İsrail'in Doğu Akdeniz'deki enerji kaynaklarını Avrupa'ya ulaştırmada önce Türkiye'yi by-pass etmek istemesine rağmen, bugün gelinen noktada bölgedeki enerji denklemine Türkiyesiz çözüm düşünülemeyeceği kanıtlandı.
Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA) Ekonomi Uzmanı Prof. Dr. Erdal Tanas Karagöl, İsrail'in Doğu Akdeniz'deki enerji kaynaklarını Avrupa'ya ulaştırmada önce by-pass etmek istediği Türkiye ile şimdi işbirliği yapmak istemesinin, bölgedeki enerji denkleminde Türkiyesiz çözüm düşünülemeyeceğinin kanıtı olduğunu bildirdi.
Karagöl, İsrail ile Türkiye arasında enerji alanındaki olası işbirliğini değerlendirdi.
Doğalgaz keşifleriyle son dönemde Doğu Akdeniz'in küresel enerji piyasalarının en önemli bölgelerinden birine dönüştüğünü belirten Karagöl, bölgedeki doğalgazın Avrupa pazarına ulaşması için en uygun güzergahın Türkiye'den geçmesinin İsrail'in Türkiye ile işbirliği yapmak istemesinin temel nedenini oluşturduğunu söyledi.
Doğu Akdeniz bölgesindeki doğalgazın en az maliyetle taşınacağı güzergahın Türkiye'den geçmesi ve 800 milyar metreküpün üzerinde doğalgaz rezervine sahip olduğu tahmin edilen Leviathan ve Tamar sahalarında, İsrail'in doğalgazı ihraç edebileceği herhangi bir güzergahın halihazırda bulunmadığını hatırlatan Karagöl, şöyle konuştu:
"İsrail, Doğu Akdeniz bölgesindeki enerji kaynaklarını Avrupa'ya ulaştırma konusunda Mısır, Güney Kıbrıs Rum Kesimi ve Yunanistan ile yeni bir doğalgaz güzergahı oluşturmak ve Türkiye'yi by-pass etmek istemesine rağmen, İsrail'in bugünkü gelinen nokta da Türkiye ile işbirliği yapmak istemesi, aslında buradaki enerji denkleminde Türkiyesiz çözüm düşünülemeyeceğinin de bir kanıtı olmuştur. Şu anki enerji denkleminde Türkiye'nin, İsrail açısından daha vazgeçilmez bir konumda olduğundan söz edebiliriz."
Karagöl, Türkiye ile İsrail arasında yapılacak olası enerji işbirliğinde ihraç edilecek doğalgazın denizaltından taşınacağı kanaatinde olduğunu ifade ederek, kara bağlantılı bir doğalgaz güzergahının Suriye ve Lübnan gibi jeopolitik risklerin yoğun olduğu bölgeler nedeniyle zor olduğunu dile getirdi.
Türkiye'nin son yıllarda kendisine belirlediği "enerji merkezi" olma hedefi açısından Doğu Akdeniz bölgesindeki enerji kaynaklarının önemli bir rol oynayacağına dikkati çeken Karagöl, şöyle devam etti:
"Bu doğalgazın Avrupa pazarları içinde ciddi bir ihtiyacı karşılayabileceğini düşünürsek, Türkiye ile İsrail arasında oluşturulacak ve Avrupa'ya uzanacak yeni bir hattın Türkiye tarafından rafa kaldırılan Türk Akımı projesinin yerini alma potansiyeli bulunuyor. Burada ön plana çıkarılması gereken husus Türkiye'nin enerji merkezi olma hedefinde Doğu Akdeniz bölgesindeki kaynakların tek başına belirleyici olamayacağıdır.
Türkiye'nin son dönemde Hazar Bölgesi'nde Azerbaycan ve Türkmenistan, Ortadoğu'da Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) ve LNG transferinde de Katar, Cezayir, Nijerya gibi ülkelerle geliştirdiği ilişkiler aslında tek bir ülkenin enerji alanında Türkiye'ye baskı kuramayacağı bir yapıyı da beraberinde getirmektedir. Türkiye'nin enerji merkezi olma hedefine yukarıda bahsedilen ülkelerle yapılacak işbirliği neticesinde hızla ilerlediği bir süreçte eğer İsrail de Rusya'nın enerjide Türkiye'ye baktığı gibi sadece bir geçiş ülkesi gözüyle bakarsa, bu durumdan zararlı çıkan yine kendisi olacaktır."
Bilge Adamlar Stratejik Araştırmalar Merkezi (BİLGESAM) Kafkasya Uzmanı Elnur İsmayilov da "Bölgenin stratejik önemini ve bölgesel güçler arasındaki ilişkilerin tarihsel boyutunu dikkate alırsak, enerji güvenliği gibi konularda Rusya ve İran'a güvenmemek gerekir" diye konuştu.
İsmayilov, Rusya ve İran'dan doğalgaz alımının azaltılması ve alternatif güzergahlar bulunması gerektiğini vurgulayarak, şunları kaydetti:
"Bu anlamda, Doğu Akdeniz'de önemli kaynaklara sahip İsrail'den doğalgaz alınmasının planlanması doğru bir karar. İsrail'in kendi enerji kaynaklarını Avrupa pazarına çıkarabilmesi için üç seçeneği var. Seçeneklerden ilki İsrail-Güney Kıbrıs-Yunanistan üzerinden Doğu Akdeniz Boru Hattı. ikincisi İsrail'de LNG terminali kurulması ve son olarak da denizaltından boru hattıyla Türkiye üzerinden Güney Koridoru kullanılarak uluslarası pazarlara ulaşılabilir. Türkiye üzerinden Avrupa pazarlarına İsrail doğalgazının iletilmesi ekonomik olarak en uygun olan seçenektir."
