UNESCO Dünya Geçici Miras Listesi'nde yer alan Kızılırmak Deltası’ndaki göllerden toplanan sülükler, yöre halkının önemli bir geçim kaynağı haline geldi. Aylık 8 ile 10 bin TL arasında kazanan vatandaşların sattığı sülükler hastanelerde, tıp merkezleri tedavi maksatlı kullanılıyor. Varis, tendon, damarsal sorunlar, kronikleşmiş eklem ve kas hastalıkları gibi birçok hastalığın tedavisinde kullanılan tıbbi sülükler doğadan zorlu şartlarda toplanıyor. Samsun'da bulunan Türkiye'nin önemli sulak alanlarından biri olan Kızılırmak Deltası sülük popülasyonlarının en güçlü olduğu sulak alanlar arasında yer alıyor. Kızılırmak Deltası'nda çevresinde yaşayan vatandaşların birçoğu geçimini bu işten karşılıyor. Dizlerine kadar gelen su seviyesine giren vatandaşlar ilk olarak ellerindeki çubuklarla suya vuruyor. Akabinde ayaklarıyla ile suyu bulanıklaştıran vatandaşlar kendini gösteren sülükleri topluyor. Sülüklerin tanesi ise 17 ile 20 TL arasında satılıyor.

Kızılırmak Deltası'nda sülük toplayıcısı 41 yaşındaki Metin Usta, "Balıkçılığın yanı sıra bu kan sülüğü toplama işi yapıyoruz. Böylece ekonomimizi geliştirmek için bir şeyler yapıyoruz. Bu sülük çok hassas bir canlıdır. Her şartta toplanmıyor. Bu sülüğü toplamak için hava durumu çok önemlidir. Özellikle rüzgar durumu çok önemlidir. Belli bir saatler içerisinde çıkıyor. Suyu karıştırdığınız zaman bulantıya gelen bir canlıdır. Orada bir hareketlilik olduğunu hissettiği anda oraya doğru yöneliyor. Suya ilk olarak sopalarla vuruyoruz. Ayaklarımızla suyu karıştırıyoruz.

Orada bir karışıklık çıkarıyoruz. Canlı yanımıza geliyor, biz de topluyoruz. Sülük fiyat olarak biraz yüksek fiyatlardadır. Bu bölgenin gelir kaynağıdır. Bu işin zorluğu kış şartlarından suyun soğuk olmasıdır. Suyun içinde bekleme süresi düşüyor. Aylık bazında 8-10 bin civarında para kazanabiliyorlar. Kızılırmak Deltası dışında sadece Yörükler Mahallesi'nde 60’a yakın kişi sülük topluyor. Bu işi yapabilen, sülükleri toplayabilen, geçimini sağlayan, evine ekmek götüren insan bu kadar. Ama delta büyük başka bölgelerden gelen insanlarla birlikte 200 civarı kişiyi buluyor. Bu da ciddi bir rakam oluyor" dedi.

Sülük toplayıcısı Yakup Çakır, "Sülükler genellikle sazlık aralarında yaşarlar. Sakin yerleri daha çok severler. Rüzgarın esmediği saatlerde sıcak ortamda bulunurlar. Yumurtasını yüksek yerlere bırakırlar. Yumurtasının çıkması 1 ay sürmektedir. Sular alçalıp kuru alanlar arttığında yumurtasının daha çok atmaktadır. Su yükseldiği zaman oradan dağılımını yapar ve otlar yeşerdikçe yavruları daha kolay büyür. Sülükler genelde sakin ortamları daha çok severler. Yumuşak bataklığı daha çok severler. Topladığımız sülükleri 4-5 bildiğimiz alıcılar satın alıyor ve hastanelere ulaştırıyorlar. En pahalı olduğu dönem kış mevsimidir. Çünkü kış mevsiminde az çıktığı için mevsimlerde pahalı olur" diye konuştu.

Yörükler Su Ürünler Kooperatifi Başkanı Mehmet Çakır, "Bu bölgede ticari maksatlı balıkçılık faaliyetleri sürdürülüyor. Burada 3 adet kooperatif bulunuyor. Balıkçılığın yanı sıra burada tıbbi sülüklerde toplanıyor. Bu tıbbi sülüklerden yöre halkı geçimini sağlıyor. Tıbbi sülüklerden Bafra Ovası'na yıllık ortalama 8-10 milyon lira para giriyor. Suyun çok yüksek veya sığ olduğu zamanlar sülük tutulmuyor. Normal seviyede olduğu zaman çıkıyorlar. Bölge halkı bundan büyük geçim sağlıyor" şeklinde konuştu.

Tarım ve Orman İl Müdürlüğü'nden alınan bilgilere göre tıbbi sülük yetiştiriciliği modern tıpta ilaç üretiminde ve alternatif tedavi yöntemi olarak kullanılıyor. Vücutta bulunan fazla ve zehirli kanın atılmasına yarayan tıbbi sülük tedavisi varis, kalp damar hastalıkları, romatizma hastalıkları, genel yorgunluk hali, metabolizma hastalıkları, cilt hastalıkları gibi çok çeşitli hastalıklara iyi geldiği biliniyor. Türkiye, doğadan toplanan tıbbi sülüklerin ticaretinde dünyada belirleyici bir ülke konumunda bulunuyor. Dünya sülük ticaretinin yaklaşık yüzde 80’lik bölümü Türkiye’den karşılanıyor. Sülük toplayıcılığı aynı zamanda o yörenin halkı içinde önemli bir gelir kaynağı oluşturuyor.

Bu anlamda Samsun sınırları içerisinde bulunan Kızılırmak ve Yeşilırmak Deltaları Türkiye’de tıbbi sülük popülasyonlarının en güçlü olduğu sulak alan kompleksi durumunda bulunuyor. Uluslararası sözleşmeler gereği doğadan toplanan tıbbi sülük ihracatına kota konuldu. 2023 yılı için Türkiye’den toplam bin 500 kilogram sülük ihracatına izin veriliyor. İhracatı yapılan 1500 kg’lık sülük miktarının büyük kısmı Samsun’daki avlak sahalarından toplanarak ihracat izni alan firmalar vasıtasıyla yurt dışına gönderiliyor.