Türkiye’nin turizmdeki çıkışı sağlık olabilir mi?

Ülkemizin 2023 hedeflerinden bir tanesi sağlık turizminde dünya lideri olmak. Hedef; Avrupa standartlarıyla yarışabilecek düzeyde büyük ve donanımlı hastaneleri oluşturmak ve coğrafi konumunu kullanarak 1 milyar uluslararası hastaya sağlık hizmeti vermek. Bu doğrultuda pek çok yatırım yapıldığını söyleyebiliriz. Hem ulusal hem de uluslararası projelere hız kesilmeden devam ediliyor. Bir yandan gerçekten büyük ve kapsamlı özel hastaneler hazırlanırken, diğer yandan da yürütülen Sağlıkta Dönüşüm Projesi ile her geçen gün pazardan daha fazla pay almaya çalışılıyor.

Türkiye’nin sağlık turizminde tüm çabaları sonucunda nereden nereye geldiğine geçmeden önce Sağlık Bakanlığı’nın 2013-2017 yılları arasını kapsayan Stratejik Eylem Planı’na ve Türkiye 10. Kalkınma Planı 2014-2018; Sağlık Turizminin Geliştirilmesi Programı’na bir göz atmak gerek. Eylem planına göre hedef tabi ki Türkiye’nin sağlık turizmini güçlendirmek. Hedefe yönelik stratejiler; sağlık turizmi konusunda cazibe merkezi olmak, verilen hizmetin kalitesini artırmak, kapsamını genişletmek ve bu turizmin yönetimini iyileştirmek. Kalkınma planının amacı ise; medikal, termal ve ileri yaş-engelli turizmi alanlarındaki rekabet gücünü artırmak. Hedef de termal turizmde 3 milyar dolar, medikal turizmde 5,6 milyar dolar, ileri yaş turizminde ise 750 milyon dolar gelir elde edebilmek.

6 yılda 4 kat artış

TÜRSAB’ın 2014 Sağlık Turizmi Raporu’na göre sağlık turizmi için Türkiye’ye 2013 yılında 300 bin kişi geldi. Bu rakamın 2008 yılında 74 bin olduğunu göz önünde bulundurursak ortaya uluslararası hasta sayısının 6 yılda 4 kat arttığı ortaya çıkıyor.

Söz konusu veriler ışığında özellikle 2010 yılından sonra ülkemize gelen hasta sayısının önceki yıllara kıyasla daha fazla artış gösterdiği görünüyor. Bu artış, bir anlamda Türkiye’nin medikal turizm potansiyelini de ortaya koyuyor. Bu noktada söylenmesi gereken bir diğer husus da özel sağlık kuruluşlarının kamu kurulularına kıyasla çok daha hızlı şekilde büyüdüğü.

İlk sıra özel hastanelerin

Türkiye’nin 2012 sonunda toplam hastanesi sayısı 1.393. Bu rakam, 499 özel hastane, 831 kamu hastanesi ve 63 adet de üniversite hastanesinden oluşuyor. Türkiye’den sağlık hizmeti alan uluslararası hastaların hastane tercihleri 899. Bu tercihlerin 499 özel, 308’i devlet, 66’sı eğitim ve araştırma, 21’i devlet üniversitesi hastanesi iken 5’i de vakıf üniversitesi hastaneleri oldu. Mevcut portreye göre uluslararası hastaların devlet ve üniversite hastanelerinden yarısından azını tercih ederken, eğitim-araştırma hastaneleri ile özel hastanelerin neredeyse tamamını tercih ettikleri gözleniyor.

Kaynak: Türkiye Medikal Turizm Değerlendirme Raporu 2013

Hastane başına düşen uluslararası hasta sayısına bir göz atarsak elbette 437 hasta ile özel hastaneler birinci. 198 hasta ile eğitim ve araştırma hastaneleri özel hastaneleri takip ederken, üçüncü sıra 138 hasta ile üniversite hastanelerinin, dördüncü sıra ise 89 hasta ile devlet hastanelerinin. Bu dağılımı etkileyen elbette bir faktör var. O da şu; ikili anlaşmalı ülkelerden gelen hastaların neredeyse tamamı eğitim ve araştırma hastanelerine geliyor çünkü ikili anlaşmaların Sağlık Bakanlığı tarafından yapılıyor ve özel hastaneleri kapsamıyor. Doğal olarak ülkemize medikal turist olarak gelen hastalar da özel hastaneleri tercih ediyor. Özel Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi medikal turizmde hastaların en fazla başvurdukları hastane iken, Özel Alanya Anadolu Hastanesi ikinci, Özel Akdeniz Hastanesi ise üçüncü sıranın sahibi.

Antalya uluslararası hasta sayısında başı çekiyor

Uluslararası hastaların en fazla geldikleri illerden ilki, turizm açısından en fazla tercih edilen Antalya. Diğer iller ise sırasıyla; İstanbul, Ankara, Kocaeli, İzmir, Muğla, Aydın, Karaman, Adana ve Sakarya.  Adana ve Sakarya iller bu noktada istisnai bir durum taşıyor. Adana’nın ilk 10’da yer alması Acıbadem Hastanesi’nden kaynaklı iken Sakarya’nın ise daha çok mültecilerin bulunmasından kaynaklandığı söylenebilir.

Uluslararası hastalar en çok göz hastalıkları kliniğine başvuru yapıyor. Burada genel olarak dünya çapında da göz hastalıkları ön plana çıkan bir klinik olmasının yanında Türkiye’deki bazı göz hastanelerinin yüksek düzeyde teknolojiye sahip olmaları da önemli bir faktör.

İlk üç; Almanya, Libya ve Rusya

Almanya’dan gelen uluslararası hasta sayısı 43.259. Almanya’da yaşayan gurbetçiler bu rakamda göz ardı edilemeyecek bir faktör. Libya’dan gelen uluslararası hasta sayısı ise 38.898, burada da Libya’da çıkan iç savaş ve Türkiye-Libya arasındaki sıcak ilişkiler etkili. Rusya ile içinde bulunduğumuz süreci düşünürsek bu yıl üçüncü sırada yer almayacağını söylemek yanlış olmayacaktır.

Sağlık turizminden Türkiye’nin kazancı 3 milyar USD’yi aşmıştır

Resmi rakamlara göre Türkiye sağlık turizminde 2 milyar USD’yi 2012 yılında zaten geçmişti. O tarihten günümüze kadar yapılan yatırımları ve geçmiş yıllardaki büyüme ivmesini göz önünde bulundurursak 3 milyar USD’yi aşmış olmamız gerekir. Fakat burada net bir rakam vermek pek de mümkün değil çünkü özel kliniklerde yapılan estetik operasyonlar ve otellerde verilen sağlık hizmetleri söz konusu rakamlar içerisinde yer almıyor.

Türkiye sağlık turizminde ciddi bir potansiyele sahip. Gerek yaptığı yatırımlar gerekse sahip olduğu teknoloji ve uzman kadrosu oldukça önemli itici güçleri. Bir o kadar önemli olan avantajı da fiyat konusu. Fiyat konusunda ülkemizi diğer ülkelerle kıyaslarsak %50’den fazla tasarruf sağladığı gerçeği ile yüzleşiyoruz. Tüm bu veriler ışığında Türkiye’nin turizm karnesi önümüzdeki yıllarda nasıl bir seyir izler bilinmez ama yakın gelecekte sağlık turizminde liderliğe oynayacağımızı şimdiden öngörebiliriz.

                                                                                                                                             Akif Özgüller

                                                                                                                                             Sağlık Yatırım Uzmanı