Tıpta devrim yılı: 2025'te insanlık ömrünü uzatacak 5 kritik gelişme! Bilim kurgu gerçek oldu, çaresiz hastalıklar tarihe karışıyor!
2025 yılı, tıp dünyasında taşların yerinden oynadığı ve "iyileşemez" denilen hastalıklar için mucize kapılarının aralandığı bir yıl olarak kayıtlara geçti. Genetik müdahalelerden hayvandan insana organ nakline kadar pek çok alanda yaşanan bu somut gelişmeler, modern tıbbın sınırlarını yeniden çizdi. İşte 2025'e damga vuran o tarihi adımlar:
Bu yıl, dünya çapında milyonlarca insanın sağlık hizmetlerini ileride dönüştürebilecek büyük bilimsel ilerlemelere sahne oldu.
Euronews Health, yılın en umut verici (ve kimi zaman alışılmadık) gelişmelerini bulmak için önde gelen tıp dergilerini taradı; bunların arasında domuz organ nakilleri, kilo verme ilaçları ve yeni aşı teknolojileri de var.
İşte 2025’te bize umut veren beş tıbbi atılım.
1. Ölümcül, nadir bir hastalığı tedavi etmek için bebeğin DNA’sı düzenlendi
Şubat ayında, nadir ve sıklıkla ölümcül bir genetik hastalığı olan bir bebek, dünyadaki ilk kişiselleştirilmiş CRISPR gen düzenleme tedavisinden geçti; bilim insanları karaciğerindeki kusurlu genlerde doğrudan değişiklikler yaptı.
Yaşamının geri kalanında izlenmesi gerekecek olsa da, tedavi bebeğin hastalığını kontrol etmek için ilaçlara olan bağımlılığını azalttı ve yaşam kalitesini büyük ölçüde artırdı. Kasım ayında, bebeğin annesi yürümeye başladığını ve diğer gelişim basamaklarına ulaştığını söyledi.
Araştırmacılar, işlemin başarısının CRISPR için büyük bir atılım olduğunu ve genetik hastalığı olan diğer hastaların da gelecekte bu teknolojiden faydalanabileceğini söyledi.
2. mRNA aşı teknolojisinde ilerlemeler
Haberci RNA (mRNA) teknolojisini kullanan aşılar COVID-19 pandemisi sırasında ün kazandı ve artık yüzlerce klinik çalışma onları grip, HIV, genetik hastalıklar ve hatta kanser için test ediyor.
Bu çalışmaların bir kısmı şimdiden umut verici erken sonuçlar verdi. Yaz aylarında yapılan iki çalışma, mRNA tabanlı HIV aşılarının, hücreleri viral enfeksiyonlara karşı savunmaya yardımcı olan bağışıklık yanıtının kilit bir parçası olan nötralizan antikorları uyarabildiğini gösterdi.
Bu gelişmeler, mRNA teknolojisinin birçok hastalığa karşı etkili bir araç olabileceğine işaret ediyor; ancak tam potansiyelini ve sınırlamalarını anlamak için daha fazla katılımcıyla daha geniş çaplı çalışmalara ihtiyaç var.
3. Domuz organ nakilleri gerçeğe bir adım daha yaklaştı
Türler arası organ transferi anlamına gelen ksenotransplantasyon alanı, bu yıl birkaç kilometre taşı gördü; bunlar arasındailk genetik olarak değiştirilmiş domuz karaciğerininyaşayan bir insan hastaya nakledilmesi de var.
Hasta, hepatit B’nin yol açtığı karaciğer hastalığı ve karaciğer kanseri olan, insan karaciğeri alamayan ve geleneksel ameliyat olamayan 71 yaşında bir erkekti. Domuz karaciğeriyle 171 gün hayatta kaldı; bu da organın insanlarda temel işlevleri yerine getirebildiğini gösterdi.
Bilim insanları, değiştirilen domuz organlarının insanlara nakledilmesinin bir gün insan organ bağışı yetersizliğini hafifletmeye yardımcı olabileceğine inanıyor. Son yıllarda, bazıları haftalarca hayatta kalan birkaç yaşayan hasta domuz böbreği, akciğer ve kalp nakilleri de aldı.
4. Bilim insanları demansı modellemek için yaşayan insan beyin dokusu kullandı
Bir dünya ilki olarak, Birleşik Krallık’taki bilim insanları demansın erken evrelerini izlemek için yaşayan insan beyin dokusunu kullandı.
Ekip, başka amaçlı ameliyatlar sırasında toplanan sağlıklı hücreleri Alzheimer’la bağlantılı toksik bir protein olan amiloid beta’ya maruz bırakarak, bunun beyin hücreleri arasındaki bağlantıları gerçek zamanlı olarak nasıl yok edebildiğini gösterdi.
Demansın insan beyninde nasıl ilerlediğini doğrudan inceleyebilme, şu anda bir tedavisi olmadığı göz önüne alındığında, işe yarayacak tedaviler bulmayı kolaylaştırabilir.
5. Kilo verme ilaçları bazı diğer durumlar için de umut vadediyor
Çalışmalar, obezite ve diyabet tedavisinde kullanılan, piyasada büyük başarı yakalayan ilaçların, bağımlılık ve şizofreni gibi psikotik bozukluklar dahil geniş bir yelpazedeki başka durumlara da yardımcı olabileceğini ortaya koydu.
Faydaları hâlâ test ediliyor, ancak bilim insanları iki yönlü olduklarına inanıyor: ilaçlar, birçok diğer sağlık sorunu için risk faktörü olan obeziteyi dizginliyor ve kan akışını iyileştirip iltihabı azaltıyor; bu da beynin ödül sinyallerini ve dürtü kontrolünü etkileyebilir.
Ancak bu ilaçlar her derde deva değil. Kasım ayında, Danimarkalı ilaç devi Novo Nordisk, çalışmalarının semaglutidin (Ozempic ve Wegovy’nin etken maddesi) demansı veya hafif bilişsel bozukluğu olan kişilerde biliş ve işlevsellik üzerinde hiçbir etkisi olmadığını gösterdiğini açıkladı.
