Kapsamlı bir küresel araştırma, kronik böbrek hastalığının (KBH) dünya genelinde neredeyse 800 milyon insanı etkilediğini ve artık dünyadaki ilk 10 ölüm nedeni arasında yer aldığını ortaya koydu.
Kapsamlı bir küresel araştırma, kronik böbrek hastalığının (KBH) dünya genelinde neredeyse 800 milyon insanı etkilediğini ve artık dünyadaki ilk 10 ölüm nedeni arasında yer aldığını ortaya koydu.
NYU Langone Health, Glasgow Üniversitesi ve Washington Üniversitesi’ne bağlı Sağlık Ölçümleri ve Değerlendirme Enstitüsü (IHME) araştırmacılarının yürüttüğü çalışmaya göre, azalmış böbrek fonksiyonuyla yaşayan insan sayısı 1990’da 378 milyondan 2023’te 788 milyona çıktı. Bu artış, dünya nüfusunun büyümesi ve yaşlanmasıyla bağlantılı.
Hastalık, böbreklerin kanı yeterince temizleyememesi ve fazla sıvıyı atamaması sonucu gelişiyor. Hafif vakalar genellikle fark edilmese de, ileri evrelerde böbrek yetmezliğine yol açabiliyor ve diyaliz ya da nakil gerektirebiliyor.
Araştırmaya göre, dünya genelindeki yetişkinlerin yaklaşık %14’ü kronik böbrek hastalığıyla yaşıyor. 2023 yılında yaklaşık 1,5 milyon kişi bu hastalıktan hayatını kaybetti — bu, yaş gruplarına göre ayarlama yapıldığında 1993’ten bu yana %6’dan fazla bir artış anlamına geliyor.
NYU Langone Optimal Aging Enstitüsü Direktörü Dr. Josef Coresh, bulguların “kronik böbrek hastalığının yaygın, ölümcül ve giderek kötüleşen bir halk sağlığı sorunu” olduğunu gösterdiğini belirterek şunları söyledi:
“Bu veriler, kronik böbrek hastalığının da kanser, kalp hastalığı ve ruh sağlığı sorunlarıyla birlikte küresel sağlık politikalarında öncelik haline getirilmesi gerektiğini ortaya koyuyor.”
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Mayıs ayında kronik böbrek hastalığını, 2030’a kadar bulaşıcı olmayan hastalıklardan kaynaklı erken ölümleri üçte bir oranında azaltmayı hedefleyen küresel planına dahil etti. Dr. Coresh’e göre, bu büyüyen krizin etkili biçimde yönetilebilmesi için hastalığın popülasyonlar arasında nasıl yayıldığının güncel ve net biçimde anlaşılması gerekiyor.
Rapor, The Lancet dergisinde yayımlandı ve son on yılın en kapsamlı küresel böbrek hastalığı değerlendirmesi olarak nitelendiriliyor. Bulgular aynı zamanda Amerikan Nefroloji Derneği’nin yıllık “Kidney Week” konferansında da sunuldu.
Araştırma, Küresel Hastalık Yükü (GBD) 2023 projesi kapsamında yürütüldü — bu proje, dünya genelinde sağlık kayıplarını izleyen en kapsamlı çalışmalardan biri. Ekip, 133 ülkeden 2.230 bilimsel makale ve ulusal sağlık verisini analiz ederek hem teşhis ve ölüm oranlarındaki eğilimleri hem de böbrek hastalığının yol açtığı engellilik yükünü inceledi.
Araştırmanın bir diğer önemli bulgusu, böbrek fonksiyonlarındaki bozulmanın yalnızca doğrudan ölümlere yol açmakla kalmayıp, küresel kalp-damar hastalıklarının %12’sine katkıda bulunduğu yönünde.
2023 verilerine göre, kronik böbrek hastalığı aynı zamanda dünyada yaşam kalitesini düşüren 12. en önemli engellilik nedeni haline geldi.
Hastalığın başlıca risk faktörleri:
Yüksek kan şekeri (diyabet)
Yüksek tansiyon
Yüksek vücut kitle indeksi (obezite) olarak belirlendi.
Çoğu hastanın, hastalığın erken evrelerinde olduğu tespit edildi. Dr. Coresh, bu durumun ilaç tedavisi ve yaşam tarzı değişiklikleriyle böbrek yetmezliği veya nakil gibi ağır ve maliyetli tedavilerin önüne geçilmesi açısından önemli olduğunu vurguladı.
Ancak Sahra Altı Afrika, Güneydoğu Asya ve Latin Amerika gibi düşük gelirli bölgelerde, diyaliz ve böbrek nakli hizmetlerinin son derece kısıtlı ve pahalı olması nedeniyle çok az hastanın bu tedavilere erişebildiği bildirildi.
Araştırmanın ortak yazarlarından NYU Grossman Tıp Fakültesi öğretim üyesi Dr. Morgan Grams, “Kronik böbrek hastalığı yeterince teşhis edilmediği ve tedavi edilmediği için gizli bir salgına dönüşüyor,” diyerek şunları söyledi:
“Raporumuz, hastalığın erken tespiti için daha fazla idrar testi yapılması gerektiğini ve teşhis konulan hastaların uygun fiyatlı tedaviye erişiminin sağlanmasının şart olduğunu vurguluyor.”
Grams, son beş yılda böbrek hastalığının ilerlemesini yavaşlatan ve kalp krizi, inme, kalp yetmezliği riskini azaltan yeni ilaçların piyasaya çıktığını, ancak küresel çapta somut iyileşme için zamana ihtiyaç olduğunu belirtti.
