Yeniakit yazarı Hüseyin Acarlar’dan evde kaldığımız bu mübarek Ramazan ayında kitap kurtlarına her gün için bir kitap tavsiyesi var.
Kitaplarla ilgili Yeniakit yazarı Hüseyin Acarlar’ın kaleminden analizleri de bulabileceksiniz.
İşte bugünün Kitabı
Kitabımızın adı; Ahlak-ı Alai
Ispartalı Kınalızade Ali Efendi’nin 1563-1565 yıllarında Şam Kadısı iken yazdığı “Ahlak-ı Alai (yüksek ahlak)” isimli eser okunmasa olmaz bir İslam klasiğidir. Günümüzde İslam ahlakıyla ilgili yazılanların birçok bakımdan aşamadığı ve kaynak olarak verdiği bu eser, ahlak alanında biricikliğini koruyor. Ahlak gibi oldukça önemli ve geniş bir başlık Kınalızade Ali Efendi’nin kaleminde kısa ve anlaşılır yapısıyla kendinden önceki literatüründe adeta özeti gibidir.
Murat Demirkol tarafından 20016 yılında günümüz diline göre sadeleştirilerek fecr yayınevi tarafından okurlara sunulmuş.
Kınalızade Ali Efendi’nin “Ahlak-ı Alai” ismini verdiği bu kitabı yazarken Nasredin Tusi’nin “Ahlak-ı Nasırı” ve Celaleddin Devvani’nin “Ahlak-ı Celali” adlı eserlerinden geniş ölçüde faydalandığını görüyoruz. Ve pek tabi ki yazımda İbn Miskeveyh’in “tehzîbü’l-ahlâk” adlı eserinin izleri her sayfada kendini hissettiriyor.
Belki şöyle formüle edebiliriz; bu eser İbn Miskeveyh’in Arapça yazdığı “tehzîbü’l-ahlâk” ile felsefi temelde yükselmiş Tusi’nin Farsça yazılmış “Ahlak-ı Nasır”ı ile büyümüş, olgunlaşmış Celâleddîn Devvânî’nin Farsça “ahlakı celali” si ile işraki boyut kazanmış özgün ve Türkçe kaleme alınmış ahlak alanında bir başyapıttır.
Yazar, Sokrates, Eflatun, Aristoteles, İbn Sina ve Farabi gibi felsefecilere de birçok yerde atıf yaparken okuyucuya perspektif genişliği de veriyor.
Kitap, bir mukaddime (takdim) ve üç bölüm halinde yazılmış. Mukaddimede, ahlâk felsefesi alanına giren konular, ahlâk ilmi ile ilgili terimler, ahlâk ilminin faydaları, amelî ve nazarî ahlâk, ruh ve terbiye kavramlarının analizi var. insanın nasıl “eşref-i mahlûkāt” olduğuna dair yazıyla bu bölümün mukaddime(takdim) tamamlanmış.
“İlm-i ahlâk”a ayrılan birinci bölüm de ise;kişisel ahlak, huy çeşitleri, faziletler ve buna engel olan kötü hasletler ile kötü huyların izolesi, güzel dil kullanımı gibi konular var.
İkinci bölümde aile ahlâkına (ilm-i tedbîr-i menzil) dair görüşler bulunuyor.
İlk beş bölümde aile düzeyinde incelemelerle birlikte, beşinci bölümde sevgi konusuna özel bir fasıl ayrılmış.
Üçüncü bölüm, devlet idaresi ve siyasi ahlak (ilm-i tedbîr-i medîne) ile ilgili temel parametrelere yer verilmiş.
Altıncı ve yedinci bölümler şehir / devlet yönetimi ve ahlakı ile ilgili konulardan oluşmuş.
Sonuç konumundaki “Hatime” bölümünde Eflatun, Aristoteles, Gucduvani ve Mevlana Celaleddin’in vasiyetleri ile biten kitap, toplamda 544 sayfa.
Kuşkusuz bugün için güncelliğini yitirmiş birkaç görüş olmakla birlikte, Kınalızade Ali Efendi’nin “Ahlak-ı Alai”si ilmi çalışmalarda kilometre olma özelliğini hala koruyor.
iyi okumalar
