Şehirlerin Sultanı Sultanların Şehri

Bu ülke gerçekten Cennet’ten geçici olarak gelip vatan coğrafyamıza konmuş bir parça gibi. Hatta gibisi fazla.

Eğer insan olma melekelerimize sahip çıkıp; âdem olma özelliğimizi kaybetmemişsek, ülkemizin neresi olursa olsun, her bir metrekaresi böyle Cennetten bir parçadır.

İşte Amasya o güzelim beldelerden birisidir. Toprağı öyle verimli ki, hangi mevsimde ne ekerseniz ekin, karşılığını alırsınız. Sebze ve meyve adına aklınıza kaç türlü nimet geliyorsa hepsini Amasya’nın topraklarında bulabilirsiniz.

Yeter ki, toprakla barışalım, sahip çıkalım. Sadece tarım değil, hayvancılıkta da lider şehirlerden birisi.

Bütün mesele, yeter ki insanoğlu; bitmeyen hırs, tamah, kıskançlık ve hepsinin ana dinamitçisi olan tembellik ve nemelazımcılık hastalığından kurtulsun.

Mesela Vali Yılmaz Doruk, TİGEM’le birlikte bölgedeki hayvancılığa yeni bir soluk getirmek üzere çalışmalar yapıyor. Süt kıtlığı çektiğimiz şu yıllarda, Türkiye yeni bir süt ve süt ürünleriyle tanışacak.

•

Yazının başlığı “Şehirlerin Sultanı, Sultanların Şehri” ama tarım ve hayvancılıktan söz ediliyor denilebilir. Hele durun!

Türkiye’nin ilk tıpçılarından birisi Şerefeddin Sabuncuoğlu’dur ve ilk şifahaneyi, Bimarhaneyi Amasya’da açmıştır. İlaçlarının ekseri kısmı tababettendir, hayvanattandır.

Amasya şifalı otlar ve şifalı yiyecekler merkezidir. Şehzadeler ve Sultanlar şehri olmakla birlikte tarımdaki verimliliği ile de ünlüdür.

Bir şehrin kültürel ve ekonomik zenginliğini gösteren unsurların başında elbet tarım, hayvancılık, sanayisi, el işleri, çarşıları, pazarları, bedestenleri gelmektedir.

İşte Amasya’nın tüm bu ihtiyaçları kendi içinde neşvünema bulmuştur. Şehrin Müslümanlar tarafından fethinden sonra kendi kendine yetmesini bilmiştir.

Bunun için de çarşılarına bakmak kâfidir. Şimdi görebildiğimiz kadarıyla tarihi eserlerine uğrak vuralım ama önce Amasya’da kalan şehzadelerin isimlerini sıralayıverelim.

Önce oniki Şehzadeden Padişah olanların isimleri:

Yıldırım Bayezid Han, Çelebi Mehmet Han, II. Murad Han, Fatih Sultan Mehmet Han, II. Bayezid Han, Yavuz Sultan Selim Han ve III. Murad Han’dır.

Şehzade olarak kalanlar ise şu isimler:

Kanuni’nin oğulları Şehzade Mustafa ve Şehzade Bayezid, II. Murad Han’ın oğulları Şehzade Ahmet ve Şehzade Alaeddin ve II. Bayezid Han’ın oğlu Şehzade Ahmet.

Bu Şehzadelerden Fatih Sultan Mehmet Amasya’da çok kısa kalmıştır. Onbeş gün bir ay gibi. Kardeşleriyle birlikte gelmiş ama kısa sürede Manisa’ya dönmüştür.

Bütün bir Selçuklu ve Osmanlı şehirlerinin başlıca özelliği, Cuma kılınır camilere sahip olmasıdır ve bu camilerin çevresinde olmazlardan birisi de hanlarla birlikte kapalı çarşıların, bedestenlerin, arastaların yer almasıdır.

Bu manada Amasya da hanlar, bedestenler ve arastalar şehridir.

Sultan II. Bayezid’in Kapı Ağalarından Hüseyin Ağa tarafından 1483 yılında yaptırılan bedesten, tarih içerisinde çeşitli tamir görse de altı kubbesinden geriye kalan dört kubbesiyle orijinalliğini korumakta ve halen hizmet vermektedir. Devam edecek.