Osmanlı Taşrasında Bir Âlimin Sessiz İzleri! Karadere Müderrisi Şeyh Kalomer Mahmud Efendi
Ketebe Yayınları, Osmanlı ilim ve irfan geleneğine ışık tutan çok özel bir biyografik eseri okurlarla buluşturdu. Karadeniz’in manevî mirası Mahmud Efendi, kapsamlı bir eserle anlatıldı. A. Şakir Okutan’ın kaleme aldığı “Osmanlı’nın Son Dönemlerinde İlme Adanmış Bir Hayat: Karadere Müderrisi Şeyh Kalomer Mahmud Efendi”, yalnızca bir şahsiyetin biyografisi değil; aynı zamanda bir medeniyetin, bir dönemin ve bir kültürel mirasın ilmî ve ruhani derinliklerine yapılmış titiz bir yolculuk.
SEBAHATTİN AYAN İST.
Ketebe Yayınları, Osmanlı ilim ve irfan geleneğine ışık tutan çok özel bir biyografik eseri okurlarla buluşturdu. Karadeniz’in manevî mirası Mahmud Efendi, kapsamlı bir eserle anlatıldı. A. Şakir Okutan’ın kaleme aldığı “Osmanlı’nın Son Dönemlerinde İlme Adanmış Bir Hayat: Karadere Müderrisi Şeyh Kalomer Mahmud Efendi”, yalnızca bir şahsiyetin biyografisi değil; aynı zamanda bir medeniyetin, bir dönemin ve bir kültürel mirasın ilmî ve ruhani derinliklerine yapılmış titiz bir yolculuk.
Nisan 2025 tarihinde yayımlanan eser, 480 sayfalık hacmiyle hem tarihî hem de akademik açıdan kıymetli bir kaynak olarak raflardaki yerini aldı. Eser, 19. yüzyıl sonu ve 20. yüzyıl başında Karadeniz’in mümbit coğrafyasında ilmiyle, irfanıyla ve şahsiyetiyle derin izler bırakmış bir Osmanlı âlimini merkeze alıyor. Trabzon’un Of ilçesinde doğan ve özellikle Karadere Medresesi’nde 30 yılı aşkın süre müderrislik yapan Ganiömerzâde Mahmud Sabri Efendi, sadece bir ilim adamı değil; aynı zamanda tasavvufi yönüyle halkın gönlünde taht kurmuş bir gönül ehliydi. Ketebe Yayınları’ndan çıkan bu kapsamlı eser hem arşiv belgeleri hem sözlü kaynaklarla onun hayatını, ilmî ve içtimaî çalışmalarını titizlikle gözler önüne seriyor.
Yazarın kendi aile hafızasından ve bölgesel belleğin izlerinden derlediği bu kıymetli çalışma; icâzetnâmeler, mektuplar, şiirler, vaaz metinleri, belgeler ve menkıbelerle Mahmud Efendi’nin çok yönlü şahsiyetini ortaya koyuyor. Kitap, sadece bir âlimin biyografisi değil; aynı zamanda bir dönemin sosyal yapısını, dinî hayatını ve ilmî atmosferini yansıtan bir Osmanlı portresidir.
İLME ADANMIŞ 92 YILLIK BİR HAYAT
1838-1930 yılları arasında yaşayan Ganiömerzâde Mahmud Sabri Efendi, Trabzon’un Of kazasında dünyaya gelmiş, yetim büyümesine rağmen annesinin gayretiyle ilim yoluna girmiştir. Zühd ve takva ile geçen ömründe hem müderris hem de tasavvuf yolunun mürşidi olarak halkın gönlünde yer edinmiş, özellikle Karadere Medresesi’nde geçen 30 yılı aşkın sürede yüzlerce talebe yetiştirmiştir.
Aynı zamanda Gümüşhaneli Dergâhı’nda seyr-i sülûkunu tamamlayarak icazet almış, hem ilmi hem irfanı şahsiyetinde birleştirmiştir. Mahmud Efendi’nin en çok bilinen yönlerinden biri, yalnızca ders veren bir âlim değil, toplumun her sorunuyla ilgilenen bir rehber oluşudur. Arazi ihtilaflarından toplumsal uzlaşılara, dua ve şifa çalışmalarından imar faaliyetlerine kadar halkla iç içe bir hayat süren Mahmud Efendi; dönemin sosyal dokusunu ilmî önderliğiyle şekillendiren nadide şahsiyetlerden biri olarak dikkat çeker.
13 BÖLÜMDEN OLUŞUYOR
Kitap, Mahmud Efendi’nin hayatını yalnızca kronolojik olarak anlatmakla kalmıyor; aynı zamanda dönemin ilmî, tasavvufî ve sosyal yapısına da ışık tutan belgelerle destekleniyor.
Eser toplam, Çocukluğu ve Tedrisatı, Tasavvufî Yönü, İlmî Çalışmaları, İçtimai Şahsiyeti ve Çalışmaları, Menkıbeleri, Manzûmeleri, Muhtelif Belgeler gibi 13 ana bölümden oluşuyor. Her bölümde Mahmud Efendi’nin yaşamına dair somut belgeler, mektuplar, el yazmaları, şiirler, hutbeler ve dua tertipleri yer almakta. Bu da kitabı yalnızca biyografik değil aynı zamanda belgesel nitelikli bir arşiv çalışmasına dönüştürüyor.
“SADECE BİR KİTAP DEĞİL, NESİLLER ARASI BİR VEFA”
Yazar A. Şakir Okutan için bu eser yalnızca akademik bir çalışma değil, aynı zamanda bir aile yadigârıdır. Mahmud Efendi’nin torunlarından olan Okutan, yıllar içinde aileden gelen hatıraları, bölge halkının anlatılarını, arşiv belgelerini ve icazetnâmeleri bir araya getirerek bu kapsamlı çalışmayı hazırlamıştır. Kitabın hazırlık süreci 2017 yılında başlamış, Mehmed Yahya Okutan, Enver Beşinci, Dilek Çelenk gibi birçok katkı sağlayanın desteğiyle yıllar süren bir emek sonucu tamamlanmıştır. Yazar, kitabın girişinde bu süreci şöyle özetliyor, “Efendi’nin hayatı ve hizmetlerinin kayıt altına alınması yönünde bir talep ve beklenti hep vardı. Bu yönde ilk adımı atarak arşiv oluşturan da torunlarından İbrahim Okutan olmuştu. … Gelinen bu noktada Mahmud Efendi’nin mektupları, belgeleri, şiirleri ve notları tek tek incelenerek bu eser ortaya çıktı.”
