AA Giriş Tarihi: 2025-12-23 14:59

Türkiye'de enerji sektörünün geleceğini şekillendiren üç kritik konu: Yapay zeka, siber güvenlik ve şebeke esnekliği

Türkiye Elektrik Sanayi Birliğinin (TESAB) çevrim içi düzenlediği 5. Enerjide Dijital Dönüşüm Panelleri etkinliğinde Türkiye ve Avrupa'da yapay zeka, şebeke esnekliği ve dijital dönüşüm uygulamalarına yönelik yaklaşımlar ele alındı.

Etkinlikte konuşan Nevzat Şatıroğlu, yapay zeka, siber güvenlik ve şebeke esnekliğinin Türkiye'de enerji sektörünün geleceğini şekillendiren üç kritik konu olduğunu anlatarak, bu alanların artık ayrı ayrı değil bir bütün halinde entegre bir yaklaşımla ele alınması gerektiğini ifade etti.

Şatıroğlu, küresel enerji sektörünün köklü dönüşümden geçtiğine işaret ederek, "Yenilenebilir enerji kaynaklarının hızla artması, elektrifikasyonun yaygınlaşması, elektrikli araçlar, depolama teknolojileri ve dağıtım-iletim modelleri, enerji sistemlerini daha karmaşık, daha dijital ve aynı zamanda daha kırılgan hale getiriyor. Türkiye olarak biz de bu dönüşümün tam merkezindeyiz. Bir yandan enerji arz güvenliğini korumak, diğer yandan karbon nötr hedeflerimize ilerlemek zorundayız. İşte bu noktada akıllı, güvenli, esnek şebekeler stratejik bir zorunluluk haline geliyor." ifadelerini kullandı.

Avrupa Birliğinin dağıtım altyapısında akıllı şebeke uygulamalarıyla arıza sürelerinde ciddi azalmalar sağladığını dile getiren Şatıroğlu, şunları kaydetti:

"Yapay zeka ve ileri analitik uygulamalarının pilot projelerden yaygın uygulamaya geçiş süreci de ülkemizde hızlanmıştır. Yapay zeka yalnızca bir teknoloji değil aynı zamanda veriye dayalı karar alma kültürüdür. Veri kalitesi, algoritma şeffaflığı ve insan denetimi bu sürecin vazgeçilmez unsurlarıdır. Talep tahmini, yenilenebilir üretim öngörüleri, arıza tespiti ve bakım, kayıp-kaçak ve şebeke optimizasyonu gibi alanlarda da yapay zeka uygulamaları, işletme maliyetini düşürürken hizmet kalitesini ve sistem güvenliğini artırmaktadır. Bakanlık olarak hedefimiz veriye dayalı karar alma kültürünü sektör genelinde yaygınlaştırmak, yerli ve milli yapay zeka çözümlerini teşvik etmek, kamu özel sektör iş birliklerini güçlendirmek ve 2030'a kadar iletim ve dağıtım şebekelerinde gerçek zamanlı analitiğin kullanımını genele yaymaktır."

Şatıroğlu dijitalleşmeyle birlikte altyapının siber tehditlere açık hale geldiğini, bu yüzden tüm kritik enerji tesislerinde asgari siber güvenlik dayanaklılık standartlarını zorunlu hale getirmeyi hedeflediklerini belirterek, "Yine Bakanlık olarak hedefimiz 2030'a kadar enerji sektöründe siber olaylara müdahale süresini azaltmak ve düzenli siber tatbikatlara katılan kurum oranını yükseltmektir." dedi.

Türkiye'de yenilenebilir enerji kapasitesindeki büyümenin şebeke esnekliği ihtiyacını artırdığını anlatan Şatıroğlu, depolama sistemleri, dijital izleme ve kontrol altyapılarının bölgesel ve uluslararası enterkoneksiyonlarla birlikte düşünülmesi gerektiğini söyledi.

Şatıroğlu, Türkiye'nin güçlü iletim altyapısı ve bölgesel konumu sayesinde bu alanda önemli avantaja sahip olduğunu vurgulayarak, "Hedefimiz esnekliği artıran yatırımları hızlandırmak ve şebekeyi geleceğin enerji sistemine hazır hale getirmektir. Yapay zeka, siber güvenlik ve şebeke esnekliği birbirinden bağımsız başlıklar değildir. Yapay zeka şebeke destekliğini artırır, dijitalleşme siber güvenliği zorunlu kılar ve siber dayanıklılık arz güvenliğinin ön şartıdır. Dolayısıyla bu üç alanı entegre bir stratejik yaklaşımla ele alıyoruz." değerlendirmesinde bulundu.

Türkiye'nin yenilenebilir enerjide yakaladığı büyümenin yanı sıra dijitalleşme ve otomasyon konusunda oldukça hızlı yol aldığı bilgisini paylaşan Şatıroğlu, "Önümüzdeki dönemde hedefimiz, Avrupa Birliği standartlarına uyumlu hatta bazı alanlarda öncü uygulamaları hayata geçirmek, yapay zeka, siber güvenlik ve şebeke esnekliğini tek bir stratejik çerçevede yönetmektir. Bakanlık olarak yenilikçi teknolojileri desteklemeye, siber dayanıklılığı güçlendirmeye ve esnek, akıllı, güvenli şebekeler inşa etmeye kararlılıkla devam edeceğiz." ifadelerini kullandı.

Elektrik Üretim AŞ (EÜAŞ) Genel Müdürü ve TESAB Yönetim Kurulu Başkanı Zafer Benli de arz güvenliği, çevresel sürdürülebilirlik ve enerjiye uygun fiyatlı erişim konularına odaklanan enerji dönüşüm sürecinin, dijitalleşmeden bağımsız olarak ele alınamayacağını söyledi.

Elektrik tedarik zincirinin ilk halkası olan üretimden son tüketici davranışlarına kadar her aşamada dijital teknolojilerin önemli olduğunu vurgulayan Benli, EÜAŞ'ın küresel gelişmeler ışığında dijitalleşmeyi yalnızca teknolojik bir dönüşüm olarak değil, kurumsal sürdürülebilirliği güçlendiren stratejik bir kaldıraç olarak ele aldığını dile getirdi.

Benli, sözlerini şöyle sürdürdü: "Ağırlıklı olarak kendi insan kaynağımızla çok sayıda dijital projeyi hayata geçiriyoruz. Tamamen kurumumuzun imkanlarıyla geliştirilen bakım yönetim sistemi, 28 santralimizde aktif olarak çalışıyor. Kart tasarımları, gömülü yazılımları ve SCADA altyapısı EÜAŞ mühendisleri tarafından geliştirilen EÜAŞ otomasyon sistemi, 16 hidroelektrik santralimizde ve 40 ünitede işletmeye alınmış durumdadır. Bu anlayışla sektörümüze katkılarımızı sürdürmek istiyoruz."

Mensis Enerji Yönetim Kurulu Başkanı Abdullah Atalay ise yapay zekanın yenilenebilir kaynaklardan enerji üretiminde kullanımına değinerek, "Burada ön plana çıkan en önemli kavram tahminleme. Aslında sizin üretim tahmin modelleriniz, hava tahmin modelleriniz, veri tahminleriniz burada çok kıymetli bir hale geliyor ve verinin kalitesi, güvenliği, derinliği de tabii ayrıca değerli hale geliyor. Burada enerji üretim optimizasyonlarında, özellikle arıza ve bakım oranlarında, operasyonel yönetim optimizasyonlarında tabii ki yapay zeka ve dijitalleşmeden son derece istifade edilmesi gerekiyor." diye konuştu.

İletim altyapısında depolama entegrasyonu, süper kapasitörler, trafolar ve akıllı şebekelerle birlikte enerjinin bütün katmanlarının optimize edilerek entegre edilmesi gerektiğini belirten Atalay, dağıtım ayağında ise dağıtık üretim altyapısı, üreten tüketici, küçük üretici grupları, dağıtım şirketleri ve talep tarafı katılımının yapay zekayla ile entegre edilmesinin kaçınılmaz olduğunu kaydetti.