NASA'nın Mars Reconnaissance Orbiter (MRO) aracı tarafından Mars'taki eski bir yanardağın yan tarafında bulunan gizemli bir çukur, bilimsel olarak ortaya koyabilecekleri konusunda ilgiyi üzerine toplamış durumda. Çukur krater muhtemelen hem astronotlar hem de varsayımsal Mars yaşamı için korunaklı bir ortam sağlayabilecek daha büyük bir mağaraya açılıyor olabilir.

Artık sönmüş olan Arsia Mons yanardağının yan tarafında bulunan bu deliğin birkaç metrelik genişliğe sahip ve esasında ilk olarak Ağustos 2022'de keşfedildi. MRO’da bulunan HiRISE kamerası aracılığıyla uydu, Mars'ın yüzeyinden sadece 256 kilometre yükseklikteyken çekildi. Esasında bu delik yalnız da değil. Mars'ın Tharsis bölgesindeki üç büyük yanardağın etrafında bu tip çok sayıda çukur var.

Bunun özel oluşu ise sönmüş lav akıntısında bulunuyor ve tamamıyla dikey yapıda olması. Fotoğraflardan görülenler ise akıllara bir soruyu getiriyor: Bu, sadece dar bir çukur mu yoksa daha büyük bir mağaranın bir girişi mi? Yoksa, yanardağ hala aktifken yeraltında oluşmuş oldukça derin bir lav tüpü mü? Lav tüplerine Dünya’da yaygın olarak rastlanabiliyor.

Öte yandan bu deliği veya bunun gibi delikleri değerli kılan bir durum da gelecekte yapılacak insanlı görevlerde buraların bir barınak olarak kullanılabilecek olması. Mars’ın manyetik bir alanı yokken çok ince de bir atmosfere ev sahipliği yapıyor. Bu nedenle Mars yüzeyinde radyasyon, Dünya'dakinden ortalama 40 ila 50 kat daha fazla.

Bu deliklerin ne kadar derine indiği hâlâ gizemini koruyor olsa da astronotlar radyasyondan ve aşırı sıcaklık değişimlerinden korunmak için buralara yerleşebilir. Ayrıca bu yapılar Mars yaşamı için korunaklı meskenler de olabilir ve yaşamı geçmişte barındırmış olabilirler. Her iki durumda da bu yapılar Mars hakkında son derece değerli bilgiler sağlayabilir. Yakın gelecekte herhangi bir Mars aracının buralara inmesi muhtemele değil. Ancak, kanadını kırdığı için uçamayan Ingenuity gibi küçük helikopterler ile keşif yapılabilir.