Almanya Türkiye’ye savaş açtı, Çin yardıma yetişti! Akkuyu krizi işte böyle patladı
Yeni Şafak gazetesi yazarı Yahya Bostan, Almanya’nın Türkiye’ye uyguladığı örtülü yaptırımların Çin’den gelen destekle kırıldığını kaydetti. Bostan, Akkuyu Nükleer Santrali’ne gelen malzemelerin Almanya yerine Çin’den tedarik edildiğini belirtti.
Yahya Bostan, Almanya'nın Akkuyu Nükleer Santrali'ne malzeme tedarik etmemesinin ardından Türkiye'nin Çin'den malzeme alarak bu engeli aştığını söyledi. Yeni Şafak gazetesi yazarı Bostan, Almanya’nın Türkiye’ye örtülü yaptırımlar uygulamaya çalıştığını belirtti. Çin’in bu süreçte devreye girerek Türkiye’ye yardım ettiğini vurgulayan Bostan, Almanya’nın bu direncinin Türkiye tarafından boşa çıkarıldığını ifade etti. Bostan, şunları kaydetti:
"Almanya, AB’nin lokomotif ülkesi. AB-Türkiye ilişkilerinde ölçülü mesafeyi Berlin ayarlıyor. Bu kapsamda Türkiye’ye dönük örtülü yaptırımların başat aktörlerinden biri. 2019 yılında, Doğu Akdeniz’de yaşanan gerilim nedeniyle AB’yi örtülü yaptırıma zorlayan Almanya’ydı. Berlin, savunma politikalarında ABD’ye bağımlı. Ukrayna savaşı ve Trump “tehlikesi” nedeniyle bu durumdan kurtulma çabaları var.
Son dönemde, Almanya ile ilgili iki konu önemli gündem maddeleri haline geldi. Birincisi Akkuyu Nükleer Santrali’nin inşasında kullanılan bazı malzemelerin -sözleşmeye rağmen- Türkiye’ye gönderilmemesi. İkincisi ise Eurofighter meselesi. Bu iki konuda önemli gelişmeler var. Anlatayım.
ÇİN’DEN İLK PARÇALAR GELDİ
İlk açıklama Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan gelmişti. Erdoğan, “Santral için gelmesi gereken türbinlerin Alman gümrüğünde bekliyor olması gibi bir sıkıntımız var” demişti.
İkinci açıklamayı, biraz daha detaylı bir şekilde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar yapmıştı. Doğrudan Siemens’in adını vermişti Bayraktar. “Siemens’in henüz depolarında beklettiği, teslim etmesi gereken nükleer ada ile ilgili ekipman var. Siyasi tutumla alınmış bir karar” ifadelerini kullanmıştı. Alman hükümetinin, Siemens’e “Gönderme!” dediği bu ürünler nedeniyle Akkuyu Nükleer Santrali’nin tamamlanmasında birkaç aylık gecikme yaşanacaktı. Hatta Bayraktar, Alman firmayı işaret ederek “Mutlaka bir karşılığı olacaktır” demişti.
Ama neyse ki hızlı bir çözüm geliştirildi ve ilgili parçaların alternatifi Çin’den sipariş edildi. Fikri takip açısından Enerji Bakanlığındaki üst düzey kaynaklarımı aradım. “Malzemeler Çin’den geliyor mu?” diye sordum. Çin’den ilk parti geçtiğimiz günlerde gelmiş. Geri kalan parçaların da kısa süre içinde Türkiye’de olması bekleniyor. Almanya’nın ayak diremesi nedeniyle kaybedilen birkaç ayın telafisi mümkün olmayabilir ancak Akkuyu’daki çalışmalar kaldığı yerden devam edecek. Faturayı ise Alman şirket ödeyecek. Türkiye’ye uygulanan örtülü yaptırımların anlamsızlığını ortaya koyan bir gelişme bu.
“NATO ÜYELERİ YAPTIRIM UYGULAYAMAZ” BASKISI
Diğer konu Eurofighter meselesi. Türkiye’nin Eurofighter arayışıyla ilgili ilk detayları yine bu köşede okumuştunuz (Eurofighter Köprüden Önce Son Çıkış Uyarısı mı? Kasım 2023). Buna göre Türkiye, ABD ile F-16 görüşmeleri yaparken bir yandan da hava filosunu güçlendirmek için 4.5 nesil Eurofighter Typhoon almak istiyordu. Üretici ülkeler İspanya ve İngiltere satış konusunda hevesliydi, ancak Almanya onay vermiyordu.
Geride kalan bir yılda (özellikle Haziran 2023’ten sonra) konjonktürde önemli değişiklikler yaşandı. Türkiye ve ABD yeniden konuşmaya başladı. Savunma alanında ABD’den bağımsızlığını kazanma arayışındaki Brüksel de Ankara ile temas kuruyor. Bu kapsamda Türkiye, hava savunma sistemi olan Avrupa Gökyüzü Kalkanı Girişimi’ne dahil edildi. Dışişleri Bakanı Fidan, AB Gayrıresmi Dışişleri Bakanları Toplantısı’na davet edildi. Fidan orada “NATO üyeleri birbirlerine yaptırım uygulayamaz” baskısı kurdu. Son tahlilde yaptırımlar kalkmaya başladı. İsveç’i Kanada, Kanada’yı Hollanda, Hollanda’yı Norveç izledi. Ama Almanya hâlâ ayak sürüyordu.
“EUROFIGHTER’DA DÜĞÜM YIL SONU ÇÖZÜLÜR”
Buraya dikkat.. Der Spiegel dergisi Almanya Federal Güvenlik Konseyi’nin gizli toplantıda Türkiye’ye 336 milyon EURO değerinde silah ihracını onayladığını yazdı. Buna göre Almanya, Türkiye’ye hava savunma füzeleri (Gökyüzü Kalkanı’nı hatırlayın), denizaltılar, fırkateynler ve torpidoların modernizasyonu için malzeme ihraç edecek. Bu haber, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın New York’ta Almanya Başbakanı Scholz ile görüşmesinin ardından geldi. Scholz’un önümüzdeki günlerde Türkiye’yi ziyaret etmesi de bekleniyor.
Askeri kaynaklarıma sözkonusu haberi sordum. “Bu satışla ilgili bize gelen resmi bir bildirim yok” yanıtı aldım. Devamında “Ancak haber doğrudur, bu yönde bir gelişme bekliyorduk” dediler. Bu gelişme, uzun bir direncin ardından Almanya’nın da örtülü yaptırımlardan vazgeçmeye başladığını gösteriyor. Bir kaynağım bu seyrin Eurofighter konusuna da yansıyacağını söylüyor. “Eurofighter’da düğüm yıl sonuna kadar çözülecek” beklentisi Ankara’da hâkim.
ŞARTSIZ ALIM OLACAK
Bazı gazeteler, Almanya’dan gelen bu haber üzerine Eurofighter’da Berlin’le pazarlık yapıldığını ileri sürdü. Bu gazetelere göre Almanya şartlı satış yapmak istiyordu. Yani savaş uçaklarının nerede kullanılıp nerede kullanılmayacağı (terörle mücadele ima ediliyor) konusunda çerçeve isteniyordu. Kaynaklarıma bu iddiayı da sordum. Böyle bir müzakerenin yapıldığı net ifadelerle reddedildi. Altını çizerek yazalım: Ankara, Eurofighter alırsa, şartsız alacak. O uçaklar Türkiye’nin malı olacak. Nerede, nasıl kullanılacağına Türk Silahlı Kuvvetleri karar verecek. Açıkçası bunu konuşmak bile abes ama ben yine de yazayım istedim."
