Kuşlar. İslâmiyet’ten önceki devirlerden beri Türk toplumunda önemli bir yer tutmuş. Türk kültürü, sanatı, etnografyası ve folklorunda her zaman yer almışlardır.

En eski örnekleri XVI. yüzyılda Klasik Osmanlı döneminden kalan bu küçük evcikler, tamamen kuşların ba­rınmaları amacıyla yapılmış yapılardır.

Kuş evle­ri, söz konusu yapıların yukarı kısım­larında, genellikle soğuk ve sert rüz­gârlardan korunaklı cephelerinde, insan ve hayvanların erişemeyeceği yüksekliklere inşa edilmiştir.

Birçok yabancı seyyah, eserlerinde Türkler’in yardımsever bir millet olmasından bahsederken, hayvanlara karşı olan ilgilerini de dile gvetirirler.

Gerard de Nerval, “Voyage en Orient” adlı eserinde. İstanbul’da gördüğü kuşlar için yapılmış, ahşaptan konsol biçi­mindeki kuş evlerinden söz etmekte­dir.

Çoğun­luğu taştan, ahşaptan, pek azı da tuğ­ladan yapılmış bu evleri, Anadolu ve Rumeli’de, meselâ Kayseri, Amasya, Tokat, Niğde, Antakya, İzmir, Bolu, Kırklareli, Tekirdağ, Edirne, Filibe ve Tırnova’da görebileceğimiz gibi, en güzel örneklerine İstanbul’da rastla­rız.

Ancak, ne yazıktır ki, çoğu yangın ve deprem gibi sebeplerle yok olup gitmiştir. Günümüze sağlam halde ge­lenlerin ise, özellikle taştan yapılmış binalardakiler olduğu dikkati çekmek­tedir.

En güzel kuş evi örneklerinin bu­lunduğu yapılardan biri de İstanbul Üsküdar’daki Ayazma Camii’dir.

Eskiden binaların duvarlarında görülen bu küçük kabartma yapılar, büyük yapının küçük bir örneği, planı sanılırdı. Halbuki esas yapı ile ilişiği olmayan bu güzel motifler Türk sanatına özgü bir hayal mimarisinin muhteşem örnekleridir.

Kuş yuvaları, ilk başlarda daha basit inşa edilirken, 18. yüzyılda ince bir estetiği yansıtan, konforlu yapılara dönüşmüşlerdi.

Sonuç olarak diyebiliriz ki, bu minyatür yapılar yani kuş evleri, Türk milletinin ha­yırseverliğini, hassasiyetini, ince duy­gularını ve zevkini yansıtmanın yanı sıra, aynı zamanda Türk medeniyeti, kültürü ve sanatında da önemli bir ye­re sahiptir.