Âdile Sultan ve benzeri büyükler, yaşadıkları döneme maddi manevi anlamda damga vurarak iz bırakıp gittiler. Bugün, Şair Âdile Sultan'ı hayırla ve rahmetle yâd ediyoruz.
29 Mayıs 1826 yılında İstanbul’da doğmuştur. Sultan II. Mahmûd’un kızıdır. Annesinin adı Zernigar Kadın’dır. Annesinin genç yaşta ölümü üzerine II. Mahmûd’un zevcelerinden Hace Nevfidan Kadın bizzat Âdile Sultan’ın talim ve terbiyesi ile ilgilenmiştir. Âdile Sultan, iyi bir öğrenim görmüştür. Arapça ve Farsça öğrenmiştir. Sultan II. Mahmûd’un mabeyncisi Mehmed Ali Paşa ile 1845 yılında evlenmiştir. 1899 yılında İstanbul’da vefat etmiştir. Eyüp Sultan Camii’ne yakın Bostaniskelesi mevkisinde bulunan türbeye eşinin yanına defnedilmiştir.
Sâmiha Ayverdi tarafından “Kalbi gibi kesesi de halka açık evliyâ huylu bir kadındı” diye anlatılan Âdile Sultan, ömür boyu kendisine ödenen maaşları ekseriya hayır işlerinde harcayarak pek çok vakıf ve hayratın sahibi olmuştur. İstanbul’un çeşitli semtlerinde, çeşmeden sıbyan mekteplerine, sarnıçtan namazgâha, camiden itikaf odalarına pek çok bina inşa ettirip vakfetmiştir. Son Asır Türk Şairleri’nde ondan “Âbid, zâhid, kerim, hayrat ve hasanat sahibi bir muhaddere-i muhtereme idi” diye bahsedilmektedir.
Âdile Sultan’ın bilinen tek eseri Dîvânıdır. Dîvânının Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, Millet Kütüphanesi ve İstanbul Üniversitesi Kütüphanelerinde beş nüshası mevcuttur.
Âdile Sultan, Nakşibendi şeyhlerinden Mehmed Can Efendi halifelerinden Bala Tekkesi Şeyhi Ali Efendi’nin müntesiplerindendir. Okumayı çok seven Âdile Sultan, Osmanlı hanedanı içinde ciddi biçimde şiire meyleden ve Dîvânı olan yegane hanım sultanıdır.
Tabiatının mütavazılığı, zerafeti, mükemmel ahlakı ve düşünce yapısı şiirlerinde kelimelerle vücut bulmuştur. Dîvânındaki şiirlerde dünyanın geçiciliği, ahiret hayatı, nefis mücadelesi, ilahi aşk, Allah’ın rızasına uygun yaşamanın ve emirlerine uymanın gerekliliği gibi konularda şiirleri mevcuttur. Şiirlerinde Yunus Emre’nin tesiri açık bir şekilde görülmektedir. Şiirleri arasında Fuzûlî, Muhibbî, Şeyh Gâlib gibi şairlere yazdığı nazireler de mevcuttur. Hece vezniyle de şiirler yazmıştır.
