• İSTANBUL
  • İMSAK
    00:00
    GÜNEŞ
    00:00
    ÖĞLE
    00:00
    İKİNDİ
    00:00
    AKŞAM
    00:00
    YATSI
    00:00
  • 0.0
  • 0.0
  • 0.0

Çiy nasıl oluşuyor?

Yeniakit Publisher
2018-12-03 21:00:00 -
Çiy nasıl oluşuyor?

Çiy, havada buğu durumunda iken akşamın ve gecenin serinliğiyle yerde ya da bitkilerin üzerinde toplanan küçük su damlalarına denir.


Meteorolojide; belirli bir yerde ve sabit basınç altında havadaki su buharını doymuş duruma getiren sıcaklık derecesine “çiy noktası” denir. Açık ve rüzgarsız gecelerde bitkilerin yüzeyinde ışıma yoluyla ısı kaybı çok olduğundan, bu yüzeylere yakın havanın sıcaklığı çiy noktasının altına düşer, havadaki su buharı da artık yoğunlaşır ve bu yüzeylerde berrak su damlacıkları haline dönüşür.

Bu damlalarda yoğurdun ‘damızlığı’ var

Yörükler hıdrellez sabahı, namazdan sonra, çayırdan çimenden toplamakta kaşık kaşık..

“Söyle bakalım yoğurdun damızlığı nereden olur?” diye sorar yörükler. Yoğurdun damızlığı ne demek? Şaşırmamalısınız, “mayası”nı kastediyorlar. “Yoğurdun mayası yoğurttan olur" deyip geçerseniz yanılırsınız. Tamam; bir önceki yoğurttan mayalık olarak ayrılan yoğurdu yeni pişirdiğiniz süte katarsınız, yoğurt yaparsınız. Şimdilerde hazır maya da kullanılmakta. Hazır maya laboratuvar işi. Onu geçin! Asıl yoğurt mayasını size “Söyle bakalım yoğurdun damızlığı nereden olur?” diye soran yörük bilir.

Çünkü yörük sadece hıdrellez sabahı, şafak vakti, sabah namazından sonra bulur, yapar yoğurt mayasını. Hem de serinliğin iliklere işlediği çayır çimen arazide; yabanda..

Etrafta baharın yeşilliği akşam karanlığında.. Aşağıdaki dere yatağında bir bülbül, bütün gücüyle, tüm nağmelerini döktürerek ötmekte..
ÖNE ÇIKAN VİDEO

Yörük, sorarsanız tatlı diliyle şöyle anlatacaktır size "Şimdi, benim ninem hıdrellez sabahı namaz için kalkar, abdestini alır, sonra da yaprakların üzerindeki çiyi kaşık kaşık toplar, ılık süte katardı. Tencereyi ılık bir yere koyup bir de sarıp sarmalayınca, akşama doğru bir bakardık ki süt pelteleşmiş, olmuş yoğurt. İşte budur sırrı bu mayanın."

Gördünüz mü has yoğurt mayasını. Düşünün bir de o yoğurttaki tadı lezzeti.. Ama durun daha bitmedi: "Aynı mayadan ekmek de yaparlardı eskiler."

Bunlar bizim bilim yerine siyasetle uğraşan üniversitelerimizin literatürüne geçmiş değil. Onlara göre en bilinen maya, nohuttan ya da kuzuların midesindeki bir enzimden yapılır. Peki ama bir tek hıdrellezde mi yapılmakta bu maya, toplanmakta kaşık kaşık çiy?

Gelen cevap ilginç: "Bu maya bir tek hıdrellez zamanı üç gün tutar, başka zaman tutmaz."

Yörükler aralarında maya takas ederler. Maya alıp maya verirler ayrıca. Bu “damızlık” değişimi, nazar değer inancıyla akrabalar arasında oluyor. Eğer mayalanan yoğurt tutmazsa nazar değdiğine inanılıyor ve nazardan korunmak için sofradaki her şeyin üzerine (tereyağı, yoğurt, süt, kaymak, bal, üretilen her ne varsa) çöreotu atılıyor. Hey gidi Anadolu hey!

x

WhatsApp İhbar Hattı

+90 (553) 313 94 23