Nijer'de Cumhurbaşkanı Muhammed Bazum, 26 Temmuz'da Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı unsurlarınca derdest edildi. Muhafız Alayı Komutanı General Tchiani, Vatanı Koruma Ulusal Konseyi adlı cunta yönetiminin başına geçti. Mali ve Burkina Faso'dan sonra sömürgeci Fransa'yı ülkesinden kovan üçüncü Batı Afrika ülkesi olan Nijer, Batı emperyalizmi için adeta bardağı taşıran son damla oldu. Fransa'nın uranyum ihtiyacının yüzde 15'ini tek başına karşılayan Nijer, artık eski sömürgecisine uranyum ve altın satışı yapmayacağını söyleyince Batı yanlısı ECOWAS hükümetleri harekete geçti. Batı Afrika, petrol, kömür, altın, uranyum, kireç taşı ve çeşitli mineraller açısından dünyanın en zengin bölgeleri arasında yer alıyor.

Nijerya, Fildişi Sahili ve Senegal yönetimleri, cunta rejiminin görevi bırakmasını, aksi halde askeri müdahale dahil çeşitli seçeneklerin masaya yatırılacağını söyledi. Kuzey Afrika ülkesi Cezayir, askeri bir müdahale olması durumunda ordusunun hazır bulunduğunu ve Nijer'e yardım edeceğini açıklayınca güç dengeleri değişti. Batı Afrika, adeta bir kıtasal "dünya savaşının" eşiğine geldi.

ABD'DEN TEHDİT ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Nijer'e müdahale ederek demokrasiyi yeniden sağlama niyetinde olduklarını belirtti. Antony Blinken Haberleri | TRT Haber | TRT Haber Bir milyondan fazla insanın öldüğü Irak işgali akıllara geldi. Ancak ABD'nin Nijer'e müdahale etmek için tek seçeneği askeri işgal değil. Odatv'ye konuşan Batı Afrikalı kaynaklar, ABD'nin ve ECOWAS'ın ambargo ve yaptırımlar ile halihazırda hassas olan Nijer ekonomisini kısa sürede yıkabileceğini ve halkı sefalete sürükleyebileceğini belirtti. Açlığı ve kıtlığı bir silah olarak kullanmaktan çekinmeyen ABD'nin ilk hamlesinin yaptırımlar olacağı tahmin ediliyor.

VEKALET SAVAŞI RİSKİ ABD şu anda Çin'e karşı Tayvan'ı, Rusya'ya karşı Ukrayna'yı silahlandırıyor. Avrupa Birliği'nin cephanelikleri ise Ukrayna'ya verilen destek sebebiyle tükenmiş durumda. Dolayısıyla ABD'nin askeri müdahale opsiyonu daha düşük bir ihtimal taşıyor. Ekonomik savaş riski ise büyük. Öte yandan askeri bir müdahale gerçekleşecekse, bu ABD ve Fransa desteği ile Nijerya'nın ve Senegal'in başını çektiği ECOWAS tarafından gerçekleştirilecek.

Batı Afrika'da bir vekalet savaşı yaşanması muhtemel. Askeri personeli Mali ve Burkina Faso'dan kovulan Fransa, ülkesindeki Afrikalıların geçen ay Paris'i yakıp yıkmasından sonra karadan bir müdahale seçeneğine soğuk bakacaktır. Fakat ABD ve Fransa'nın denizden ve havadan yapacağı füze atışları ve bombardıman, anti emperyalist bloku fena halde yıpratacaktır. Kaddafi'nin yönettiği Libya, NATO bombardımanı sonucunda yerle bir olmuştu. Benzer bir müdahale ABD ve Fransa'dan gelirse, anti emperyalist bloktaki askeri yönetimler yıkılabilir. Öte yandan ABD ve Fransa, Ukrayna savaşı devam ederken hiçbir askeri müdahale gerçekleştirmeden, uzun bir vekalet savaşı opsiyonunu seçerek ECOWAS aracılığı ile Batı Afrika'da bir savaş başlatabilir. ECOWAS'ın da ilk yapacağı hamlenin ekonomik yaptırım olacağı, devamında Nijer'de amaçlarına ulaşamazlarsa askeri müdahaleyi de değerlendirecekleri Batı Afrika'da en yaygın görüş.

SİHA KUŞAĞI EMPERYALİZME KARŞI Mali, Burkina Faso, Nijer ve Cezayir'in oluşturduğu anti-emperyalizm cephesinde en çok dikkat çeken unsur, bu devletlerin tamamının Türkiye'den SİHA almış olması. Cezayir, Türkiye'den en az 10 adet ANKA SİHA aldı. Burkina Faso, Nijer ve Mali ise Bayraktar TB-2 SiHA sistemlerini tercih etti. Burkina Faso, El Kaide teröristlerine karşı Bayraktar operasyonları düzenleyerek yüzlerce teröristi etkisiz hale getirmişti.

ASKERİ DENGELER ANTİ-EMPERYALİSTLER LEHİNE Nijerya'nın 230 bin askerden oluşan bir silahlı kuvveti mevcut. Hava kuvvetlerinde onlarca savaş uçağı olan Nijerya, Batı yanlısı blokun başını çekiyor. Fakat Boko Haram ve IŞİD ile savaşan Nijerya'nın, askeri gücünün tamamını bir Afrika savaşı için ayırması mümkün değil. Öte yandan kuzeydeki Cezayir, 600 tank, bin zırhlı araç ve birçok top bataryası ile en ciddi askeri güce sahip devlet. Anti emperyalist bloktaki en donanımlı orduya sahip olan Cezayir'in desteği, Nijer'deki cunta yönetimi için önem arz ediyor. Batı destekçisi ECOWAS blokunda yer alan Senegal ve Fildişi Sahili, öte yandan anti-emperyalist bokta yer alan Burkina Faso, Mali ve Nijer ise ağır teçhizattan yoksun ordulara sahip. Yüzlerce zırhlı aracı bulunan bu devletlerde tank ve top eksiği bulunuyor. Savaş uçakları ya yok ya da sayısı oldukça az. Nijer, Burkina Faso ve Mali, bu açığı Türk SİHA'ları ile kapatıyor. Anti emperyalist blokun başa çıkamayacağı tek askeri tehdit, Batı'dan gelebilecek bir hava harekatı ve füze bombardımanı. Hava savunma sistemi açısından fakir olan Batı Afrika devletlerinin, ABD ve Fransa hava gücüne karşı hiçbir şansı bulunmuyor.

WAGNER ETKİSİ Rus özel askeri şirketi Wagner'in Afrika kolu, Mali, Burkina Faso, Nijer ve Cezayir'de oldukça etkili. Özel kuvvetlere eğitim veren Wagner, aynı zamanda askeri danışmanlık, maden işletmelerinin korunması, güvenlik analizi gibi çeşitli hizmetler sunuyor ve Rus silahlarının bu devletlere satılması konusunda aracılık ediyor.

TÜRKİYE, RUSYA VE İRAN Anti emperyalist bloktaki Mali, Burkina Faso, Nijer ve Cezayir'in bir diğer ortak özelliği ise, son dönemde Türkiye, İran ve Rusya ile derinleşen ilişkileri. Rusya, bilhassa eski sömürgecilerine kafa tutan Afrika devletlerine askeri ve ekonomik yardımda bulunuyor. Türkiye ise Fransa etkisindeki Afrika ülkelerine SİHA ve askeri teçhizat satışı, inşaat projeleri ve TİKA aracılığı ile nüfuz ediyor. Doğu Afrika'da etkinliğini yitiren Fransa, Batı Afrika'da da benzer bir akıbet yaşamanın kıyısında. Öte yandan İran Devrim Muhafızları komutanlarından oluşan bir heyet, dün gönüllü savaşçıların gelmesi, silah sevkiyatı ve mühimmat tedariki gibi konuları görüşmek üzere Nijer'e gitti.

BATI AFRİKA'NIN ZENGİNLİKLERİ Batı Afrika'da krize dahil olan devletlerin zenginlikleri kısaca şu şekilde: Senegal: Fosfat, altın, demir, titanyum, mermer Fildişi Sahili: Petrol, doğal gaz, kauçuk, elmas, kobalt, bakır, kereste, kakao Nijerya: Petrol, doğal gaz, kömür, demir, kireç taşı, kalay Burkina Faso: Altın, çinko, bakır, fosfat, kireç taşı, manganez Mali: Altın, uranyum, manganeze, lityum, kireç taşı, tuz, demir, bakır, elmas, fosfat. Mali, Afrika'nın en çok altın çıkaran üçüncü ülkesi. Nijer: Altın, petrol, kömür, kireç taşı, gümüş, kalay, uranyum, fosfat, molibden. Nijer, dünyanın en çok Uranyum üreten dördüncü devleti.

AFRİKA'NIN İLK "DÜNYA SAVAŞI" İkinci Kongo İç Savaşı, adeta bir Afrika kıtası içerisinde "dünya savaşı" idi. 1998 ile 2003 arasında cereyan eden savaşa, Afrika kıtasının tamamı dahil oldu. Angola, Çad, Namibya, Zimbabwe, Sudan, Uganda, Ruanda, Burundi yanı sıra, birçok dünya devleti de savaşa müdahil oldu. Toplam 10 milyona yakın insan savaş, soykırım, açlık ve hastalık sebebiyle hayatını kaybetti. Afrika kıtasının dünya savaşı olarak bilinen bu savaş yüzünden, Orta Afrika bölgesi hala toparlanamadı.