6 Şubat ve milli güvenlik
6 Şubat ve milli güvenlik
MURAT ALAN
6 Şubat 2023’te Kahramanmaraş merkezli meydana gelen ve 11 ili etkileyen depremlerin üzerinden iki yıl geçti..
Bu süre zarfında, depremin yol açtığı derin acılar ve kayıplar hâlâ tazeliğini koruyor.
Resmî verilere göre, Türkiye’de 53.537 kişi hayatını kaybetti, 107.204 kişi yaralandı ve 297 kişi kayboldu.
Deprem, yaklaşık 350.000 kilometrekarelik bir alanda, 14 milyon insanı etkiledi ve 518.000 konutun yıkılmasına veya ağır hasar almasına neden oldu.
Başka bir yerde bu ölçekte bir yıkım olsa sanırım 30 yıl o ülke belini doğrultamazdı ama Türkiye’de devlet millet el ele verip depremin yaralarını önemli ölçüde sarmayı başardı.
Yıkılan binaların büyük bir kısmının 1999 Marmara Depremi öncesinde inşa edildiği ve bu nedenle daha eski yönetmeliklere göre yapıldığı belirtiliyor.
Bu durum, yapıların depreme karşı dayanıklılığını olumsuz etkiledi.
Özellikle, 2002’den itibaren AK Parti hükümetleri döneminde Toplu Konut İdaresi Başkanlığı (TOKİ) tarafından 1 milyon 340 bin konut inşa edildi.
Bölgede inşa edilen 133.759 konutun depremlerden yapısal hasar görmemesi ise, “rant”, “TOKİ işadamlarına kaynak aktarmak için kullanılıyor”, “betona boğdular ülkeyi” şeklindeki CHP söylemlerinin ne kadar ahlak ve bilimden uzak iddialar olduğunu ortaya koydu.
Veriler, kimi zaman rantla bazen de “Dağ başına ev yapıyorlar” denilerek küçümsenen projelerin, aslında meseleye ne kadar bilimsel bakılarak inşa edildiğini de belgelemiş oldu.
Depremin hemen ardından, hükümet bölgedeki yaraları sarmak için kapsamlı bir yeniden inşa süreci başlattı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, toplamda 650.000 konut inşa edileceğini açıkladı. 201.431 konut ve iş yeri hak sahiplerine teslim edildi.
2025 yılı sonuna kadar toplamda 452.983 bağımsız bölümün inşa edilmesi hedefleniyor. Yeniden inşa çalışmaları, Kahramanmaraş başta olmak üzere depremden etkilenen 11 ilde yoğun bir şekilde devam ediyor.
Özellikle, Kahramanmaraş’ta 63.300 konut ve 5.846 iş yeri olmak üzere toplam 68.876 birimin teslimatı planlanıyor.
Ancak, bazı bölgelerde inşaatların yavaş ilerlemesi ve depremzedelerin hâlâ geçici barınma alanlarında yaşaması eleştirilere neden oluyor.
Örneğin, Hatay’da konutların sadece %18’inin tamamlandığı belirtiliyor.
Kentsel dönüşüm projeleri, depreme dayanıklı yapıların inşası için büyük önem taşıyor. Muhalefetin bu projelere yönelik eleştirileri ve engellemeleri, sürecin yavaşlamasına neden oluyor.
Hatay’daki sorunların da perde arkasında bu engelleme çabası yatıyor.
Özellikle, bazı belediyeler, CHP, Mimarlar Odasının imar planlarına itirazları ve hukuki süreçler, projelerin gecikmesine yol açabiliyor. Bu durum, riskli yapıların yenilenmesini zorlaştırıyor ve olası depremlerde can ve mal kaybı riskini artırıyor.
Sonuç olarak bölgedeki yeniden inşa çalışmaları ve kentsel dönüşüm projeleri devam ediyor. Hükümetin çabalarına rağmen, sürecin istenilen hızda ilerlememesi ve muhalefetin engellemeleri, depremzedelerin kalıcı konutlara kavuşmasını geciktiriyor.
Deprem gerçeğiyle yaşayan bir ülke olarak, depreme dayanıklı yapıların inşası ve kentsel dönüşüm projelerinin hızlandırılması, gelecekte benzer acıların yaşanmaması için hayati önem taşıyor.
Kahramanmaraş merkezli 11 ili etkileyen fay kırıldı. 300 yıl kadar bu bölgede aynı ölçekte bir sarsıntı beklenmiyor.
Bölge kendi gerçeği ile yüzleşti..
Peki İstanbul ve Marmara bölgesi?
İstanbul, olası büyük bir deprem tehdidi altında bulunuyor ve bu durum, kentsel dönüşüm çalışmalarının önemini bir kez daha gözler önüne seriyor.
Ancak, mevcut İBB yönetiminin bu konuda bir fikri yok gibi görünüyor.
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu, göreve gelirken depreme hazırlık ve kentsel dönüşüm konusunda çeşitli taahhütlerde bulundu.
Özellikle, riskli yapılarda oturan dar gelirli vatandaşlar için inşaat maliyetlerinin %60’ını, emekliler için ise %65’ini karşılayacaklarını belirtti.
Ayrıca, kentsel dönüşüm sürecinde sabit taksitli, faizsiz ödeme desteği ve ek kira yardımları gibi destekler sunacaklarını açıkladı.
Her yıl 20 bin, toplamda 100 bin bağımsız yapı inşa edecekti.
Ancak, İmamoğlu’nun 6 yıllık yönetimi boyunca bu konutları göremedik.
Seçim döneminde İstanbul’un en öncelikli meselesinin deprem olduğunu ifade eden İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu, son 5 yılda İBB bütçesinin yüzde 5’ini aşan deprem bütçesini kademe kademe düşürdü. Şu an İBB’nin depreme hazırlık için ayırdığı para, genel bütçenin yüzde 1 seviyelerinde.
Konserlere ve festivallere 1 yılda 3 milyar 70 milyon TL, reklam ve tanıtımlara 1 milyar 822 milyon TL harcayarak eğlence alanına toplamda 4 milyar 892 milyon TL bütçe ayıran CHP’li İBB yönetimi 2024 yılı bütçe planlamasında depreme 4 milyar 249 milyon 969 bin TL ayırdı. CHP’li İBB Başkanı’nın 213 milyar 500 milyon TL’lik İBB bütçesini nereye harcadığı ise merak konusu.
Sonuç olarak, İstanbul’un depreme hazırlık ve kentsel dönüşüm konusunda daha hızlı ve etkili adımlara ihtiyacı var. İstanbul’da olası bir deprem sadece can kaybına neden olmayacak, aynı zamanda büyük bir milli güvenlik sorunu da olacak! Selametle..