Haber Merkezi Giriş Tarihi: 2025-10-08 23:55 Güncelleme Tarihi: 2025-10-09 00:06

Türkiye’ye bir türlü verilmeyen F-35’lerde şok gelişme! Bunu beklemiyorlardı

Haberaero'da yer alan habere görei F-35 Ortak Program Ofisi (JPO) Lot 18 ve 19 F135 motor sözleşmelerinin 2026 baharına ertelendiğini doğruladı; bu değişiklik, yüzlerce motoru ve müteakip uçak teslimatlarını etkileyecek.

Pentagon’un F-35 programı, Pratt & Whitney motorlarının teslimatında yeni gecikmelerle karşı karşıya. Bu gelişme, Lockheed Martin ile F-35 Ortak Program Ofisi (JPO) üretim sözleşmesinin sonuçlandırılmasından yalnızca birkaç gün sonra ortaya çıktı.

JPO’ya göre, Pratt & Whitney F135 motorunun Lot 18 ve Lot 19 sözleşmeleri planlanandan yaklaşık altı ay sonra, 2026 baharına kadar sonuçlandırılmayacak. JPO, revize takvimi Air & Space Forces Magazine’e yaptığı bir açıklamada doğruladı. Bu gecikme, ABD ve müttefik ülkeler için üretilecek bir sonraki F-35 partisinde kullanılacak yüzlerce motorun teslimat sürecini de etkileyecek.

F135, RTX’in bir iştiraki Pratt & Whitney tarafından üretiliyor. Motor, geleneksel F-35A, kısa kalkış-dikey iniş yapan F-35B ve uçak gemisi uyumlu F-35C olmak üzere F-35’in tüm üç versiyonunu besliyor.

Gecikme, Pentagon ile Lockheed Martin’in geçen hafta Lot 18 ve Lot 19 arasında paylaştırılan 296 F-35 için 24,3 milyar dolarlık sözleşmeyi sonuçlandırdıklarının açıklanmasını takiben yaşandı. Bu siparişin teslimatlarının 2026’da, Lockheed’in Teksas, Fort Worth’teki montaj hattında başlaması bekleniyor.

JPO, motor teslimatlarındaki gecikmelerin F-35 uçaklarının teslimat takvimini etkileyip etkilemeyeceğine dair açıklama yapmadı. Ancak Pratt & Whitney’nin motorları ürettikten sonra montaj için Lockheed Martin’e gönderdiği göz önüne alındığında, yaşanacak herhangi bir gecikmenin nihai uçak teslimatlarını da yavaşlatma riski bulunuyor.

ABD Hükümeti Hesap Verebilirlik Ofisi’nin (GAO) yakın tarihli bir raporu, 2024’te teslim edilen 123 F135 motorunun tamamının planlanandan geç teslim edildiğini ve ortalama 238 günlük bir gecikme kaydettiğini ortaya koydu. F-35’e yönelik artan talep, Pratt & Whitney’nin üretim ve bakım kapasitesinde zorluklara yol açtı. Şirket, aynı zamanda gelecekteki F-35 varyantlarında daha fazla güç sağlayacak ve motor ömrünü uzatacak Motor Çekirdek Yükseltmesi (ECU) programı üzerinde de çalışıyor. Ancak bu proje de gecikmelerle karşı karşıya kaldı ve Pratt & Whitney kısa süre önce kritik tasarım incelemesi aşamasını planlanan tarihte tamamlayamadı. RTX, Pratt & Whitney’in ana şirketi, ticari ve savunma bölümlerinde devam eden tedarik zinciri baskıları, maliyet enflasyonu ve işgücü sıkıntılarına işaret etti. Şirket ayrıca ticari yolcu uçaklarında kullanılan dişli turbofan motor programında büyük bir geri çağırma yönetiyor, bu durum ise üretim ağını zorladı.

JPO, F135’te herhangi bir güvenlik veya tasarım hatası bildirmedi. Gecikmelerin motor tasarımındaki bir sorundan ziyade üretim yavaşlamaları ve parça eksikliklerinden kaynaklandığı görülüyor. Motor, 2006’daki ilk uçuşundan bu yana F-35’e güç verdi ve 1,7 milyonun üzerinde uçuş saati biriktirdi.

Haziran ayında Pentagon, GE Aerospace tarafından önerilen yeni bir uyarlanabilir döngü tasarımına geçmek yerine Pratt & Whitney’in F135’i ile devam etme kararını teyit etti. Yasama organları, mevcut motoru iyileştirmenin yeni bir motorla baştan başlamaktan daha az maliyetli ve yıkıcı olacağına karar verdi.

F-35 Lightning II, ABD Savunma Bakanlığı’nın şimdiye kadarki en büyük ve en karmaşık silah programı olmaya devam ediyor. Satın alma ve sürdürülebilirlik dahil ömür boyu maliyeti şimdi 1,7 trilyon doları aşıyor. Bugüne kadar ABD ve 19 müttefik ülkeye 1.230’dan fazla uçak teslim edildi. Yeni 24 milyar dolarlık sipariş, on yıl sonuna kadar üretimi istikrarlı tutmayı hedefliyor, ancak motor darboğazları bu planları karmaşıklaştırabilir. JPO, Pratt & Whitney ile “uçağın ve motor teslimatlarının uyumunu sürdürmek” için yakın çalıştığını söyledi.