Bunama, beyin hücrelerinin hasarına ve kaybına yol açan bir hastalık türüdür.
Bunama nedir?
Bunama, beyin hücrelerinin hasarına ve kaybına yol açan bir hastalık türüdür.
Normal yaşlanmada beyin hücrelerinin kaybı normal bir süreçtir, ancak bu kaybın miktarı ve hızı artarsa beyin normal fonksiyonlarını yerine getiremez hale gelir ve demans tablosu ortaya çıkar.
Demans, zihinsel becerilerdeki bozulmanın bireyin mesleki ve sosyal etkinliklerini etkileyecek kadar ciddi olduğu bir sendromdur.
Bunama hangi zihinsel fonksiyonları etkiler?
Bunama; dikkat, konsantrasyon, planlama, düşünme, konuşma gibi zihinsel fonksiyonları etkilemektedir.
Bunama'nın belirtileri nelerdir?
- Yönelimin bozulması
- Mesleki becerileri ve diğer aktiviteleri etkileyen bellek yitimi
- Bilinen ve basit işleri yapmada güçlük
- Dil ile ilgili sorunlar
- Yargılamada bozulma
- Soyut düşünme ile ilgili sorunlar
- Kişisel eşyaların sürekli olarak yanlış yerlere koyulması
- Duygusal değişimler
- Kişilik değişiklikleri
Bunama'nın nedenleri
- Beyin damarlarının hastalıkları
- Kanser
- Dahili hastalıklar
- Beyinin darbeye maruz kalması
- Alkol kullanımı
- Menenjit
- Bazı ilaçların kullanımı
- Beslenme bozukluğu
- Psikiyatrik bozukluklar
Alzheimer hastalığı nedir?
Alzheimer, bunamanın en sık görülen tipidir. Bellekle ilgili beyin hücrelerinin geri dönüşümsüz ilerleyici hasarı sonucu ortaya çıkmaktadır. Bu rahatsızlık, hafıza kaybı, konuşma bozuklukları, karmaşık işlerin yapılmasında güçlük, zaman-mekan algısında bozulma, cisimleri tanıma yetisinde kayıp, yol-yön tarifinde güçlük, depresyon, kişilik ve davranış değişikliği ile kendisini belli etmektedir.
Alzheimer hastalığına neden olan faktörler nelerdir?
Yaş: Alzheimer hastalığı, yaş ile birlikte belirgin artış göstermektedir. 65 yaştan sonra rahatsızlığın görülme sıklığı 5 yılda 1-2 kat artmaktadır.
Cinsiyet: Yapılan çalışmalara göre kadınların erkeklere oranla alzheimer hastalığına yakalanma riski daha yüksektir.. Bunun sebebi kadınların yaşam sürelerinin erkeklere oranla daha fazla olmasıdır.
Eğitim: Düşük eğitim düzeyindeki insanların alzheimer hastalığına yakalanma riski daha fazladır.
Kafa travması: Ciddi kafa darbeleri, alzheimerın oluşumunda önemli etkenlerden birisidir.
Diğer risk faktörleri: Kan basıncı, kan yağları yüksekliği, şeker hastalığı ve damar sertliği gibi risk faktörlerinin alzheimer hastalığını riskini artırmaktadır.
Alzheimer hastalığının seyri nasıldır?
- Evre 1: Normal süreç
Özellikler
- Zihinsel kayıp yoktur.
- Bellekle ilgili yakınma yoktur ve görüşme sırasında herhangi bir bulgu saptanmaz.
- Evre 2: Unutkanlık
Özellikler
- Nesnlerin nereye koyulduğu unutulur.
- Endişeli bir tavır takınılır.
- İş ve sosyal durumla ilgili bozulma olmaması.
- Evre 3: Hafif zihinsel bozukluk
Özellikler
- Hasta bilmediği bir bölgede dolaşırken kaybolabilir.
- Hastanın yakınları unutkanlığının ve düşük performansının farkındadırlar.
- Hasta bir kitabı okuduğunda nispeten az bilgi edinebilmektedir.
- Yeni kişilerle tanıştırıldığında isimlerini öğrenmekte zorlanabilir.
- Hasta değerli bir nesneyi kaybedebilir veya yanlış yere koyabilir.
- Testlerde konsantrasyon eksikliği olabilir.
- Tüm bu bulgulara rağmen hasta bu evrede günlük yaşamını kimseye bağlı olmadan sürdürebilmektedir.
- Evre 4: Orta derecede zihinsel bozukluk
Özellikler
- Güncel veya yeni olayların bilinmemesi.
- Kendisi ile ilgili bilgileri hatırlayamama.
- Mali konuların yönetiminde zorluk.
- Konsantrasyon bozukluğu.
- Karmaşık görevleri uygulayamamak.
- İçinde bulunduğu durumu inkar etmek
- Duyguların donuklaşması ve zor durumlardan kaçmak
- Hastaların bu evrede genellikle bildik kişilerin ve yüzlerin tanınması, içinde bulunulan zamanın bilinmesi, tanıdık bölgelerde gezebilme yeteneği ile ilgili bir sorunları yoktur.
- Evre 5: Orta-ciddi zihinsel bozukluk
Özellikler
- Hastalar yardım olmaksızın yaşayamazlar.
- Hastalar görüşme sırasında güncel yaşamları ile ilgili ana hatları hatırlayamaz
- Tarih, haftanın günü ve mevsim gibi zaman terimlerini hatırlayamama
- Saymada zorluk çeker.
- Hastalar bu evrede tuvalete gitmek için veya yemek yeme sırasında yardım istemezler. Ancak giymek için uygun elbiseyi seçmekte güçlük çekebilirler.
- Evre 6: Ciddi zihinsel gerileme
Özellikler
- Hasta eşinin ismini dahi unutur.
- Yaşamlarındaki yeni olaylar ve deneyimlerden büyük ölçüde haberdar değildirler.
- Geçmiş yaşamları ile ilgili bazı bilgileri korurlar, ama bu bilgiler eksiktir.
- 10’dan geriye doğru ve bazen de ileriye doğru saymakta zorluk çekerler.
- Günlük yaşam aktiviteleri ile ilgili yardıma ihtiyaç duyarlar.
- İdrar kaçırma başlayabilir.
- Hastada; öfke, kızgınlık, suçlama, hırçınlık, şiddet içerikli davranış ve hayal görme.gibi duygu değişimleri olabilir.
Evre 7: Çok ciddi zihinsel gerileme
Özellikler:
- Tüm sözel yetenekler kaybolmuştur.
- Hasta konuşamamakla birlikte sadece ses çıkarabilir.
- Hasta, idrar ve dışkı tutamaz.
- Hasta; yürüyemez ve yutamaz. Bunun yanında yağağa bağımlı bir hale gelir.
- Özetle beyinin vücuda ne yapması gerektiğini söyleyemeyecek bir duruma gelir.
Unutkanlığa neden olan faktörler nelerdir?
- Depresyon,
- Dikkat eksikliği
- Kaygı durumları
- Stresli yaşam koşulları
- Uykusuzluk
- Açlık
- Bir işi öğrenirken birden fazla şeyle uğraşmak
- Öğrenme ve hafızada tutma tekniklerini yeterince bilmemek
Beyini yaşlandıran etkenler nelerdir?
- Genetik yatkınlık
- Sinir-stres,
- Damar sertliği
- Kafa travması
- Epilepsi
- Düşük eğitim düzeyi
- Obezite
- Hipertansiyon
- Sigara ve alkolizm
- Tiroid hastalıkları
- B 12 vitamin eksikliği
- Beyin tümörü
Sağlıklı bir beyine sahip olmak istiyorsanız!
- Stresten, kaygı ve üzüntüden uzak durun
- Dengeli beslenmeye ve kilo kontrolüne dikkat edin
- Antioksidan içeren gıdalar alın
- İyi bir uyku ve beslenme düzeni oluşturun
- Sigara ve alkolden uzak durun
- Düzenli egzersiz yapın
- İnsanlarla iletişime geçin ve sosyal aktivitelere katılın
- Sürekli yeni ve bilgiler edinin
- Bulmaca, iskambil ve satranç gibi yoğun zihinsel aktivite gerektiren oyunları oynayın
- Kitap okuyun, radyo dinleyin ve televizyon izleyin.
- Yabancı dilde kelimeler öğrenmeye çalışın
- Aile ve arkadaş ilişkilerinizi güçlü tutun
- Emekli olmayın ve her zaman bir amaç için uğraşın,
- Planlı yaşayın
- Düzenli doktor kontrolüne gidin ve doktor tavsiyesine uyun
