10 Aralık 1085: İbnü’d-Delâî'nin vefatı (Hâdis Hafızı ve Coğrafyacı)
Onlar; yaşadıkları dönemlere çalışmalarıyla, eserleriyle damga vurup iz bırakıp gittiler. Bugün, Hadis Hâfızı ve Coğrafyacı İbnü’d-Delâî'yi hayırla yâd ediyoruz.
Ebü’l-Abbâs Ahmed b. Ömer b. Enes b. Dilhâs el-Uzrî ed-Delâî, 4 Zilkade 393’te (4 Eylül 1003) Endülüs’te Meriye (Almeria) yakınlarındaki Delâye (Dalias) köyünde doğdu. Fetihten sonra İber yarımadasına göç eden Yemenli Arap kabilelerinden Uzre’ye mensuptur. Babasının dedesine nisbetle İbn Dilhâs olarak da anılmaktadır.
407’de (1016-17) anne ve babasıyla birlikte Mekke’ye gitmek üzere yola çıktı ve ertesi yılın Ramazan ayında oraya ulaştı. Mekke’de sekiz yıl kalarak Ebû Zer el-Herevî’den Buhârî’nin ve Ebü’l-Abbas Ahmed b. Hasan b. Bündâr er-Râzî’den Müslim’in el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ’lerini dinledi.
Mâlikî mezhebine mensup olan İbnü’d-Delâî güvenilir bir muhaddis, önemli bir coğrafya âlimidir. İber yarımadasının çeşitli bölgelerine seyahatlerde bulunarak bu yerler hakkında bilgi toplamış, kendisine bu yolculuğunda coğrafyacı Ebû Ubeyd el-Bekrî kılavuzluk yapmıştır. Yâkūt el-Hamevî ve Muhammed b. Muhammed el-İdrîsî gibi coğrafyacılar ondan faydalanmış, Zekeriyyâ b. Muhammed el-Kazvînî de Âs̱ârü’l-bilâd ve aḫbârü’l-ʿibâd adlı eserinde İspanya ve Batı Avrupa ile ilgili coğrafî bilgi verirken onu esas almıştır.
Eserlerinde, çalkantılı mülûkü’t-tavâif dönemi (1031-1090) İspanya’sının coğrafî yapısı ile tarihî ve kültürel hareketliliğine ışık tuttuğu kabul edilen İbnü’d-Delâî 19 Şâban 478’de (10 Aralık 1085) Meriye’de vefat etti ve Havz Kabristanı’na defnedildi.
