Türkiye ile ABD arasındaki F-35 krizine ilişkin hukuki kararın Ocak ayı içerisinde çıkması bekleniyor. Düşman lobilerin devreye girmesine rağmen Türkiye'nin son gelişmelerin ardından elinin kuvvetli olduğu belirtiliyor.
Milliyet'te yer alan habere göre, Türkiye ile ABD’nin diplomatik ilişkilerinde bir dizi soruna ve Türk düşmanı lobilerin yoğun çabalarına rağmen 2022’de büyük mesafe alındı. Türkiye-ABD Stratejik Mekanizması’nın 4. toplantısı bu ay bakan düzeyinde yapılacak.
Türkiye ile ABD ilişkileri, terör örgütü PKK’nın Suriye’deki kolu PYD’ye verilen destek, FETÖ’nün korunması, S-400 sorunu, savunma sanayii ile ilgili CAATSA yaptırımları gibi anlaşmazlıklara rağmen olumlu bir seyir izliyor.
Suriye’de iç savaşının ortaya çıkmasının ardından Türkiye-ABD ilişkileri 2013 yılından itibaren yeni bir gerilim dönemine girdi. Bu gerilim, 15 Temmuz 2016’da yaşanan darbe girişiminin ardından artarak devam etti. Türkiye, 24 Ağustos 2016’da Suriye’de Fırat Kalkanı Harekatı’nı başlattı. 2017 yılı içindeki önemli sorunlardan biri de terör örgütü FETÖ’nün ABD tarafından korunmasıydı. Bazı konsolosluk çalışanları ile ABD vatandaşlarının tutuklanması, Halk Bankası davası ile listeye yeni sorunlar eklenmişti. PKK’nın Suriye uzantısı YPG’nin askeri açıdan ABD tarafından eğitilip silah sistemleriyle donatılması Türkiye açısından kabul edilmesi ve anlaşılması zor müttefik ülke tavırları idi. TSK’nın Zeytin Dalı Harekatı ile Menbiç sorununun etkisiyle sorunlar kriz noktasına gelmişti. ABD, bu dönemde İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ve dönemin Adalet Bakanı Abdülhamit Gül’e yaptırım uygulama kararı almıştı.
Roma'da ilk adım
ABD, Temmuz 2019’da Rusya’dan alınan S-400 füze savunma sistemi nedeniyle Türkiye’yi F-35 programından çıkardı. Bunun yanı sıra Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı da CAATSA yaptırımları kapsamına alındı. Sorunların diplomatik yoldan çözümü için önemli adımlardan biri, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile ABD Başkanı Joe Biden’ın 2021 yılı ekim ayında Roma’daki görüşmelerinde atıldı. Bu görüşmede, Türkiye-ABD Stratejik Mekanizması oluşturulması kararı alındı. Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik 24 Şubat’ta başlayan askeri herakatının ardından Türkiye ile ABD arasındaki temas trafiği de arttı.
Bu mutabakat çerçevesinde ilk toplantı, 4 Nisan 2022’de Ankara’da bakan yardımcısı seviyesinde başlatılmıştı. Mekanizmanın ikinci toplantısı, Dışişleri Bakanlüro düzeyinde 18 Mayıs’ta New York’ta yapıldı. Türkiye-ABD Stratejik Mekanizması’nın üçüncü tur istişareleri ise Dışişleri Bakan Yardımcısı Sedat Önal ile ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Wendy Sherman’ın başkanlığında 15 Eylül 2022’de ABD’de yapıldı. Stratejik Mekanizma’nın dördüncü, bakan düzeyindeki ikinci toplantının ise bu ay yapılması planlandı.
Ocak ayı önemli
Türkiye’nin ABD’den 40 adet F-16 Blok 70 savaş uçağı ve F-16’lar için 79 adet modernizasyon kiti satın alma talebine hâlâ nihai yanıt verilmedi. Türkiye’nin ABD Büyükelçiliği, F-16 dosyası için bu ülkede yoğun bir lobi faaliyeti yürüttü. Türkiye düşmanı lobilerin yoğun faaliyetlerine rağmen F-16 satışını kısıtlayan ve şarta bağlayan hükümler Kongre’den geçmedi. Yönetimin satış tebligatına Kongreden itirazın gelmemesi gerekiyor. F-16 dosyasında nihai kararın bu ay alınması bekleniyor. F-35 konusunda ise program ortaklığının sonlandırılmasına ilişkin idari, mali ve hukuki hazırlıklar tamamlandı. Ayrıntılı müzakarelerin ise Milli Savunma Bakanlığı ile ABD heyeti tarafından yapılması planlanıyor.
