk 3 ay bundan bahsetmek için henüz çok erken.
Yenidoğan bebeğin beslenmesi nasıl olmalı?
“Yeni doğan bebek ne kadar anne sütü içer?” sorusu birçok annenin merak konusudur. Yenidoğan bebeğin emzirme sıklığı, günde ortalama 10-12 sefere denk gelir. Bebek bazen memede uyuyakaldığı için emzirme sıklığı konusunda aklınız karışabilir. O emzirmeyi tamamlamak için uyandırarak devam etmek ve öğünü tamamlamak sizin daha iyi takip etmenizi sağlar. İki emzirme arasında 3 saatten fazla süre olmamalıdır. Emzirmeye başladığınız saati başlangıç zamanı olarak baz alabilirsiniz. “Sütüm yetiyor mu?” endişesini birçok anne taşır. Öncelikle, bebeğin kaç kilo aldığı takip edilir. Anne sütü bir mucize besindir ve her annenin kendi bebeğine yetecek miktarda ve kendi bebeğine uygun içerikte anlık oluşan benzersiz bir bileşimdir. Bebeğin yeterli miktarda süt alması, bebeğin doğru pozisyonda etkin emmesi ile en üst düzeye ulaşır. Bebeğin kilo alımı yeterli ise endişe edilecek bir durum yoktur. Dışkılama sıklığı değişebilir ve anne sütünün yetersiz olduğuna dair ilk işaret değildir. Emzirmek anne ile bebeğin en özel paylaşımıdır ve zaman içinde düzene girer. Yeni doğum yapan annede emzirme konusunda endişe ve yetersizlik hissi yaratacak tutumlardan kaçınmak gerekir. Örneğin, “1 aylık bebek neden kusar?” sorusunun birçok cevabı olabilir. Yeni anne, “Bebeğime sütüm yarıyor mu?” gibi endişelerle gereksiz yere huzursuz olabilir. Kusmanın fizyolojik sebeplerine bakılmalıdır. Bebek özellikle fışkırır tarzda ve şiddetli kusarsa hemen doktora başvurmak gerekir. Reflü veya metabolik hastalıkların araştırılması gerekir. Yanlış beslenme tekniği de bebekte kusmaya sebep olabilir. Bebeğin kilosu takip edilmelidir ve anne, kendine ve sütüne güvenmelidir.
Oda ısısı ne kadar olmalıdır?
Bebekler ilk doğdukları dönemde vücut ısılarını kontrol etme kapasiteleri henüz tam olarak yeterli değildir. En çok başlarından ısı kaybederler ancak başını korumak isterken fazla ısınmasını da önlemek gerekir. Yeni doğan bebeklerin bulundukları ortamın iyi havalandırılması ve fazla kuru olmaması tavsiye edilir. Oda ısısının 22-24 derece civarında olması önerilir. Bu sıcaklığı aşmak ise vücutlarının aşırı ısınmasına sebep olabilir. Özellikle kış aylarında eviniz ziyaretçi akınına uğradıysa sıcak ve havasız ortamların bebeğinize iyi gelmeyeceğini bilin ve evi havalandırmayı ihmal etmeyin.
Yenidoğan bebeğin banyosu ne zaman yaptırılır?
Doğumdan sonra hastane dönüşünde bebeğinizin ilk banyosunu ne zaman yaptıracağınızı merak ediyor olabilirsiniz. Doktorunuz aksini söylemedikçe, bebeğinizin ilk banyosunu doğumu takip eden 2. günden itibaren, banyo esnasında göbek kordonuna ve banyo sonrasında da göbek kordonu bakımına dikkat ederek yapabilirsiniz. Banyo ve diğer cilt bakım uygulamaları derinin pH derecesini değiştireceği için bebeğinizin cilt yapısına uygun seçimler yapmanız önemlidir. Banyo, bebeği rahatlatmaya yardımcı olduğu için uygun koşulları sağladıktan sonra her gün veya gün aşırı yıkayabilirsiniz. Her yıkamada şampuan gibi temizleyiciler kullanmanız da şart değil. Suyun rahatlatıcı özelliği için de banyo yaptırabilirsiniz.
Göbek bağı bakımı nasıl olmalıdır?
Bebeğin her bez değişiminde göbek bakımına da dikkat edilmelidir. Göbek kordonu, genellikle doğumdan sonraki ilk 2 hafta içinde kendiliğinden düşer. Göbek bağı düşmeden önce su ile temas ettirilmemesi gerektiği söylense de, bebeğin ilk banyosunu yaptırırken bu mümkün olmayabilir. Banyo bittikten sonra yumuşak hareketlerle kurulamalı, hava almasını sağlamalı ve doktorunuzun önereceği antiseptik solüsyon ile pansumanını yapmalısınız. Yenidoğan bebeğin bezini bağlarken göbek bağına denk gelen kısmı kıvırarak göbek bağının üzerine gelmesini önlemelisiniz. Göbek bağının iyileşme sürecinde, bezin teması dolayısıyla minik kanamalar görülebilir ancak göbek bağının özellikle alt kısmından kötü koku veya akıntı gelirse enfeksiyon habercisi olabileceği için doktora göstermekte fayda olur.
Bebekler ne kadar giydirilmelidir?
Yeni doğmuş veya 1 aylık bebeklere ne giydirilmesi gerektiği, ne kalınlıkta giydirilmeleri gerektiği merak konusudur. Yenidoğan cildi erişkinlere göre daha kurudur ve nem tutma kapasitesi azdır. Deri yoluyla sıvı kaybını önlemek için yenidoğan bebekler fazla terlemeye sebep olacak kadar yani gereğinden fazla giydirilmemelidir. Temel prensip olarak, bebeklerin ince giysilerle kat kat giydirilmesi önerilir. Yeni doğmuş bebekler vücut ısılarını ayarlayamazlar. Bu sebeple el ve ayaklarının soğuk olduğunu görebilirsiniz. İlk tırnak kesimini yapana kadar eldiven takmanız, tırnaklarından dolayı zarar görmemesi için faydalı olur. Bebekler başlarından kolaylıkla ısı kaybettiği için ilk günlerde başını şapka ile koruyabilirsiniz ancak fazla ısınmaması gerektiğini de artık biliyorsunuz. Eldiven ihtiyacını da bebeğinizi gözlemleyerek karar verebilirsiniz ancak bunu çok uzatmamanız iyi olur. Dokunma duyusunu uyarmak için ne kadar temas, o kadar iyi!
Yenidoğan bebeğin cilt bakımında nelere dikkat edilmeli?
Deri, vücudun ısısını dengeler ve dış etkenlerden korur. Aynı zamanda en büyük duyu organıdır. Yenidoğan bebek cildi halen tam olarak gelişmediği için doğumdan itibaren 1 aylık bebeklerde cilt bakımına özen gösterilmelidir. Bebeğiniz doğduğunda vücudu beyaz ve kremsi bir tabaka ile kaplıdır. Verniks kazeoza denilen bu maddenin, bebeğin vücut ısısını dengede tutmaya ve enfeksiyonlardan korumaya faydası vardır. Eskiden birçok hastanede bebekler doğumdan kısa süre sonra yıkanırken artık verniks tabakası bebek cildi tarafından iyice emildikten sonra yıkanmasının daha doğru olacağı sonucuna varıldı. Bebeğinizin vücut kıvrımlarında rastlayacağınız bu tabakayı kuvvetlice silerek çıkarmaya çalışmanız şart değil. Bebeğinizin cildinde kuruluk veya kızarıklık görürseniz uygun bir nemlendirme için doktorunuza danışabilirsiniz. Cildin geçirgenliği yüksek olduğu için her türlü ürünün ince tabaka halinde kullanılması gerekir.
Dışkı ve idrar sıklığı
Bebeğinizin ilk ayında dışkı sayısı fazladır (günde 6-8 kez). Anne sütüyle beslenen bebeklerin dışkıları cıvık olur. Dışkı ilk günler yeşilimsi, daha sonra altın sarısı renk alır. Mama ile beslenen bebeklerin dışkıları daha kıvamlı ve sıklığı daha azdır. Bu bebeklerde kabızlık da olabilir. Bebeğin günde en az 6-8 kez idrar yapması gerekir. Bu beslenmenin yeterli olduğunu gösterir. Bir iki ay sonra bebek 2-3 günde bir de dışkılayabilir, buda normaldir.
Alt değiştirme
Bebeğinizin altını sık değiştirin. Beslenme öncesi altı kirli ise veya bebek huzursuz ise bebeğinizin altını değiştirin. Beslenme ile barsak hareketleri artacaktır; bu nedenle beslenme sonrasında bebeğinizin altını değiştirmeniz gerekebilir. Bebeğin altını ıslak pamukla silebilir, çok kirli ise yıkayabilirsiniz. Hazır silme bezleri, yolculuklarınızda pratik olacaktır. Bebeğin cildi çok hassastır. Islak veya kirli bez uzun süre ( 3-4 saat ) kalırsa pişik olur. Bu durumda bebek cildine uygun pişik kremi uygulayabilirsiniz. Kız bebeklerin altları önden arkaya doğru temizlemek gerekir.
Göbek bakımı
Göbeğin ve çevresinin temiz ve kuru kalması gerekir. Göbek bağı kullanmayın. Günde 1-2 kere göbek kordonunu dibinden, alkollü pamuk ile silin. Göbeği bezin dışında bırakmaya dikkat edin. Göbek 7-14 gün içinde düşer. Düştükten sonra yerinde hafif bir kanama olması normaldir. Bu durumda alkol ile silebilirsiniz.
Bebek banyosu
Göbek düştükten 1 gün sonra banyo yaptırabilirsiniz. Göbek düşene kadar yumuşak bir bezle bebek cildini uygun bir sabunla silin ve daha sonra durulayın. Gün aşırı banyo yeterli olacaktır. Ancak ağzını, çenesini ve genital bölgesini sık sık ıslak, sabunsuz, yumuşak bir bezle silmeniz gerekir. Banyolarında içme suyu kullanmanız gerekmez.
Ancak cildinde yara varsa veya ameliyat geçirdiyse kaynamış ve ılıtılmış su kullanmanız gerekebilir. Bu konuda doktorunuzun tavsiyelerini almalısınız. Suyun ısısını, kolunuzun iç kısmını suya daldırarak test etmelisiniz. Banyo sonrasında cildi durulamak son derece önemlidir. Sabun bebek cildini tahriş edebilir.
Cilt bakımı
Her banyo sonrası krem veya yağ sürmek gerekmez. Bebek cildi çok hassastır. Krem ve yağlar sürerek cildin terlemesi önlenirse, ufak sivilceler ve isilik tarzında döküntüler ortaya çıkabilir. Eğer cildi kurur ve çatlaklar gelişirse, bir bebek losyonu veya nemlendiricisini günde 2 kere sürebilirsiniz. Bebeğin cildi kuru ise çok banyo yaptırmayın. Banyonun suyuna bebe yağı eklemek de işe yarayabilir.
Tırnak bakımı
Bebeğin tırnağını, ona özel bir bebek tırnak makası ile kesebilirsiniz. Uzamış tırnaklarıyla bebek, yüzünü ve gözünün kornea tabakasını çizebilir. Bebek tırnak makasıyla tırnağın keskin ve sivri köşeleri de ince bir törpüyle yumuşatın. Bu işlemi yaparken yanınıza bir yardımcı almalısınız.
Hapşırık ve hıçkırıklar
Hapşırık, genze kaçan damlacıkları temizlemek üzere bir reaksiyon, hıçkırık ise solunum kası olan diyaframın uyarılması sonucu ortaya çıkan bir reflekstir. Hıçkıran bebek kısa süre ile emzirilirse bu refleks yavaşça kaybolur.
Yatma pozisyonu
Bebeğinizi sırtüstü yatırın. Son yıllardaki araştırmaların sonuçlarına göre sırtüstü yatış en güvenli yatma şeklidir. Bebeğin başını uyurken her iki yana çevirebilirsiniz. Bebek uyanıkken yüzükoyun yatırarak kollarının kuvvetlenmesine yardımcı olabilirsiniz. Yastık ve kuş tüyü yorgan kullanmayın. Yorganını göğüs hizasına kadar örtün, başına çekmeyin. Bebeği fazlaca ısıtmayın. Yatağında yumuşak oyuncaklar bırakmayın. Bu önlemler SIDS denilen nedensiz beşik ölümlerini önlemek amacıyla tüm dünya bebeklerine önerilmektedir.
Oda ısısı
Sizin rahat ettiğiniz oda ısısında bebeğiniz de rahat edecektir. Zamanında doğan bebekler için 21-24 C derece uygundur. Eğer klima kullanıyorsanız, bebeğin üzerine üflememek koşuluyla bebeği odada tutabilirsiniz. Unutmayın, bebek, kapı veya pencerenin aralanmasıyla, çok soğuk olmayan bir ortamda hemen üşümez. Üşüse de hasta olmaz. Aşırı ısıtma, beslenmeye isteksizlik ve uyku haline neden olur. Bebeğin elleri ve burnu soğuksa, ortam ısısı yetersiz demektir. Bu durumda vücut ısısına da bakılabilir. Üzerine bir battaniye örtülerek bebek ısıtılmalıdır. Devamlı soğuk olan bebekler iyi büyüyemezler.
Araba koltuğu
Hastaneden evinize giderken ve bundan sonraki yolculuklarınızda yeni doğan bebekler için olan araba koltuğu kullanın.
Ziyaretler
ilk haftalarda yorucu ziyaretlerden kaçının. Bebek bakımı zor da olsa en kolay biçimde evde yapılır. Bebeği kalabalık gurupların içerisine sokmayın. Unutmayın, özellikle kış aylarında, kapalı ortamlarda, virüslerin neden olduğu üst solunum yolu enfeksiyonlarına çok sık rastlanır. Bebeğin hastalanmaması için öptürmeyin, kalabalıklara sokmayın, ufak çocuklardan uzak tutun. Annenin de lohusa döneminde kendini iyi koruması gerekir.
Eve giderken gerekenler
Hastaneden çıkarken: Alt bezi, body (iç tulum), tulum, battaniye (tercihen delikli).
Evde: Pişik kremi, burun aspiratörü (gerekebilir), serum fizyolojik burun damlası, pamuk, pansuman alkolü, tırnak makası, bebek fırçası.
Diğer araç ve gereçler: Araba koltuğu (aynı zamanda ana kucağı gibi kullanılabilir), beşik, alt değiştirme masası, bebek banyosu.
Bebeğinizin ilk kontrolü
Taburcu olduktan bir hafta sonra yapılır. Bundan sonraki kontrol ve aşılar için doktorunuza danışınız. bebeğiniz doktorunu ziyaret ettiğinde tam bir tıbbi muayeneden geçer. Yaşına göre büyüme ve gelişmesi izlenir. Her ay için beslenmesi değerlendirilir ve gerekli diyet önerileri verilir. Belirli dönemlerde kansızlık ve idrar yolu enfeksiyonu taraması, verem testi yapılır; işitme ve görme fonksiyonları değerlendirilir. Gerekli görüldüğünde ilgili uzmanlık alanlarına yönlendirilir. Zamanı geldiğinde ev kazalarından korunma, disiplin, tuvalet eğitimi, okula hazırlık, öğrenme güçlüğü, dikkatsizlik, davranış bozukluğu, cinsel ve sosyal gelişim konularında da aile desteklenir.
Şu durumlarda derhal doktorunuzu aramalısınız:
Bebek 6-7 saat uyanmazsa,
Kasık bölgesinde ağrılı şişlik olursa,
Ateş, popodan, 38°C'nin üzerindeyse (Fazla ısınmış olabilir. Önce üzerini açın. 15 dakika bekleyin ve sonra derece ile ölçün. Ateşi hala 38 C'in üzerindeyse hemen doktorunuzu arayın),
Tüm vücuda yayılmış sarılık varsa,
Bezlerinin dışına kadar taşan sıvı tarzında dışkılama (günde 3-4 defa) oluyorsa,
Üst üste fışkırtır tarzda kusuyorsa...
Anne sütünün sağılması ve saklanması
Bebeğinizden uzak kaldığınız durumlarda da bebeğinizi anne sütü ile besleyebilirsiniz. Bunun için önceden göğsünüzü sağıp, gerekli olduğunda bebeğe sağılmış sütünüzü verebilirsiniz. Göğsünüzü elinizle veya pompayla sağabilirsiniz. Pompalar elle, pille veya elektrikle çalışabilir.
Uygun sağma teknikleri
Elle sağma: Bebeğiniz zamanında doğmuş ve sizi iyi emiyorsa, sütünüzün fazlasını almak için veya göğüs ucunu yumuşatmak için elle sağmak uygundur.
Elektrikli pompa: Bebeğiniz prematüre doğmuş ve uzun süre sizi ememeyecekse, hastane tipi elektrikli pompa kiralamalısınız.
Pilli Pompa: Arada sağım yapacaksanız pilli pompa alabilirsiniz.
Hazırlanma ve temizlik
Göğüslerinizi sağmadan önce mutlaka ellerinizi yıkayınız.
Göğüslerinizi temiz tutmak için günde bir kez banyo veya duş almak yeterlidir. Her kullanımdan önce pompanın setlerini sıcak sabunlu su ile yıkayınız.
Hastaysanız ve bir ilaç almanız gerekiyorsa doktorunuza danışınız.
Sütün elle sağılması
Ellerinizi ılık su ve sabun ile yıkayınız.
Göğsünüzün ucunu kaynamış, ılıtılmış su ve pamukla siliniz.
Baş parmağınızı göğsün üzerinde saat 12:00 konumunda, orta ve işaret parmaklarınızı göğsün altına kahverengi kısmın gerisine saat, 6:00 konumunda yerleştiriniz. Bu şekilde süt torbacıkları sağılacaktır.
Önce geriye daha sonra da parmaklarınızı ileriye doğru yuvarlayarak göğsünüzün ucunu sıkmayacak şekilde göğüs duvarından destek alarak öne doğru sağma işlemini bitiriniz.
Elinizin "C" şeklini koruyarak her saat kadranını sağmak üzere göğsünüzde parmaklarınızı dolaştırınız.
Sütün toplanması
Sağdığınız sütü temiz bir plastik veya cam şişede veya süt saklama poşetlerinde saklayabilirsiniz. Şişeleri tamamen doldurmadan, emziksiz bir şekilde kapak ile sıkıca kapatınız. Poşetler ise lastik bir bant ile kapatılabilir. Sağdığınız ve poşetlediğiniz her sütün üzerine bebeğinizin ismini ve tarihi yazmayı unutmayın.
Sütün ısıtılması
Soğuk süt akan ılık su altında veya bir biberon ısıtıcısında ısıtılabilir. Sütü fazla ısıtmayın. Bu, sütün kesilmesine ve bazı proteinlerin hasar görmesine neden olabilir. Sütü eritmek veya ısıtmak için mikrodalga fırınların kullanılması kesinlikle önerilmemektedir.
Donmuş sütü eritme
Buzdolabında, yavaş olarak eritiniz. ( 100 cc. sütün erimesi birkaç saat sürebilir). Sıcak suyun altında bir kap içinde daha hızlı olarak eritmede yapılabilir.
Diğer önerilerimiz
Sütü bir saatten fazla oda ısısında bırakmayın.
İkinci kullanımdan sonra kalan sütü atmalısınız.
Eritilmiş sütü tekrar dondurmayın.
Sütü buzdolabının kapağına koymayın.
Sütler bir termos içinde, buz ile birlikte taşınmalıdır.
Anne sütünün saklanma süreleri
Sağdığınız sütü dondurmadan 72 saat ve dondurulmuş sütü erittikten sonra 24 saat buzdolabında (+ 1 ile +4 °C arasında) saklayabilirsiniz.
Süt, tek kapılı buzdolabının buzluğunda (-7 ile -2°C arasında) 3 haftaya kadar, iki kapılı buzdolaplarının buzluğunda 3 ay saklanabilir.
Sütünüzü derin dondurucuda (-18 °C'nin altında) 6 aya kadar saklayabilirsiniz.(medicalpark)
