Mehmed Akif Ersoy’un yazdığı İstiklâl Marşı’nın TBMM’de kabulü

Mehmed Akif Ersoy’un yazdığı İstiklâl Marşı’nın TBMM’de kabulü

MEHMET EMİN GERGER

Millî Mücadele’nin destanı İstiklâl Marşımız, 1. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde 12 Mart 1921’de büyük bir heyecan, sevinç ve coşkuyla Milli Marş olarak resmen kabul edildi. 1 Mart 1921 TBMM toplantısına Mustafa Kemal Paşa Başkanlık etmektedir. Balıkesir Mebus’u (Milletvekili) Hasan Basri (Çantay) Bey’in, İstiklâl Marşı güftesinin Maarif Vekili (Milli Eğitim Bakanı) Hamdullah Suphi (Tanrıöver) Bey tarafından Meclis kürsüsünden okunmasına dair önergesi üzerine Meclis görüşmeleri şu şekilde başlar. REİS PAŞA: Efendim iki önerge vardı, arkadaşlardan Basri Bey’in, Hamdullah Suphi Beyefendi’nin İstiklâl Marşı’nın kürsüden okunmasına dair teklifleri vardı. MUHİDDİN BAHA BEY: Hangi İstiklâl Marşı, Basri Bey söylerler mi? BESİM ATALAY BEY: Daha kabul edilmedi efendim. Bir Encümen teşekkül edecektir. HASAN BASRİ BEY: Millî Eğitim Bakanlığınca 7 tanesi seçilmiş, bunlardan herhangi birisi okunsun. REİS PAŞA: Millî Eğitim Bakanlığınca seçilmiş olanlardan birisinin okunması uygun görülüyor. MUHİDDİN BAHA BEY: Hamdullah Suphi Bey, Basri Bey hangisini isterlerse okusunlar. REİS PAŞA: Basri Bey’in teklifini kabul buyuranlar lütfen ellerini kaldırsın… Kabul edilmiştir efendim. Hamdullah Suphi Beyefendi buyurun. (Şimdi gelir sesleri) HAMDULLAH SUPHİ BEY: Arkadaşlar, hatırlarsınız Millî Eğitim Bakanlığı, son mücadelemizin ruhunu terennüm edecek bir marş için şairlerimize müracaat etmiştir. Birçok şiirler geldi. Bunlardan 7 tanesi uygun görülmüş ve ayrılmıştır.SALİH EFENDİ: İsimleri nedir? HAMDULLAH SUPHİ BEY: Ayrıca arz edilecektir. Yalnız Bakanlık, yapmış olduğu incelemede fevkalade kuvvetli bir şiir aramak lüzumunu hissettiği için ben şahsen Mehmet Akif Beyefendi’ye müracaat ettim. Ve kendilerinden bir şiir yazmalarını rica ettim. Kendileri çok asil bir endişe ile tereddüt gösterdiler. Biliyorsunuz bu şiirler için bir ikramiye vaat edilmişti. Kendileri ikramiye meselesinden çekindiklerini belirttiler. Ben şahsen müracaat ettim. Lazım gelen tedbiri alırız ve icap eden ilanı yaparız dedim. Bu şartla büyük MillîŞairimiz bize fevkalade nefis bir şiir gönderdiler. Diğer altı şiirle beraber sizlere sunacağız. Seçme hakkı size aittir. Arkadaşlar fikrimi açıklıyorum, beğenmek, takdir etmek hususunda serbestsiniz. Ben seçimimi yapmışım. Sizin görüşünüz benim görüşümün aksi olabilir. Şimdi Şiiri okuyorum efendim. (TBMM Zabıt Ceridesi, C.9, s.1215, Ankara) 

Milli Eğitim Bakanı Hamdullah Suphi Bey tarafından okunan Şiir alkışlarla kesilmiş ve şiirin sonunda sürekli alkışlarla tasvip görmüştü. O sırada Mehmet Akif (Ersoy) mahcubiyetinden başını kollarının arasına almış adeta yok gibiydi. Türkiye Büyük Millet Meclisi Tarihi günlerinden birini daha yaşıyordu. Mustafa Kemal Paşa Meclis’e Başkanlık ediyor, cephelerden hayırlı haberler veriyordu. TBMM’nin 12 Mart 1921 Cumartesi günkü oturumuna Doktor Adnan Adıvar Başkanlık ediyordu. Kâtiplik makamında ise Ziya Hurşit Bey bulunuyordu. Bu oturumdaki konuşmaların bir kısmı şöyleydi. HAMDULLAH SUPHİ BEY: Halkın temsilcileri olan sizlerin huzurunda okunan şiirin yüksek heyetiniz üzerindeki azami tesirine bendeniz de şahit oldum. Eğer halk üzerine olan tesirini anlamak için kendi kalbimizden başka miyarımız varsa o başkadır. Eğer halkın teessürünü kendimiz anlayacak olursak halkın kalbini de anlamış oluruz. Meclisimizin verdiği karar ve ısrar ettiği nokta kendisinin bu işi halletmesidir. O halde komisyondan çıkıp yine heyetinize gelecektir. Yine bu durum meydana gelecektir. O halde burada yedi tane Şiir vardır. Başkanlık bunları ayrı ayrı oya koysun; hangisi tarafınızdan beğenilirse onu kabul edersiniz. (Doğru sesleri.) REİS: Efendim müzakerenin kifayetine dair önergeler vardır. Müzakerenin kifayetini oya sunacağım. Müzakereyi kâfi görenler lütfen el kaldırsınlar.. (Kabul edildi.) Daha sonra Kırşehir Milletvekili Yahya Galip, Muş Milletvekili Abdülgani Bey, Saruhan Milletvekili Avni Beylerin bu konu ile ilgili önergeleri okundu. Bu sırada Balıkesir Milletvekili Hasan Basri Bey’in seslendiği duyulur. HASAN BASRİ: Yüce Meclis oyunu ne şekilde kullanırsa durum ondan sonra anlaşılacaktır.

MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞI’NA Müzakerenin kifayetini ve Mehmet Akif Bey’in İstiklâl Marşı’nın kabulünü teklif ederim. 12 Mart 1921 Kastamonu Milletvekili Dr. Suat.

MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞI’NA İstiklâl Marşı’nın şubelerce teşkil edilecek özel bir komisyon tarafından incelenmesini ve tasdik olunmasını teklif ederim.12 Mart 1921 Bolu Milletvekili Tunalı Hilmi. BAŞKAN: Bu önergeyi kabul edenler lütfen ellerini kaldırsın… Reddedildi.

MİLLET MECLİSİ YÜCE BAŞKANLIĞI’NA Bütün Meclis’in ve halkın takdirlerini kazanan Mehmet Akif Beyefendi’nin şiirinin tercihan kabulünü teklif ederim. 12 Mart 1921 Balıkesir Milletvekili Hasan Basri. Ankara Milletvekili Şemsettin (Günaltay), Bursa Milletvekili Operatör Emin, Bitlis Milletvekili Yusuf Ziya, Isparta Milletvekili İbrahim ve Kırşehir Milletvekili Yahya Galip Beylerin önergeleri de hep Mehmet Akif’in şiirini istiyorlardı. Meclis Reisi (Başkan’ı) Hasan Basri Bey’in önergesini oya sunmuş ve önerge kabul edilmişti. Refik Şevket oturduğu yerden bağırdı. REFİK ŞEVKET: Başkan Bey Mehmet Akif Bey’in şiirinin aleyhinde bulunanlar da ellerini kaldırsınlar ki ona göre muhaliflerin miktarı anlaşılsın. (Muvafıktır anlaşılsın sesleri.) BAŞKAN: Bu önergeyi kabul edenler yani Mehmet Akif Beyefendi tarafından yazılan marşın İstiklâl Marşı olmak üzere tanınmasını kabul edenler lütfen el kaldırsın… Büyük çoğunlukla kabul edilmiştir. MÜFİT EFENDİ: Başkan Bey, yalnız bir şey arz edeceğim. Hamdullah Suphi Bey’in bu marşı bu kürsüden bir daha okumasını rica ediyorum. REFİK (KORALTAN) BEY: Milletin ruhuna tercüman olan iş bu İstiklâl Marşı’nın ayakta okunmasını teklif ediyorum. BAŞKAN: Müsaade buyurunuz efendim. Muhterem heyetimiz bu marşı kabul ettiğinden dolayı resmen İstiklâl Marşı olarak kabul edilmiştir. Bunun için de ayakta dinlememiz icap eder. Buyurunuz efendiler. Hamdullah Suphi Bey İstiklâl Marşı’nı kürsüde okudu ve Meclis üyeleri sürekli alkışlar arasında dinlediler. Böylece Mehmet Akif’in şiiri, resmen İstiklâl Marşı olarak kabul edildi. (TBMM Zabıt Ceridesi, C.9,s.12-15, Ankara) 

724 Şiir içerisinden 1. Seçilen İstiklâl Marşı’nın TBMM’de Resmî Millî Marşımız olarak kabul edildiği gün, Akif’in sırtında paltosu bile yoktu! İstiklâl Marşımızın büyük şairi Mehmet Akif, 16 Haziran 1936’da Mısır’dan İstanbul’a dönmüştü.Hasta yatağında yatarken, ziyaretine gelen dostlarından biri üstada soruyor: “-Üstad; icab ederse Türk Milleti için bir İstiklâl Marşı daha yazar mısınız?” Mehmet Akif’in gözleri buğulanıyor ve şöyle diyordu: “-İstiklâl Marşı.. O günler ne samimi, ne heyecanlı günlerdi. O şiir, milletin o günkü heyecanının bir ifadesidir. Bin bir fecayi karşısında bunalan ruhların ıstıraplar içinde halâs dakikalarını beklediği bir zamanda yazılan o marş, o günlerin kıymetli bir hatırasıdır. O şiir bir daha yazılamaz.. Onu kimse yazamaz.. Onu ben de yazamam.. Onu yazmak için o günleri görmek, o günleri yaşamak lâzım. O şiir artık benim değildir. O, milletin malıdır. Benim millete karşı en kıymetli hediyem budur.”(1)

Hakkıdır hür yaşamış bayrağımın hürriyet,

Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl!”

İstiklâl Marşımızın TBMM’de Kabulü’nün 104. Yıldönümünde, başta İstiklâl Marşı Şâirimiz Üstad Mehmed Âkif Ersoy olmak üzere, bütün İstiklâl Savaşı şehid ve gâzilerimize Allah Teâlâ’dan rahmet niyaz ediyorum.

(1) Daha geniş bilgi için bakınız:“Bilinmeyen Yönleriyle İslam ve İstiklal Marşı Şairimiz Mehmet Akif Ersoy/ Milli Mücadelede Başyazar Mehmed Akif”, M. Emin GERGER, / Yrd.Doç.Dr. R.TOPDEMİR, İki İslâm Mücahidi Mehmed Akif Ersoy ve Hasan Basri Çantay,M. Emin Gerger, Gerger Yayınları, İstanbul. Eserlere ulaşmak için İletişim:[email protected]/ 0532.5226164.