İran Riyali'nin dolar karşısında erimesi ve enflasyonun yüzde 42’yi aşması Tahran başta olmak üzere ülke genelinde protestolara sebep oldu.
İran Riyali'nin dolar karşısında erimesi ve enflasyonun yüzde 42’yi aşması Tahran başta olmak üzere ülke genelinde protestolara sebep oldu.
İran’ın başkenti Tahran ve birçok büyük kentte halk, durdurulamayan fiyat artışları ve ulusal para biriminin değer kaybı sebebiyle meydanlara indi. Piyasalardaki kaos aile bütçelerini altüst ederken, İran Riyali hafta sonu Amerikan doları karşısında tarihinin en düşük seviyesini gördü. Yıllık enflasyonun yüzde 42,2’ye tırmanması toplumsal tansiyonu yükseltti.
Yaşanan bu ekonomik sarsıntı bürokrasiyi de vurdu. İran Merkez Bankası Başkanı Muhammed Rıza Farzin’in istifasını Cumhurbaşkanı'na sunduğu bildirildi. Kulislerde, Farzin’in yerine eski Ekonomi Bakanı Abdolnaser Hemmati’nin getirileceği konuşuluyor.
Pezeşkiyan'dan itiraf: Kaynak bulamıyoruz
Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, pazar günü mecliste yaptığı konuşmada krizin derinliğini kabul etti. 2026 bütçesi üzerine konuşan Pezeşkiyan, "Herkes maaşların artırılmasını istiyor ancak bu parayı nereden bulacağız?" diyerek çaresizliğini dile getirdi. Mevcut tablonun sorumluluğunu ise önceki hükümetlerin ve bürokratların aldığı kararlara yükledi.
Ekonomideki bu darboğaz, geçtiğimiz Haziran ayında terörist İsrail ve ABD’nin İran nükleer tesislerine yönelik saldırılarıyla doğrudan ilişkili. Ayrıca Vaşington yönetiminin Tahran’ın nükleer programına karşı uyguladığı "azami baskı" politikası ve petrol satışına getirilen kısıtlamalar, 92 milyonluk ülke ekonomisini çıkmaza sürükleyen ana etkenler arasında.
Güvenlik güçleri müdahale etti
İran, 2017’den bu yana ekonomik sıkıntılar ve kuraklık gibi sebeplerle sık sık protestolara sahne oluyor. Son dalganın daha geniş bir alana yayılıp yayılmayacağı belirsizliğini korurken, güvenlik güçlerinin Tahran ve diğer iki kentte göstericilere göz yaşartıcı gazla müdahale ettiği görüldü.
Uzmanlar, krizin temelinde kötü yönetimin yanı sıra dış baskıların yattığını belirtiyor. Siyaset bilimci Emir Hüseyin Mahdavi, hükümetin elinde çok az seçenek kaldığını, ya devlet harcamalarının sert şekilde kısılacağını ya da yaptırımların hafifletilmesi için taviz verileceğini ifade ediyor. Mahdavi'ye göre İran ekonomisi, Venezuela ve Arjantin örneklerine benzer bir hiperenflasyon sarmalına girme riski taşıyor.
Halkın alım gücü eridi
Meclisin reddettiği 2026 bütçesi, petrol gelirlerindeki düşüşü vergi artışlarıyla kapatmayı hedefliyordu. Ancak bu durum sokaktaki vatandaş için daha fazla yoksulluk anlamına geliyor. Tahran’da yaşayan 42 yaşındaki bir satış müdürü, maaşının iki ay içinde 300 dolardan 200 dolara düştüğünü belirterek, "Artık arkadaşlarla bir kahve içmenin hesabını yapar hale geldik, yürüyen hesap makinelerine döndük" dedi.
