Haber Merkezi Giriş Tarihi: 2025-12-19 01:11 Güncelleme Tarihi: 2025-12-19 02:49

ABD'li iki önemli isim uyardı! Yarışı kaybederiz

ABD’li eski senatörler Saxby Chambliss ve Kent Conrad, yapay zekanın yalnızca bir teknoloji alanı değil, küresel güç dengelerini belirleyecek stratejik bir yarış olduğuna dikkat çekti. İki isim, ABD-Çin rekabetinin sonucunun hangi ülkenin ve hangi değerler sisteminin dünya ekonomisine ve jeopolitiğe yön vereceğini belirleyeceğini vurguladı.

Analizde, ABD’nin bugün hâlâ önemli bir avantaja sahip olduğu ancak bu üstünlüğün sürdürülebilir olmadığı uyarısı yapıldı. American Edge Project (AEP) verilerine göre Çin, uzun vadeli başarı için kritik alanlarda daha hızlı ve planlı ilerliyor.

Chambliss ve Conrad’a göre yapay zeka yarışının kaderini dört temel alan belirliyor: enerji, bilişim gücü, yetenek ve benimseme. Çin bu dört başlığın tamamında ABD’ye kıyasla daha agresif bir strateji izliyor.

Özellikle enerji alanında tablo çarpıcı. Çin’in halihazırda ABD’nin iki katı elektrik ürettiği, 2040’a kadar kapasitesini yüzde 60 artırmayı hedeflediği belirtildi. Pekin’in geçen yıl enerji altyapısına ABD’den 300 milyar dolar daha fazla yatırım yaptığına dikkat çekildi.

Analizde, ABD enerji altyapısının ciddi şekilde yaşlandığı vurgulandı. Ülkedeki iletim hatlarının yüzde 70’inin 25 yıldan daha eski olduğu, Amerikan İnşaat Mühendisleri Derneği’nin (ASCE) enerji şebekesine D+ notu verdiği hatırlatıldı.

Modernizasyon yapılmaması halinde 2030’a kadar elektrik kesintilerinin 100 kat artabileceği uyarısı yapıldı. Buna karşın ABD’de yaklaşık 12 bin enerji projesinin bağlantı onayı beklediği, gaz türbinleri için bekleme süresinin yedi yıla çıktığı ve transformatör maliyetlerinin son yıllarda yüzde 45 ile yüzde 95 arasında arttığına dikkat çekildi. Chambliss ve Conrad, Çin’in her yıl ABD’den milyonlarca daha fazla STEM mezunu verdiğini, bu durumun yapay zekanın geliştirilmesi ve yaygınlaştırılmasında ciddi bir avantaj sağladığını belirtti. ABD’nin inovasyon ekosisteminin güçlü olduğu kabul edilse de, mevcut yetenek havuzunun küresel rekabete yetişmekte zorlandığı vurgulandı.

Analizde, Çinli kurumların yüzde 83’ünün üretken yapay zekayı aktif olarak kullandığı, bu oranın ABD’de yüzde 65’te kaldığı bilgisi paylaşıldı. Çin’in yalnızca kendi içinde değil, yurt dışında da yapay zeka ekosistemini yaydığı ve gelişmekte olan pazarlara kendi dijital altyapısını ihraç ettiği belirtildi. Bu durumun, küresel dijital standartların demokratik açıklıktan uzaklaşıp otoriter kontrol anlayışına kaymasına yol açabileceği uyarısı yapıldı.

İki eski senatöre göre Çin’in yapay zeka yarışını kazanması, trilyonlarca dolarlık ekonomik değer yaratmasının yanı sıra ABD ve müttefikleri için ciddi bir ulusal güvenlik riski anlamına geliyor. ABD şirketlerinin hâlâ küresel yapay zeka işlem gücünün yaklaşık yüzde 75’ini kontrol ettiği ve yapay zeka çiplerinde Çin’in üç katı kapasiteye sahip olduğu belirtilse de, bu avantajın altyapı yatırımlarıyla desteklenmemesi halinde hızla eriyebileceği vurgulandı.

Chambliss ve Conrad, Kongre’ye açık bir çağrıda bulunarak Yapay Zeka Eylem Planı’nın yasalaştırılması ve tam olarak finanse edilmesi gerektiğini savundu. Analize göre Kongre’nin öncelikli olarak dört alanda adım atması şart: Nükleer, doğal gaz, yenilenebilir ve ileri enerji kaynaklarını kapsayan geniş ölçekli enerji üretimi, İzin süreçlerinin sadeleştirilmesi ve elektrik şebekesinin modernizasyonu, Gaz türbinleri ve güç transformatörleri başta olmak üzere kritik tedarik zincirlerinin ülke içine taşınması, STEM eğitiminin genişletilmesi, nitelikli göçün kolaylaştırılması ve iş gücü yeniden eğitim programları.

Analizin sonunda, “Çin yavaşlamıyor, kararlılıkla ilerliyor. Biz de aynısını yapmalıyız” vurgusu yapıldı.

Chambliss ve Conrad, ABD’nin geçmişte uzay yarışını ve dijital devrimi kazandığını hatırlatarak, yapay zekanın da benzer bir tarihsel dönüm noktası olduğunu ifade etti.