Modernizm Ayrıştırıyor Din Birleştiriyor
Kurban Bayramı gibi dini günler, “din olgusu” hakkında düşünmek için ideal zamanlar. Din üzerine düşünmek, günümüzde en çok saldırılan, en çok iftiraya uğrayan, en çok aşağılanan, en çok göz önünde olduğu halde en az dikkat edilen din fenomeninin daha iyi anlaşılmasını sağlar. Dinin fonksiyonunun iyi anlaşılması, içinde bulunduğumuz modern çağın sorunlarına çözüm bulmak açısından çok mühim.
Kurban Bayramının akışına kısaca bakalım…
Bir adam düşünelim... Bu adam, bayram namazını kılarak bayrama başlıyor. Konu komşusundan olup, belki de daha önce tanıma imkanı bulamadığı kişilerle camide bayramlaşıyor.
Evine gidip neşe içinde ailesiyle bayramlaşıyor. Bayramın meydana getirdiği bilinçten dolayı aile üyeleri birbirlerine karşı özellikle anlayışlı ve sevgi dolu… Belki o aile uzun süredir ilk kez bayram dolayısıyla bir araya geliyor.
Aynı adam kurbanını keserek ibadetinin kişisel tarafını tamamlıyor. Ardından oturduğu muhite, telefon rehberine daha bir dikkatle bakıyor. Çevresindekilerle istişare ediyor. Ne için? Kurbanının etinden ikram edeceği en uygun kişileri bulabilmek için… Böylelikle çevresindeki insanların mali durumlarıyla ilgili bilgisini güncellemiş oluyor.
Kurban modern toplumun ürettiği bir yardımlaşma biçimi olsaydı muhtemelen self servis gibi olurdu. Fakat Kurban ibadetinde dağıtılacak eti, ona muhtaç olan kişinin kapısına götürüp, güler yüzle sunmak gerekiyor.
İnsanlara yemek ikram etmek, aynı sofraya oturup onlarla yemek yemek, onlarla yakın ilişki kurmanın en özel biçimlerinden biridir. Bu, insanların aralarındaki mesafeyi azaltır, kişileri birbirlerine ruhça ve kafaca yakınlaştırır. Bu yüzden iş yemekleri düzenlenir, hatta kadın erkek ilişkilerinde de birlikte yemek yemenin önemi büyüktür. Bu ve benzeri nedenlerce, kurbanda evlere girip çıkacak yakınlıkta olanlara da pay ayrılır. Gelen misafirlere ikramda bulunularak gönülleri alınır.
Bir başka husus… Bir kaç gündür sokak hayvanlarının pek aç olmadıklarını, önlerine konan yiyeceklere burun kıvırdıklarını görüyorum. Belli ki toklar. Bayram, sokak hayvanlarının yaşantılarına bile güzellik getiriyor.
Eskisi kadar akraba ziyaretlerinin yapılmadığı açık. Ama yine de akrabalarımızı arayarak, bayramlarını tebrik ediyor, hatırlarını soruyoruz. Belki de bir sene boyunca bir şekilde görüşme fırsatı bulamadığımız kişiler oluyor bunlar. Arıyoruz ve aranıyoruz, çünkü bayramın açık gayelerinden biri de, insanlarla ilişkilerimizi sıklaştırarak birlik ve beraberliği pekiştirmek!
Bayramlarda dünyanın yoksul coğrafyalarına yönelik faaliyetlerde büyük artış yaşanıyor. Mesela sadece Kızılay dünyanın en yoksul 21 ülkesinde kurban kesiyor.
Yurt içinde 42, yurt dışında 100 bin hisse olmak üzere toplamda 142 bin hisseyi ihtiyaç sahipleriyle buluşturmak gibi bir hedef belirlemiş kendine Kızılay. Türkiye dâhil 22 ülkede gerçekleşecek organizasyonda 4 milyon ihtiyaç sahibine ulaşmayı amaçlıyorlarmış. Türkiye’de ise dağıtılacak miktar 1.5 milyonmuş.
Tek başına Kızılay’ın ulaştığı sayı 4 milyon. İHH gibi İDDEF gibi Sadakataşı gibi irili ufaklı çok sayıda yardım kuruluşlarımızın dünya çapında gerçekleştirdikleri kurban organizasyonlarını düşünün. Aynı şekilde hali vakti yerinde olan diğer müslüman ülkelerin yoksul coğrafyalarda yaptıkları Kurban yardımlarını da bu hesaba eklerseniz ortaya baş döndürücü büyüklükte bir coğrafyada yapılan muazzam bir yardım hareketi çıkar. Hiçbir felsefe, hiçbir ideoloji dini duygunun organize ettiği bu iyilik hareketinin benzerini meydana getiremez. Muhtaçların doyuran dünyanın en büyük sofrasını ancak İslam kurabilir…
Görüldüğü gibi din gerek rızkı paylaşarak gerekse ziyaret ve ikramı vasıta kılarak insanlar arasında samimi bağlar kurulmasını teşvik ediyor. Bunun zeminini hazırlıyor. Tek başına Kurban örneği bile fertleri ve sınıfları birleştirecek değerleri en güçlü ve en yaygın şekilde ancak dinin üretebildiğini gösteriyor.
Ailenin parçalanmaya başladığı bugünkü dünyada bireysellik temel motivasyon haline gelmiş durumda. İnsanların eş ve çocukları da dahil yanıbaşlarındaki insanlardan haberdar olmadığı, hatta olmak istemediği; herkesin kendi odasında, kendi haz dünyasında kaybolduğu bir vasatı yaşıyoruz. Modernizm bizi en küçük parçamıza kadar unufak etmiş durumda. Maddi imkanlarımız yalnızca kendi konforumuza, kendi zevkimize sarf ediliyor. Ateistlerin, sekülerlerin, yeminli din düşmanlarının reklamını yaptıkları, savundukları, herkesi davet ettikleri, gelmeyenleri cehaletle suçladıkları toplum, işte bu kaotik toplum!
Din tam anlamıyla bu toplumun zıddı bir düzen vaadediyor. Modernizmin bayağı hazlara bağımlı kılıp izole ettiği bireyi, sanal kozasından çıkarıp dünyaya, dünyanın, basit ve asil gerçekliğine katıyor, tıpkı kurban ibadetinde olduğu gibi… Bireysel ve toplumsal anlamda düzensizliğe, dağınıklığa, iletişimsizliğe, kimsesizliğe yol açan modern yaşamın gayri insani ritmini bir süreliğine durduruyor. Sanal eğlencelere, plastik heyecanlara, donuk zevklere alışkın bencil insanların her birine; etini, yemeğini, sohbetini, yüreğini, şefkatini diğeriyle paylaşma yolunu göstererek içtenliğin ve insaniyetin en tabii halini yaşatıyor. Modern toplumun, insanı hazların peşinden koşturarak manen zayıflatmasına karşılık din insanı manen güçlendiriyor. Çünkü ona “kendinin” dışına çıkıp ötekinin dünyasıyla temas etme, ona katkıda bulunma, heyecan ve ilhamı veriyor.
E. Durkheim, “Kendini Tanrı’ya veren dindar insan, dinsize nisbetle daha çok kuvvete sahip olan kimsedir. Din, insanı hayat şartlarının üstüne çıkarmıştır.” der. Kurban ibadetini yerine getiren dindar insanların böyle bir güce kavuştuğuna inanıyorum. Bu bilince ulaşan insanların daha güçlü, daha huzurlu, daha birlik beraberlik içinde bir toplumu inşa edecekleri açık.
Burada kabaca dinin sadece bir ibadetine baktığımız halde bir çok müspet özellik gördük. Fakat dinin sair zamanlar için de benzeri bir kişisel tutumu öngördüğünü akıldan çıkarmamak gerekir. İslam insanlık için yegane ümit!