Selma Savcı Giriş Tarihi: 2025-11-30 15:43

Patlama üzerinden 40 yıl geçti: Bilim radyasyon yiyen mantar buldu! Tarihi adım

Çernobil Nükleer Santrali’nin patlamasının üzerinden neredeyse 40 yıl geçti. İnsanlar için hâlâ ölümcül tehlikeler barındıran yasak bölge, birçok canlıya ev sahipliği yapıyor. Ancak bilim insanlarının dikkatini çeken bir tür var ki, tüm kuralları altüst ediyor: Cladosporium sphaerospermum adlı siyah mantar, dünyanın en radyoaktif noktalarından birinin duvarlarında büyüyerek yaşıyor.

Bilim insanları, mantarın yoğun iyonlaştırıcı radyasyon altında daha hızlı büyüdüğünü keşfetti. Bu şaşırtıcı sonuç, araştırmacıları mantarın melanin pigmentinin radyasyonu tıpkı bitkilerin ışığı kullanması gibi “enerjiye dönüştürüp dönüştürmediği” sorusuna yöneltti. Bu olası mekanizma “radyo­sentez” olarak adlandırılıyor.

Her ne kadar teori tam olarak kanıtlanmamış olsa da, bulgular mantarın radyasyonu hem bir kalkan olarak kullandığını hem de büyümesini artıran bir avantaja dönüştürdüğünü gösteriyor.

Ukraynalı bilim insanları, 1990’larda reaktör çevresinde araştırma yaparken duvarlarda 37 farklı mantar türü tespit etti. Melanin açısından zengin, koyu renkli bu türlerin radyasyona karşı şaşırtıcı şekilde dirençli olduğu görüldü.

Diğer canlılarda DNA’yı parçalayan iyonlaştırıcı radyasyon, bu mantar için adeta bir besin kaynağı gibiydi.

2022’de yapılan bir deneyde mantar, Uluslararası Uzay İstasyonu’nun dışına yerleştirildi ve kozmik radyasyona maruz bırakıldı. Sonuçlar çarpıcıydı: Mantarın altına yerleştirilen sensörler, radyasyonun daha az geçtiğini gösterdi. Bu bulgu, mantarın uzay görevlerinde doğal bir radyasyon kalkanı olabileceği fikrini güçlendirdi. Yine de bilim insanları, mantarın gerçekten enerjiyi radyasyondan mı elde ettiğini yoksa bu davranışın yalnızca bir hayatta kalma mekanizması mı olduğunu henüz kesin olarak bilmiyor.