Haber Merkezi Giriş Tarihi: 2025-04-09 18:14 Güncelleme Tarihi: 2025-04-09 18:37

F-35 üreticisi Lockheed Martin Türkiye kararını şok belgeyle duyurdu: TUSAŞ projesini durdurduk

Savunmasanayist'te yer alan habere göre, Lockheed Martin, ABD yaptırımları nedeniyle T70 helikopter programındaki bazı faaliyetleri 5 Ekim 2024’te durdurdu.

ABD merkezli savunma sanayi şirketi Lockheed Martin, 2025 yılı başında yayımladığı resmi belgede, Türkiye’de yürütülen T70 Genel Maksat Helikopteri Programı kapsamındaki bazı faaliyetleri 5 Ekim 2024 itibarıyla kısmen durdurduğunu açıkladı. Şirket, alınan bu kararın ABD’nin Türkiye’ye yönelik uyguladığı yaptırımlar nedeniyle alındığını bildirdi.

Lockheed Martin tarafından yatırımcılara yönelik yayımlanan dokümanda, T70 programının Türkiye’deki yürütülme şekline ilişkin detaylara yer verildi. Belgede şu ifadelere yer aldı:

“Türk Genel Maksat Helikopteri Programı (TUHP) kapsamında, Türkiye’de kullanılmak üzere T70 helikopterlerinin üretimi için Türk sanayisi ile ortak üretimi öngören ve Türk sanayisinden mal ve hizmet tedarikini içeren (geri alım veya offset yükümlülükleri kapsamında), ayrıca Türkiye’de üretilen helikopterlerin küresel satışını da kapsayacak şekilde, Türk sanayisi ile çeşitli sözleşmelerimiz bulunmaktadır.”

Şirket, 2020 yılında ABD Hükümeti tarafından Türk kişi ve kuruluşlarına uygulanan yaptırımların, TUHP kapsamındaki sözleşmeler üzerindeki yükümlülüklerin yerine getirilmesini etkilediğini belirtti. Bu kapsamda mücbir sebep bildirimi yapıldığını ifade eden Lockheed Martin, “TUHP kapsamındaki çalışmalarımızı 5 Ekim 2024 tarihi itibarıyla kısmen durdurduk.” açıklamasında bulundu.

Şirket, söz konusu yaptırımlar nedeniyle yaşanan aksaklıkların ardından programın geleceği konusunda Türk yetkililerle görüşmelerin sürdüğünü açıkladı. 31 Aralık 2024 itibarıyla program kapsamında oluşan zararın “önemsiz düzeyde” kaldığı ve programın hâlen “sözleşmeden kaynaklı yükümlülük (contract liability)” pozisyonunda bulunduğu belirtildi.

Belgelerde şu ifadeler yer aldı: “TUHP sözleşmeleri, kısmen veya tamamen yeniden yapılandırılabilir veya feshedilebilir. Bu kapsamda, ilerleyen dönemlerde önemli tutarda ileriye dönük zarar (reach-forward loss) kaydetme riskiyle karşı karşıya kalabiliriz. Ayrıca, müşterimiz ve alt yüklenicimiz, çalışmaları durdurma konusunda sözleşmesel hakkımızın bulunmadığını iddia etmiştir. Kısa vadede bir anlaşmaya varılamaması durumunda, biz veya müşterimiz başka yasal yollar veya çözümler arayabiliriz. Bu durum, satışlarımızda daha fazla azalmaya, cezaların uygulanmasına veya tazminat değerlendirmelerine, ve geri kazanılamayacak maliyetlerin artmasına yol açabilir ki bu da finansal sonuçlarımız üzerinde önemli etki yaratabilir.”

T70 Genel Maksat Helikopteri Programı, Sikorsky Aircraft’ın S-70i modeli temel alınarak Türkiye’ye özgü 109 adet helikopterin lisans altında üretimini kapsıyor. Program; TUSAŞ ana yükleniciliğinde, ASELSAN, TEI, Alp Havacılık ve Sikorsky firmalarının alt yüklenici olarak yer aldığı bir iş birliğiyle yürütülüyordu. TUSAŞ, helikopterin kabin, kuyruk ve rotor gibi ana parçalarının üretimini ve nihai montajını üstlendi. ASELSAN, temel aviyonik sistemleri geliştirirken, TEI motor üretiminden; Alp Havacılık ise iniş takımları ve dinamik parçaların üretiminden sorumluydu.

Üretilen helikopterlerin; Kara Kuvvetleri Komutanlığı, Hava Kuvvetleri Komutanlığı, Özel Kuvvetler Komutanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Orman Genel Müdürlüğü gibi altı farklı kullanıcıya teslim edilmesi planlanıyordu. Bugün kadar yaklaşık 20-30 adet helikopterin üretildiği değerlendiriliyor.