Amerika Birleşik Devletleri merkezli Associates Press haber ajansının foto muhabirlerinden Darko Vojinovic, şoke edici fotoğrafları dünyaya dün servis etti.

Dünyayı hayrete düşüren bu fotoğraflarla, sürekli gözardı edilen tehlikenin boyutunun aslında düşünülenden çok daha büyük olduğu gözler önüne serilmiş oldu.

Önce şiddetli yağmurlar yağdı. Ardından tonlarca ağırlıktaki "adacıklar" yüzerek ilerlemeye başladı ve çok da uzak olmayan felaketin fitili ateşlendi.

Fotoğraflar Sırbistan'ın güneybatısındaki Priboj yakınlarındaki Potpecko Gölü'nde çekildi. Vinçler ve inşaat makineleri acilen göle gönderildi.

Gölün yüzeyini kaplayan kalın atık tabakasını temizlemek için geçtiğimiz hafta Sırbistan'daki göle gönderilen inşaat makineleri, hidroelektrik santralinin eteğine sıkışmış tonlarca çöpü temizlemeye çalışıyor.

Bu yılın başlarında meydana gelen şiddetli yağmurların ardından, Sırbistan'ın güneybatısındaki Potpec Gölü'ndeki Lim Nehri hidroelektrik santralinin eteklerinde tonlarca yüzen atık birikti. Çöp adaları şimdi barajı tıkamakla tehdit ediyor.

Sırbistan, diğer Balkan ülkeleri gibi, onlarca yıllık ihmal ve verimli atık yönetimi politikalarının eksikliği nedeniyle, toplumsal atıklarla boğulmuş durumda.

Geçen hafta çekilen fotoğraflarda, işçilerin çöplükleri yaktıkları, ağaçlardan sarkan plastik poşetler ve el değmemiş karla kaplı dağların önünde yüzen devasa çöp adaları görülüyor.

'Potpec birikimi' olarak adlandırılan atık oluşumu, Aralık ve Ocak aylarında yoğun kar ve yağmurun ardından birikti. Şişmiş su yolları, atıkları çöp sahalarının üzerinden barajın eteklerine taşıdı.

Gölün yüzeyi, plastikten paslı metal artıklarına, ağaç gövdelerine ve hatta bir tabuta kadar değişen yoğun bir atık tabakasıyla kaplandı.

Çöpler, Potpec'in 150 feet'e ve 700 feet uzunluğundaki barajını besleyen Lim Nehri tarafından aşağı yönde sürüklendi.

Lim, aslında komşu Karadağ'dan doğuyor, hem Karadağ hem de Sırbistan'daki birkaç belediye ve bunların atık alanlarından geçiyor.

Lim nehri hidroelektrik santrali sistem müdürü Predrag Saponjic, "Yakın zamanda yapılan bir araştırmaya dayanarak, Karadağ'daki beş ve Sırbistan'daki üç belediyede yaklaşık 45 bin ton atık toplandığını öğrendik." dedi.

Balkanlar'daki çevreciler, çoğu atık depolama sahasının düzgün yönetilmemesi nedeniyle toksik maddeleri nehirlere sızdırarak ekosistemleri ve vahşi yaşamı tehdit ettiği konusunda uyarıyor.

TEK TEHDİT SIRBİSTAN'DA DEĞİL Bosna da doğudaki Visegrad kasabası yakınlarındaki Drina Nehri üzerindeki hidroelektrik barajını tehlikeye atan bir çöp yığını olduğunu bildirdi.

Lim, Drina nehrinin su yollarını ve çöp akışlarını birbiriyle yakından bağlantılı hale getiren kollarından biri olma özelliğini taşıyor.

İki zümrüt renkli nehir Sırbistan ve Bosna arasındaki sınır boyunca akıyor. Yaz aylarında dolambaçlı su yollarının ve "görünüşte" bozulmamış doğanın tadını çıkaran maceracılar ve su kirişleri tarafından tercih ediliyor.

Balkan ülkeleri 1990'larda bir dizi savaş ve krizin ardından toparlanma mücadelesi verirken, ekonomileri Avrupa'nın geri kalanının çok gerisinde kalan ve kamu fonlarının yaygın yolsuzluğa karşı savunmasız olduğu ülkeler için genellikle çevre sorunları son sırada geliyor.

Sırbistan'ın ülkenin su sisteminden sorumlu ve devlet tarafından işletilen Srbijavode şirketinden Jugoslav Jovanoviç, atık sorununu "ihmal ve bakım eksikliği" olarak nitelendirdi.

Jovanoviç, düzenli depolama alanlarının nehirlere çok yakın olduğu ve yıllar içinde kapatılmak yerine aşırı şekilde doldurulduğu konusunda uyardı ve ekledi: "Ortak bir zemin bulmalı ve bunu güçlerimizi birleştirerek çözmeliyiz."

Sırbistan, Karadağ ve Bosna konuyla ilgili toplantılar yaptı, ancak alınan kararlardan çok azı hayata geçirildi. Balkan ülkeleri, birçok şehirde tehlikeli seviyelerde hava kirliliği de dahil olmak üzere başka çevresel acil durumlarla da karşı karşıya.

Uzmanlar, Potpec gölünün temizlenmesinin hava durumuna bağlı olarak birkaç hafta süreceğini tahmin ediyor. Ancak, sudaki tüm çöpler yeniden Sırbistan'ın batısındaki bir çöplükte son bulacağı tahmin ediliyor. Yakındaki Priboj kasabasından bir aktivist olan Goran Rekovic, "kurumsal ve sistematik" çözümlerin yanı sıra kirlilik konusunda halkı bilinçlendirmenin kilit önem taşıdığını söyledi. "Bunu yapmamızın nedeni sadece Avrupa Birliği üyeliğine yaklaşmak olmamalı" diyen Rekovic, "Çevremize özen göstermemizin esas nedeni, kendi gelecek nesillerimiz olmalı." ifadelerini kullandı.