Haber Merkezi Giriş Tarihi: 2025-12-16 04:34

F-35 hayalet savaş uçağı yine bir belaya bulaştı

Swissinfo.ch’nin aktardığına göre İsviçre hükümeti, F-35A savaş uçaklarının başlangıçta öngörülenden daha pahalıya mal olacağının bu yaz netleşmesi üzerine plan değişikliğine gitti.

Hükümet açıklamasında, “Öngörülebilir maliyet aşımları nedeniyle başlangıçta planlanan 36 adet F-35A uçağının sayısını korumak mali açıdan mümkün değildir” ifadelerine yer verildi.

Açıklamada ayrıca, referandumla onaylanan bütçeye sadık kalınacağı vurgulanarak “Halkın iradesine saygı duyulacaktır” denildi.

İsviçre’nin savunma tedarik sisteminde, savaş uçağı seçimi yapılmadan önce bütçenin halk oylamasıyla onaylanması kritik bir unsur olarak öne çıkıyor.

2020’de yapılan referandumda yeni savaş uçağı için bütçe kabul edilmiş, 2021’de ise F-35; Boeing Super Hornet, Eurofighter Typhoon ve Dassault Rafale gibi rakiplerini geride bırakarak tercih edilmişti.

Ancak ABD tarafının daha sonra maliyetlere ilişkin “yanlış anlama” ifadesini kullanması, tartışmaları yeniden alevlendirdi.

Bir sonraki aşamada İsviçre Savunma Bakanlığı’nın Ocak ayında “2026/2027 yılları için gereksinimlerin önceliklendirilmesine yönelik iç rapor” sunması bekleniyor. Bu raporun ardından, 6 milyar İsviçre frangı (yaklaşık 7,54 milyar dolar) olarak belirlenen bütçe dahilinde kaç adet F-35A alınacağı netleşecek. The War Zone’a göre, altyapı, silah sistemleri, eğitim, bakım ve yedek parça gibi ek kalemler F-35 programında olağanüstü yüksek maliyetler doğuruyor.

İsviçre’ye teslim edilecek F-35’lerin, TR-3 donanımıyla birlikte en güncel Block 4 yazılımına sahip olması planlanıyor. Ancak Block 4 yükseltmesinin gecikmesi ve maliyetinin belirsizliği, satın alma kararında soru işaretleri yaratıyor. Block 4 paketi; yeni radar, artırılmış füze kapasitesi, gelişmiş elektronik harp yetenekleri ve daha iyi hedef tanıma gibi kritik kabiliyetler içeriyor. Bu yükseltmenin teslimat sonrası ek maliyet doğurması ihtimali, İsviçre tarafında temkinli bir yaklaşım oluşturmuş durumda.

ABD’nin bu yıl İsviçre ihracatına uyguladığı gümrük vergileri de tartışmaları derinleştirdi. Başlangıçta yüzde 39 olarak açıklanan oran, daha sonra yüzde 15’e düşürüldü. Bu süreçte bazı İsviçreli siyasetçiler, F-35 anlaşmasının tamamen iptal edilmesini dahi gündeme getirdi. Her ne kadar ticaret anlaşmasıyla gerilim azalsa da, F-35’in İsviçre kamuoyundaki tartışmalı konumu devam ediyor.

Geleneksel tarafsızlık politikasıyla bilinen İsviçre, Rusya-Ukrayna savaşı sonrası NATO ile daha yakın bir çizgiye yönelmiş durumda. Cenevre’de NATO irtibat ofisine ev sahipliği yapılması bu yaklaşımın en somut örneklerinden biri olarak görülüyor. Kamuoyu araştırmaları, tarafsızlığa desteğin hâlâ yüksek olduğunu ancak NATO ile iş birliğine bakışın önceki yıllara göre belirgin şekilde değiştiğini ortaya koyuyor.

İsviçre’nin adımı, F-35 konusunda tereddüt yaşayan tek ülkenin kendisi olmadığını gösteriyor. Kanada da benzer şekilde F-35 alımı konusunda kesin karar vermiş değil. ABD’nin Ottawa Büyükelçisi Pete Hoekstra, “Kanada F-35 konusunda istediğini yapabilir” diyerek dosyanın hâlâ açık olduğunu ima etti. F-35 programı, bir kez daha yüksek maliyetler, teknik belirsizlikler ve siyasi tartışmalarla gündemin merkezine oturmuş durumda. Haber Kaynağı: National Security Journal