Türkiye'nin tarihi Hicaz Demiryolu'nun Suriye'de bulunan bölümünü restore etmeye hazırlandığı bildirildi. Hicaz Demiryolu’na yakından bakacağız.
SERDAR KILIÇ / İSTANBUL
Ulaştırma Bakanı Abdülkadir Uraloğlu Salı günü gazetecilerle yaptığı bir toplantıda, Türkiye'nin Suriye'deki tarihi Hicaz Demiryolu'nun bazı bölümlerini restore ederek Türk demiryolu hatlarını Şam'a yeniden bağlayacağını duyurdu.
Bu gelişme tarihi bir adım niteliğinde, keza Hicaz Demiryolu hem sembollük hem de stratejik açısından önemli.
Hicaz Demiryolu’nu Alman asıllı Amerikalı mühendis Zimpel, 1864'te, Kızıldeniz ile Şam'ı birleştirecek bir demir yolu hattının inşası için Osmanlı Devleti'ne teklifte bulundu. Ancak bu teklif deniz yolu taşımacılığının demir yolu inşaatına göre daha ucuz olduğu gerekçeleriyle ilk olarak Osmanlı tarafından reddedildi.
HİCAZ DEMİRYOLU ALTIN PROJE OLDU
Hicaz kumandan sorumlusu Osman Nuri Paşa’nın 1891'de İstanbul'a gönderdiği bir raporda, Cidde-Mekke arasına döşenecek bir şimendifer hattının bölge için gerekliliği ve önemi üzerinde durdu. Osman Nuri Paşa'nın bu raporu bir süre sonra 3 kişilik bir komisyonda görüştü ve makul bulunarak Cidde-Mekke arasında yapılacak bir demir yolunun özellikle hacıların yol boyunca çektikleri sıkıntıları ortadan kaldıracağı bilgilendirildi.
Hicaz bölgesine demir yolu inşasına dair en kapsamlı teklif 1891'de Ahmed İzzet Efendi'den geldi. O sırada Cidde evkaf müdürü olan İzzet Efendi sunduğu raporda, Şam'dan başlayarak Medine'ye kadar getirilecek bir demir yolunun Hicaz'a yönelecek dış saldırılarla bölgede çıkabilecek isyanlara karşı önemli bir savunma vasıtası oluşturacağını, aynı zamanda hac yolculuklarını da büyük ölçüde kolaylaştıracağını ifade etti.
SULTAN 2. ABDÜLHAMİD PARA BAĞIŞLADI
Sultan 2. Abdülhamid, ilgisini çeken bu teklifi incelemek ve görüşünü bildirmek üzere Erkan-ı Harbiyye’den Mehmed Şakir Paşa'ya havale etti. Mehmed Şakir Paşa, demir yolu hattının tahmini maliyetini de hesaplayarak geçeceği güzergâhı gösterir bir harita ile padişaha arz etti.
2. Abdülhamid, 2 Mayıs 1900'de yayımladığı bir irade ile inşaata başlanmasını emretti ve inşaat 1 Eylül 1900'de yapılan resmi bir törenden sonra başladı. İlk aşamada Şam'dan Mekke'ye ulaşması planlanan demir yolu hattının ileride Akabe ve Cidde'ye bağlanması, hatta Yemen'e kadar uzatılması düşünüldü.
Demiryolunun yapımı için birçok bağış kampanyası başlatılmış ve bizzat Sultan II. Abdülhamid 50.000 Lira ile ilk bağışı yapmıştır. Belli miktarda maddi bağışta veya katkıda bulunan kişilere Hicaz Demiryolu Madalyası ve bir hatıra olarak, yaptıkları bağış miktarınıda gösteren bir berat belgesi verilmiştir.
İNGİLTERE HER ZAMAN KARŞI ÇIKMIŞTI
Birçok devlet Osmanlı İmparatorluğu'nun bu projesine karşı çıkmıştır. Bunların en başında bulunan İngiltere'ydi. İngilizler tarafından demiryolu projesinin aleyhine birçok propaganda yapılmıştır. Bunların arasında: Toplanan bağışların demiryoluna gitmediği ve Osmanlı İmparatorluğu'nun bu paraları hazineye aktardığı gibi birçok şey vardı.
SERV ANLAŞMASI PROJEYİ BİTİRDİ
Yapımından sonra ise sıkıntı oluşturdu. Özellikle soygunculukla ve Hacı kafilelerini yağmalamakla geçinen Arap kabileleri bu sefer demiryolunu hedef almış, bölgedeki halk ise çokça traversleri söküp kendi işlerinde kullanma girişiminde bulunmuştur.
Demiryolu hattı I. Dünya Savaşı sırasında Arap isyancılar tarafından ağır hasarlara uğramıştır. Sevr Antlaşması ile Osmanlı Devleti demiryolundaki haklarından vazgeçmek zorunda kalmıştır.
