ABD Hükümet Sorumluluk Ofisi (GAO), F-35’in Blok 4 yükseltmelerinde ciddi gecikmeler ve 6 milyar dolarlık maliyet aşımı tespit etti. Brent M. Eastwood’a göre program ölmüş değil ama sabırlar hızla tükeniyor.
ABD’nin en pahalı savunma programı olan F-35 Lightning II, yeniden Washington’un radarında. ABD Hükümet Sorumluluk Ofisi (GAO) tarafından yayımlanan son denetim raporu, F-35’in Blok 4 yükseltme projesinde ciddi yapısal sorunlar bulunduğunu ortaya koydu.
Yazar ve savunma analisti Brent M. Eastwood, Defense News ve National Security Journal kaynaklı değerlendirmesinde, GAO raporunu “Lockheed Martin için ağır bir uyarı sinyali” olarak nitelendirdi.
Raporda, F-35’in ABD ve müttefikleri için “kritik öneme sahip olmaya devam ettiği” belirtilse de, 20 yıllık üretim sürecine rağmen “hala vaat ettiği performansı sağlayamadığı” vurgulandı.
F-35’in yeni nesil yazılım, radar, mühimmat ve sensörlerini kapsayan Blok 4 modernizasyonu, “Teknoloji Yenileme 3 (TR-3)” programına bağlı olarak yürütülüyordu. Ancak TR-3’teki teknik sorunlar nedeniyle zincirleme gecikmeler yaşandı.
6 milyar dolar ek maliyet ortaya çıktı, Programın tamamlanma hedefi 2030’ların ortasına ertelendi, 2026’da bitirilmesi planlanan yükseltmeler askıya alındı. GAO, bu gecikmelerin ABD’nin “savaş hazırlığı kapasitesini zayıflattığını” ve müttefiklerin tedarik süreçlerini “kaosa sürüklediğini” bildirdi.
F-35 teslimatlarında yaşanan aksaklıklar, programın uluslararası ortaklarını da endişelendiriyor. Belçika, sipariş ettiği 45 F-35’in yalnızca üçünü teslim alabildi. Dördüncü uçak, Azor Adaları’ndaki Lajes Field üssünde “uçuşa elverişlilik sorunu” nedeniyle mahsur kaldı.
Polonya, altı F-35’in teslimatının 2026’nın üçüncü çeyreğine ertelendiğini, kalan dört uçağın ise 2027’ye sarktığını açıkladı. İsviçre’de maliyetler, 6,25 milyar dolarlık orijinal bütçenin üzerine çıktı ve proje iç siyasette tartışma konusu oldu.
Kanada, 88 adetlik anlaşmayı hâlâ “inceleme sürecinde” tutuyor ve Gripen veya Eurofighter seçeneğini yeniden değerlendiriyor. Portekiz ise satın alma kararını askıya aldı; ülkenin, eski ABD Başkanı Donald Trump’ın NATO konusundaki belirsiz tutumundan çekindiği belirtiliyor.
Avrupa’daki bazı askeri çevrelerde, F-35’lerin yazılımında gizli bir “kill switch” bulunduğuna dair söylentiler yeniden gündemde. Bu iddiaya göre, ABD gerekli yazılım güncellemelerini durdurabilir ve uçakları uzaktan devre dışı bırakabilir. Lockheed Martin ve ABD Hava Kuvvetleri bu iddiaları kesin bir dille reddediyor. Ancak Eastwood’a göre, bazı Avrupalı müttefikler, “Trump’ın siyasi öfkeyle böyle bir adım atabileceği” endişesini dile getiriyor.
Tüm bu sorunlara rağmen Eastwood, F-35’in “hala dünyanın en gelişmiş savaş uçağı” olduğunu vurguluyor. Özellikle İsrail Hava Kuvvetleri’nin F-35I Adir versiyonu, son dönemde İran ve Hamas hedeflerine yönelik operasyonlarda “hiçbir kayıp vermeden” etkileyici başarılar elde etti.
F-35 programında yer alan 19 uluslararası ortak, gecikmelere rağmen genel olarak memnun. Ancak GAO raporunun ardından, Washington’daki denetçiler ve Kongre üyeleri, Lockheed Martin’den somut ilerleme planı bekliyor.
Eastwood’a göre GAO raporu, sadece teknik bir uyarı değil; aynı zamanda Kongre’ye siyasi bir sinyal: “GAO, Capitol Hill’de senatörlere F-35 programının yönetiminde ciddi eksiklikler olduğunu göstermek istiyor. Lockheed yöneticileri ve Hava Kuvvetleri generalleri, Kongre önünde zor günler yaşayacak.”
Analiste göre bu süreç, hem Lockheed Martin’i daha hızlı teslimat yapmaya zorlayacak, hem de Trump yönetimini NATO müttefikleriyle ilişkilerde daha dikkatli davranmaya itebilir.
Brent M. Eastwood’un analizine göre F-35, teknik olarak hâlâ dünyanın en üstün savaş uçağı. Ancak programın karmaşık tedarik ağı, yavaş ilerleyen modernizasyon süreçleri ve artan maliyetleri, ABD’nin küresel hava üstünlüğünü tehdit eden bir yapısal zafiyete dönüşmüş durumda. “F-35 uçabiliyor, savaşı kazanabiliyor. Ama sistemin kendisi—bürokrasi, bütçe ve yönetim—artık bu hızı kaldıramıyor.”
WhatsApp İhbar Hattı
+90 (553) 313 94 23
