Çanakkale Kara Savaşları ve Enver Paşa’nın psikolojik harekâtı (2)
Harbiye Nâzırı ve Başkomutan Vekili Enver Paşa Çanakkale'de yedi düvele karşı amansız bir mücadele içerisinde dünyaya meydan okurken, yurtiçinde ve İslâm Coğrafyasında da halkın moralini yüksek tutmak için psikolojik savaş vermenin de gerekli olduğunu biliyordu.
Bunun için; şu anda Beyazıt’ta İstanbul Üniversitesi’nin Rektörlük makâmı olarak kullandığı Genel Kurmay Başkanlığı binasındaki Harbiye Nâzırlığı Ana Karargâhındaki odasına, Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın da şiirini okuduğu için hapis yattığı büyük düşünür ve şâir Ziya Gökalp'i çağırttırarak ondan Çanakkale cephesine götürebileceği gazeteci, yazar, şâir, ressam, bestekâr, film sanatçısı gibi kimselerden oluşacak bir liste yapmasını istemişti.
Bilindiği gibi hâlen İstanbul Üniversitesi’nin Beyazıt Meydanına bakan ana giriş kapısının en üstünde Sûltân Abdülaziz'in Tuğrası, hemen altında Türkçe olarak T.C. İstanbul Üniversitesi, onun altında en sağda Fetih Sûresinin 1. âyeti “İnnâ fetahnâ leke fethan mubînâ” (Doğrusu biz sana apaçık bir fetih ihsân ettik), orta tarafta büyük yazıda Osmanlıca olarak “DAİRE-İ UMÛR-U ASKERİYE.” (Askeriye emir dairesi) ve en solda Fetih Sûresinin 3. âyeti olan “Veyansurekallâhû nasran azîzâ” (Ve sana Allah, şanlı bir zaferle yardım eder) şeklinde hattat Mehmed Şefik Bey’in eseri yer almaktadır.
Ziya Gökalp’in en kısa zamanda hazırlayarak Enver Paşa’ya sunduğu listede; Ömer Seyfettin, Mehmet Âkif Ersoy, Orhan Seyfi Orhun, Halide Edip Adıvar, Mehmet Emin Yurdakul, Süleyman Nazif, İbrahim Âdil, Cenap Şehabettin, ressam İbrahim Çallı, Tevfik Gönensay, Behiç Koryürek, Hamdullah Suphi Tanrıöver, bestekar Ahmet Yekta Madran olmak üzere fotoğraf sanatçıları, filmciler, muhabirlerin yanı sıra, Tasvir-î Efkâr Gazetesinden Mehmet Âgâh Efendi ile Ebuzziyazâde Velid Bey, Milli Osmanlı Telgraf Ajansından Hüseyin Kâzım Efendi, Tanin Gazetesinden Uşakizâde Ali Ekrem Bey ile Dârulfünun Muallimlerinden film ve fotoğraf uzmanı Necati Bey vardır.
Mehmet Âkif, Süleyman Nazif, Cenap Şehabettin gibi isimler başka yerlerde görevli oldukları, Halide Edip Adıvar ise bayan olduğu için heyette yer almazlar. Heyet, Harbiye Nezâreti Karargâhı Teşkilât-ı Mahsûsa Umum Müdürlüğü nezdindeki görevlilerle cepheye hareket ederler. Görevleri, Enver Paşa'nın onlardan istediği yazı, fotoğraf, resim ve şiirleri günlük gazetelerde yayınlatmak yoluyla halkın moralini yüksek tutmalarını sağlamaktır.
Heyet, ramazan ayına iki gün kala 11 Temmuz 1915 Pazar günü yola koyulduklarında kendileri için özel yaptırılan hâki renkli elbiselerinin içerisinde heyecan had safhaya varmıştır. Savaşın bütün şiddeti ile devam ettiği Çanakkale Cephesine vardıklarında çadırlara yerleştikleri gecenin daha ilk sabahında nöbetçinin gür sesiyle uyanırlar:
"Düşman teyyaresiii.
Düşman teyyaresiii."
Derhal kendilerini siperlere atarlar ve o andan itibâren de savaş psikolojisini hep birlikte yaşamaya başlarlar.
Ertesi gün şâir İbrâhim Alaaddin yanlarından geçen taburdaki askerlere sorar; "Nereye gidiyorsunuz?", askerlerden biri bağırarak cevap verir "Arıburnu’na bal yapmaya". (Afrin’e giden Mehmetçik aynı soruya zırhlı aracın üzerinden "KIZILELMAYA" diye cevap vermişti.)
Askerin bu cevabı çok mânidardır ve çadırına dönen şâirin kaleminden birkaç gün içerisinde bütün Osmanlı Coğrafyasında okunacak şu mısralar dökülür:
Taşından kanlar silerek pası. Yurdu yâkut gibi mâl yapacağız, Sahilde ölürsek mavi atlası. Kumlardan türbeye şal yapacağız.
Biz Çanakkale'yi demir yürekle. Kurtarmaya geldik candan emekle. Düşmanı boğmaya yelken kürekle. Seddülbahr önünde sal yapacağız.
Zümrüt dalgaları şimdi yelkensiz. Kara sevda verir bize Akdeniz. Siyah bulut gibi akın edip biz. O mavi denizi âl yapacağız
Kıvırıp o cansız bileklerini. Kaçırtıp İngiliz köpeklerini Ürkütüp kâfirin sineklerini. Şu Arıburnu'nda BAL yapacağız.
Tabii ki bu şiir Osmanlı Coğrafyasına dağıtılan gazetelerde hemen yerini almıştır. Yetmemiş, bundan sonra her yaşanan olay kaleme alınmış, makâle olmuş ve gazete köşelerinde bir solukta okunur olmuştur. Fotoğraflar ise günlük gazetelerin baş sayfalarını süslemiştir. Diğer taraftan fırçalardan tuvallere yansıyan resimler (İbrâhim Çallı’nın “Yaralı Asker” tablosu gibi) halkın morallerini yüksek tutmaya, İslâm Coğrafyasına ümit olmaya devam etmiştir.
Psikolojik harekâtı bizzat cephede yöneten Enver Paşa bununla da kalmayıp Şehzâde Ömer Faruk gibi, Şehzâde Osman Fuad gibi Hânedan üyelerini zaman zaman cepheye dâvet ederek Mehmetçiğe moral aşılamıştır.
12 metre mesafedeki düşman siperleri karşısında kendi siperleri içinde bir sağa, bir sola ayakta gidip gelerek yerinde duramayan Enver Paşa'nın bu açık hedefteki tavrı Şehzâde Ömer Faruk Efendiyi heyecanlandırmış, cesaretine hayran bırakmıştır.
Enver Paşa'nın komutasındaki Çanakkale Savaşları, Sarıkamış harekâtından kısa bir süre sonra gelen deniz zaferiyle ve Gelibolu'daki kara savaşlarındaki başarılarla milletin yüzünü güldürmeye devam etmektedir. Aralarında Mehmed Akif'in de bulunduğu, Kuşçubaşı Eşref'in yönetimindeki bir grup Teşkilât-ı Mahsûsa mensubu, aldıkları özel bir görevle Hicaz bölgesine gelmişler, Necid çöllerinde Osmanlı Devletiyle bağları zayıflamış aşiretlerin gönüllerini yeniden ısındırmak için çalışmalar yapmaktadırlar.
Küçük grup, geldikleri son tren istasyonu El Muazzam'a da Enver Paşa'nın Çanakkale Deniz Zaferi başta olmak üzere müjdeli zaferler içeren telgrafı ellerine geçer. Birden bütün yorgunluklarını unutarak şükür secdesine giderler. İşte o gece Mehmed Âkif istasyonun arkasındaki hurmalığa çekilir ve büyük bir vecd ile Çanakkale Şehitleri anısına o muazzam şiiri yazar.
Şu Boğaz Harbi nedir? Var mı ki dünyâda eşi? En kesîf orduların yükleniyor dördü beşi,
Kimi Hindu, kimi yamyam, kimi bilmem ne belâ... Hani, tâ’ûna da züldür bu rezîl istîlâ!
Bomba şimşekleri beyninden inip her siperin; Sönüyor göğsünün üstünde o arslan neferin.
Ölüm indirmede gökler, ölü püskürmede yer; O ne müdhiş tipidir: Savrulur enkâz-ı beşer...
Kafa, göz, gövde, bacak, kol, çene, el, ayak,
Boşanır sırtlara, vâdîlere, sağanak sağanak.
Sana dar gelmeyecek makberi kimler kazsın? “Gömelim gel seni târîhe” desem, sığmazsın…
Rabbim bu ülkeye bir daha düşman ayağı bastırmasın. Bu vesileyle Çanakkale’de görevleri başında devleşen bütün komutanlarımızı ve er oğlu erlerimizi bir kere daha rahmetle minnetle yâd ediyoruz.
Tabiî ki de KINALI KUZULARI da.
KINALI KUZULAR
Benim de memleketim olan Yozgat'ın Sarıkaya ilçesi Kanak boğazı (Bizim ailenin soyadını aldığı bölge) köylerinden biri olan Karayakup köyündeki Hatçe annemiz çok sevdiği oğlu Hasan'ın başını kınalayarak cepheye gönderir.
Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan'ın Çanakkale Savaşı’nın sembol ismi Kınalı Hasan’dan bahsederken "Yozgat’ta önemli ve kökleri eskilere dayanan bir kına kültürü olduğunu bildiğini ve bunların içinde üç durumda yakılan kınanın ayrı yeri olduğunu ifade eder. Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Birincisi; kurbanlık koça kına yakılır ki Hakk yoluna adandığı belli olsun diye. İkincisi; gelin olup evden çıkan kıza kına yakılır ki erine, evine, çocuklarına kurban olsun, yuvasına bağlılığının nişânesi olsun diye. Üçüncüsü de; askere giden delikanlıya kına yakılır ki gerektiğinde vatanı uğruna kurban olsun diye.
İşte Cumhurbaşkanımız’ın bahsettiği Kınalı Hasan’ın yürekleri parçalayan hikâyesi şöyledir. Yozgat-Sarıkaya-Karayakup Köyünden Hasan Çanakkale de 6. Piyade Tümeni, 1. Tabur, 2. Bölükte vatanî görevine başlar. Bölük komutanı Yüzbaşı Sırrı Bey bir gün Yozgatlı Hasan'ın başındaki Kınayı görür. Kınalı Hasan'la Komutanı Yüzbaşı Sırrı Bey arasındaki diyaloğu ve gelişmeleri Salim Dağ kardeşimiz şiire döker:
Bir gün içtima etti, Sırrı Bey askerini,
Tanımak istiyordu yeni gelen erini.
Tekmil verdi tüm alay, okudu künyesini,
Saçı kınalı bir asker çekmişti ilgisini.
Sarıkaya Karayakup’tan Hasan künyeyi saydı,
Saçının sağ tarafı baştan başa kınaydı.
Oğlum dedi Sırrı Bey senin saçın kınalı,
Boşuna değil elbet, bir anlamı olmalı.
Bilmem dedi Hasancık, anam yaktı gelirken,
Vakit yoktu sormadım, yola çıktık çok erken.
Merakıma muciptir, ben de bilmek isterim,
Annene mektup yaz da, ondan bir dinleyelim.
Yazıcıyla oturup, bir mektup pulladılar,
Sordular “Bu kına ne ?” Yozgat’a yolladılar.
“Komutanım sordu da, anlamını bilmedim,
Neden yaktın kınayı, ben cevap veremedim.
Kardeşlerime yakma, onlar mahcup olmasın,
Benim kınam kâfidir, onlar kınasız kalsın.
Saçımdaki kınanın, sebebini yazıver,
Komutanım merakta bana hemen cevap ver!”
Günler aylar geçti de Yozgat’tan ses çıkmadı,
Günlerce savaş oldu, düşman kana bıkmadı.
Bomba yağdı göklerden, dağ-taş ateşe yandı,
Aylar mart, nisan derken ağustosa dayandı.
Çadırda birkaç mektup, dikkatini çekmişti,
Alan olmamış oysa on gün önce gelmişti.
Kimin acep diyerek bir tanesini açtı,
Okudukça mektubu benzinin rengi kaçtı.
“Yiğit koçum Hasan’ım kınalı kuzum benim!
Muhtargil çok meşguldü, geç geldi yazın senin!
Kumandan baban, demek onu hayra yormuştur,
Kınan elbet işaret, onun için sormuştur!
Gelibolu tutuşup nara yandığı zaman,
Dört kardeş arasından seni seçtim ben kurban!
Kurban kınalı olur, yünü boynuzu ile,
Kınaladım ben seni, benzedin İsmail’e!
İstedim mahşer günü, o saçından bileyim,
Vatan için bir kurban, ben de verdim diyeyim!”
Yaş doldu gözlerine, okudukça ağladı,
Hatçe Ana mektupla yüreğini dağladı!
Sırrı Bey emir verdi “Hasan’ı bulun” dedi,
Okuyayım mektubu, gelsin dinlesin kendi!..
Çok geçmedi geldiler, aramaya gidenler,
On gün önce Yozgatlı, ŞEHİD olmuş dediler!
Mektubu görmeden, o Hakk’a yürümüştü!
Akşama dek dövüşüp çok düşman öldürmüştü!
Hazreti İsmail’le buluştular Cennet’te,
Bizden dua bekliyor, o şimdi ahiret’te!..
Emanet kaldı mektup, öptü koynuna soktu,
El-Ayağı kınalı kurbanlık yiğit çoktu.
Bildim dedi kınayı, kutlu ana sen sağ ol!
Mehmetçik kurban demek, cennete gider bu yol!
Bütün alay yaş döküp, Hasan’ı yâd ettiler,
Boru çaldı cenk vurdu, siperlere gittiler!...
Kınalı Hasan’ın annesi Hatçe Ana evladının şehadet haberini aldıktan sonra ardından şöyle bir ağıt yakar.
“Bir aslan büyütüp asker eyledim.
Saçları kınalı harbe yolladım.
Kuzum deyip KANAK gibi çağladım.
Çık da gel yaramı sar Enver Paşa.”
Cenâb-ı Allah (c.c.), bu aziz Millete var olduğu sürece acı ve keder yaşatmasın inşaallah.. (Çanakkale kara savaşları devam edecek)