Market fişlerindeki bilinmeyen tehlike ortaya çıktı: 10 saniyelik temas bile yetiyor!
Günlük yaşamın sıradan bir parçası gibi görünen market fişleri, aslında sağlığımız açısından ciddi bir tehdit oluşturuyor. Uzmanlar, sadece birkaç saniyelik cilt temasıyla vücuda zararlı kimyasalların geçebildiği termal fişler konusunda uyarıyor.
Alışveriş sonrası elimize tutuşturulan fişlerin, düşündüğümüzden çok daha tehlikeli olabileceğini hiç fark ettiniz mi? New York Üniversitesi Langone Sağlık Merkezi’nden çocuk ve çevresel sağlık uzmanı Prof. Dr. Leonardo Trasande’nin yaptığı açıklamalar, bu küçük kağıt parçalarının ardında yatan büyük sağlık risklerini gözler önüne seriyor. Parlak yüzeyleriyle dikkat çeken bu fişler, zararsız bir alışveriş detayı gibi görünüyor olabilir; ancak gerçekler oldukça endişe verici!
TERMAL KÂĞITLARIN GİZLİ TEHLİKESİ
Trasande’ye göre, fişlerin büyük çoğunluğu termal kâğıttan yapılıyor. Bu kâğıtlar, düşük maliyetli bir baskı yöntemi kullanılarak üretiliyor ve ısıya duyarlı özel mürekkeplerle yazılar oluşturuluyor. Ancak işin ekonomik boyutu bir yana, bu kâğıtların üzerindeki plastik bazlı kaplama ciddi sağlık riskleri barındırıyor. Kaplamada kullanılan bisfenol-A (BPA) ve bisfenol-S (BPS) gibi kimyasallar, endokrin sistemini etkileyerek hormonal bozukluklardan kalp hastalıklarına, kısırlıktan kansere kadar birçok sağlık sorunuyla ilişkilendiriliyor.
AVRUPA VE ABD’DEN YASAKLAR
Avrupa Birliği, BPS’nin gıda ambalajlarında kullanımını yasakladı. ABD’nin Kaliforniya eyaleti ise bu kimyasalı üreme sağlığına zararlı olarak sınıflandırdı. Ancak bu yasaklar, termal kâğıtların kullanımını tamamen ortadan kaldırmaya yetmiyor. 2024 yılında Çevre Sağlığı Merkezi tarafından yapılan bir araştırma, büyük zincir mağazalardan toplanan 32 fişi inceledi ve sonuçlar adeta alarm zillerini çaldı. Araştırmaya göre, sadece 10 saniyelik temas bile Kaliforniya yasalarına göre sağlık uyarısı gerektirecek miktarda kimyasal geçişine neden oluyor.
PLASTİK KAPLAMA MİKRO VE NANO PLASTİKLERE DÖNÜŞÜYOR
T24’te yer alan habere göre, termal fişlerin üzerindeki plastik kaplama zamanla parçalanarak mikro ve nano plastiklere dönüşebiliyor. Bu parçacıklar, bilim insanları tarafından beyin, damarlar ve sindirim sistemi gibi birçok dokuda tespit edildi. Üstelik bu plastik parçacıklar kronik iltihaplanmadan kansere, kalp hastalıklarından doğurganlık sorunlarına kadar geniş bir yelpazede sağlık problemleri yaratma potansiyeline sahip.
DİJİTAL ALTERNATİFLERE GEÇİŞ ÖNERİSİ
Peki, birey olarak ne yapabiliriz? Prof. Dr. Trasande’ye göre, bu riskleri azaltmanın en etkili yolu plastik içeren fişlerden uzak durmak. Alışverişlerde e-fiş, SMS ya da e-posta gibi dijital alternatifleri tercih etmek, maruziyeti önemli ölçüde azaltabiliyor. Ancak Trasande’nin asıl vurgusu küresel ölçekte plastik üretiminin sınırlandırılması gerektiği yönünde. “Plastik kullanımını kontrol altına almak şart,” diyen uzman, bu konuda daha büyük adımların atılmasını savunuyor.
KÜRESEL PLASTİK ÜRETİMİ ÜÇ KATINA ÇIKABİLİR!
Birleşmiş Milletler Çevre Programı’nın verileri ise durumun ne kadar kritik olduğunu ortaya koyuyor. Eğer plastik üretim hızında bir değişiklik olmazsa, küresel plastik üretiminin 2060 yılına kadar üç katına çıkacağı öngörülüyor.
