Ayaklarınızın altındaki su gidiyor: Deprem olmadan binanız çökebilir
Türkiye son yılların en büyük kuraklığı ile mücadele ederken İstanbul’un Büyükçekmece ilçesinde korkutan bir olay yaşandı. Bir binanın zemin katından ses geldi, bina sallandı. Araştırmalar sonucunda binanın altındaki zemin içinde ‘’yer altı sularının bitmesi sonucu’’ zeminin oturduğu iddia edildi. Bu durum İstanbul’da ilk defa yaşanırken, Mega kent depremin ardından yeni bir sorun ile karşı karşıya.
Yıllardır uyarılan iklim değişikliği ve küresel ısınma sorunu her yıl kendini daha fazla hissettiriyor. Ankara’nın 3, Bursa’nın 1 aylık suyu kaldı. İzmir’de ise su bitti. Kuraklık Türkiye’de alarm zillerini çaldırıyor. Meteoroloji uzmanları ise kış aylarında yeterli yağışı almayacağımızı ifade ediyor. Sorun ise sadece barajların kuruması değil, Türkiye ciddi anlamda yer altı sularını da kaydediyor. Bu durum İstanbul’da da görülmeye başlandı. Deprem nedeni ile kentsel dönüşüme başlayan kentte, sorun artık binalarda değil zeminde olabilir.
DEPREM DEĞİL, SULARIN BİTMESİ YIKABİLİR
Büyükçekmece'de Ulus Mahallesi Leylek Sokak'ta bitişik halde bulunan ve toplam 7 daireden oluşan 2 binada oturanlar, duvarlardan ses geldiği ihbarında bulundu. Bunun üzerine adrese polis, itfaiye, sağlık ve UMKE ekipleri geldi.
İncelemeyi yapan ekipten Geoteknik Uzmanı İhsan Yıldız, "Gözle görülür bir hasar tespit etmedik. Ülkemizde yaşanan depremler mevcut tabakalarda değişimlere neden olmaktadır. Zemin tabakalarında. Yer altı su seviyelerindeki yükselişler düşüşler yaşanan kuraklıklar sebebiyle de yer altı su seviyelerinde yine düşüşler yaşanmaktadır. Bunlarda yapılarda ani oturmalara neden olur. Bunların tespiti için en hızlı şekilde zemin etüt çalışmalarımızı yapacağız. En hızlı yapılacak tespit sismik test dediğimiz mevcut zeminde meydana gelen boşlukları tespit edeceğiz. Duruma göre uygun iyileştirme yöntemleri, uygun güçlendirme yöntemleri belirleyeceğiz" dedi.
İSTANBUL’UN YER ALTI SULARI
Bu durum İstanbul’un altında neler oluyor? Sorusunu gündeme getirdi. Öncelikle yer altı suları nedir? Ona bakalım. Yer altındaki boşluk veya gözeneklerde tutulan suya “yer altı suyu” denmektedir. Yer altı suyu dünyanın tatlı suyunun yaklaşık olarak %22'sini sağlar. Hidrolojik döngünün bir parçasıdır. Ancak kuraklık nedeni ile İstanbul’da yer altı sularında ciddi bir azalma yaşandı.
1950’li yıllarda İstanbul’da bir su sondajı yapıldığında suya 10 metre derinlikte ulaşılırken, bugün ortalama 300 metrede ulaşıyor. Yağmur sularının depolandığı alanlar barajlar olarak biliniyor. Oysa yeraltında bu barajların kapasitelerinden binlerce baraj oluşabiliyor. Bu nedenle buzdağının görünmeyen kısmı gibi asıl su kaynaklarımız yeraltında bulunuyor. Diğer bir ifadeyle doğal olan su kaynakları yeraltında, yapay olanları ise barajlarda tutunuyor. Bu nedenle yeraltı su kaynaklarının beslenmesi, kullanımı, korunması ve kirlenmesinin önüne geçilmesi gelecek açısından hayati öneme sahip.
Son yıllarda gelen kuraklık ile İstanbul’un sularındaki azalma ilk kez bir binaya ‘’deprem ve müdahale olmadan’’ zarar verdi. Bu durum bina ne kadar sağlam olursa olsun, yer altı sularının çekilmesi ile binanın çökebileceği gerçeğini gözler önüne serdi. Tabi bu durum İstanbul’un geneli için geçerli değil. İstanbul’da yer altı sularının bulunduğu alanlar gelişmiş cihazlar ile tespit edilebiliyor.
KAÇAK KUYULAR YER ALTI SULARINI BİTİRİYOR
Uzmanlara göre; su şebekesinin olmadığı yerde eğer bir endüstri kuruluşu kurulacaksa orada ister istemez kuyu suyu kullanılıyor. İstanbul’un en önemli sıkıntılarından birisi de çok sayıda illegal kuyu yaparak yer altından su çekiliyor olması. Artık bir günde 100-200 metre sondaj açılabiliyor. Vatandaşlar isterse havalı sondaj ile anında su çıkarabiliyor. Bunu fabrikasının içerisinden de yapanlar oluyor. Kaçak su çıkaran vatandaşlar çıkardıkları bu yer altı suyunu bir süre sonra İSKİ’nin yani kullandığı suyun hattına bağlıyor. Bu durum ayrıca zeminde boşluklara neden olarak deprem sırasında çöküntülere neden oluyor.
İSTANBUL’DA OBRUKLAR MI OLUŞACAK?
Peki İstanbul’un çeşitli yerlerinde obruklar oluşabilir mi? Yer altı suyunun, karbondioksit ile birleşimi sonucu karbonik asit oluşuyor. Bu karbonik asit kireç taşının yoğun olduğu toprakları zamanla çözerek yer altında mağaralar oluşmasına neden olarak, bir müddet sonra mağaranın üstünde bulunan toprak çökebiliyor. İşte bu çökme sonucu oluşan derin çukurlara obruk oluşabiliyor. Eğer İstanbul’un bazı bölgelerinde kireç taşları erimeye başlarsa İstanbul’da obruk oluşması da artık gündem de.
Araştırma yapan uzmanlar; ‘’yağışın ortalama yüzde 25’inin yeraltına sızması lazım.’’ İfadeleri kullanıyor. ‘’Yüzeyde beton ve asfaltla buluşan yağışın yeraltına sızma şansı maalesef yok.’’ Diyor. Yağışlardan maksimum düzeyde faydalanmak için sünger şehirler planlamamız gerekiyor. Yetkililerin harekete geçmesi gerekiyor.
