Bilim ve sıhhat alanlarında ne kadar ilerlense ve ortalama bir insanın beslenme sistemi için en güzel metotlar ortaya konulmaya çalışılsa da aslında 30 yılda insanlık beslenme alışkanlıklarında neredeyse yok denecek kadar az ilerleme kaydedebildi. Tufts Üniversitesi’ndeki araştırmacılar, 1990’dan 2018’e kadar hangi ülkelerin en sağlıklı beslenme alışkanlığına sahip olduğunu ve bu devirde diyetlerin ne kadar değiştiğini ölçmek için Global Diyet Veritabanı’nda listelenen 185 ülkeden bilgi topladı. Çalışma sonunda uzmanlar, genel diyet sıhhatinde küçük lakin manalı bir artış gözlemlese de makul ülkeler ortasında büyük eşitsizlikler olduğunu gördüler. Çalışmaya nazaran; Güney Asya en sağlıklı diyete sahipken, Latin Amerika’da yaşayan beşerler en az sağlıklı yiyeceklerle besleniyor.

ABD LİSTENİN EN SONUNDA- Brezilya, Mısır ve Meksika’nın akabinde en makûs diyetlere sahip ülkeler ortasında ise Amerika Birleşik Devletleri’nin yer alması dikkat çekti. Özellikle Batı’da berbat beslenme alışkanlıkları görülse de araştırmacılar, dünyanın dört bir yanının bir obezite kriziyle karşı karşıya kaldığına dikkat çektiler. Ayrıca yakın tarihli bir araştırmada da kanser hadiselerinde global bir artış görülmesinin berbat beslenme ile irtibatlı olabileceği gündeme getirilmişti. Uzmanlar, dünya çapında yaklaşık dört vefattan birinin berbat beslenmeye bağlanabileceğini söylüyor.

EN SAĞLIKLI BESLENME ALIŞKANLIĞINA SAHİP ÜLKELER BELLİ OLDU- Çalışmaya nazaran; Batı makûs beslenme alışkanlıklarıyla öne çıkarken; Hindistan, Endonezya, İran ve Vietnam ise en sağlıklı beslenme alışkanlıklarına sahip ülkeler ortasında gösterildi. Araştırmacılar sağlıklı besinlerin yayılımı artsa da sıhhatsiz ve katkılı yiyeceklerin de vakitle arttığına dikkat çekti. Çalışmanın baş müellifi Victoria Miller, “Baklagiller, fındık ve nişastalı olmayan sebzelerin alımı vakitle arttı, lakin diyet kalitesindeki genel güzelleşmeler; işlenmiş et, şekerle tatlandırılmış içecekler ve sodyum üzere sıhhatsiz bileşenlerin artan alımıyla dengelendi” dedi.

DÜNYA NÜFUSUNUN YÜZDE 1’İNDEN DE AZ- Araştırmacılar, çalışma için 28 yıl boyunca 185 ülkeden bilgi topladı. Her ulusun ortalama diyeti, her yıl sıfırdan 100’e kadar bir ölçekte yerleştirildi. Baklagiller, kabuklu yemişler, kepekli tahıllar, omega-3 yağ asidi açısından güçlü deniz eserleri ve nişastalı olmayan sebzeler üzere yiyecekler en sağlıklı; şekerle tatlandırılmış içecekler ve kırmızı et ise en az sıhhatsiz olarak kabul edildi. Araştırmacılar, dünyanın genel diyet puanının 40,3 civarında olduğunu ve 1990 ile 2018 ortasında küçük ancak manalı bir 1,5 puanlık kar yaşandığını belirttiler.

TÜRKİYE’NİN PUANI DÜŞÜK- Çalışma, Türkiye’yi çocukların beslenme alışkanlıklarına nazaran puanladığında 28-31 puan verirken, yetişkinlerin beslenme alışkanlıkları için 37-40 ortasında bir puan veriyor. Bu puanlara bakıldığında Türkiye’nin, hem yetişkin hem de çocukların beslenme alışkanlıklarında, listenin birinci sırasında yer alan ülkelerle ortasında önemli bir fark olduğu ortaya çıkıyor. Çalışmaya nazaran; Güney Asyalılar 45.7 puan alarak en âlâ beslenme alışkanlığını kaydettiler. Tüm dünyada ise yalnızca on ülke 50’nin üzerinde puan aldı. Araştırmacılar bunun global nüfusun yüzde birinden daha azını oluşturduğuna dikkat çekiyor. Listenin bir öbür dikkat çeken ismi ise İran oldu. İran, son 30 yılda diyet kalitesi puanını 12 puan artırdı. Amerika Birleşik Devletleri 4,5 puan kazanarak dünyanın en büyük ikinci artışına sahip ülkesi oldu, lakin yeniden de kendisini dünyanın en berbat beslenen ülkeleri ortasında buldu.

“ÇOCUKLAR BÜYÜDÜKÇE DAHA MAKÛS BESLENİYOR” Araştırma, çocukluk periyodunda beslenme alışkanlıklarının daha sağlıklı olduğunu gösterirken ilerleyen yaşlarda bu alışkanlığın berbata gittiğini gösterdi. Miller, “Dünya genelinde ortalama olarak, küçük çocuklar ortasında beslenme kalitesi daha yüksekti, lakin daha sonra çocuklar büyüdükçe beslenme biçimleri de berbatlaştı. Bu, erken çocukluk devrinin, sağlıklı besin tercihlerinin gelişimini teşvik etmeye yönelik müdahale stratejileri geliştirmenin değerli bir vakit olduğunu gösteriyor” dedi.

SOSYO-EKONOMİK DURUM ETKİLİ- Araştırmacılar ayrıyeten, daha yüksek eğitimli ve sosyo-ekonomik açıdan daha düzgün durumda olan bireylerin daha sağlıklı beslendiklerini, bilhassa diyetlerinde daha fazla meyve ve nişastalı olmayan sebzeler kaydettiklerini buldu. Miller, “Sağlıklı beslenme, eğitim seviyesi ve şehirlilik üzere sosyoekonomik faktörlerden de etkilendi. Global olarak; birçok bölgede, daha eğitimli ebeveynleri olan çocuklar, genel olarak daha yüksek beslenme kalitesine sahipti” dedi. Dünyanın dört bir yanındaki zayıf diyetler, bir obezite krizine ve hatta dünya çapında genç beşerler ortasında kanser oranlarındaki artışa katkıda bulunuyor. Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezleri (CDC), Amerikalıların yüzde 70’inden fazlasının çok kilolu olduğunu ve bunların yüzde 40’ının obez olduğunu bildiriyor. Brigham and Women’s Hospital’da bu ayın başlarında yayınlanan bir araştırma da 44 ülkede kanser oranlarının arttığını bildirdi.